ГЛАВА ЧЕТЫРНАДЦАТАЯ
[1] Gerson. Tractatus VIII super Magnificat // Opera. IV. P. 386. [2] Acta Sanctorum. Mart. I. P. 561; ср. р. 540, 601. [3] Hefele K. Der hl. Bernhardin von Siena und die franziskanische Wanderpredigt in Italien wahrend des funfzehnten Jahrhunderts. Freiburg, 1912. S. 79. [4] Moll W. Johannes Brugman. И. Р. 74, 86. [5] См. выше, с. 159 - 160. [6] См. выше, с. 21 - 22. [7] Acta Sanctorum. Apr. I. P. 195. To, что К. Hefele (Op. cit.) сообщает о проповеди в Италии, несомненно, относится также и к франкоязычным странам. [8] В библиотеке Атенеум в Девентере: Opus quadragesimale Santi Vincentii, 1482 (Catalogus incunab. 1917, № 274); Oliverii Maillardi Sermones dominicales etc. P., Jean Petit. 1515; О св. Винценте Феррере см.: Goree М. М. Saint Vincent Ferrier. P., 1924; Brettle S. San Vicente Ferrer und sein literarischer Nachla?. Munster, 1924 (Vorreform. Forschungen. X); Brunei C. Un plan de sermon de S. Vincent Ferrier // Bibl. de l'Ecole des chartes. 1924. LXXXV. 113. [9] Житие кармелита св. Петра Фомы, написанное Филиппом де Мезьером, см.: Acta Sanctorum. Jan. И. P. 997; о стиле проповедей Брюгмана см.: Dion Cart. De vita... christ. [10] Acta Sanctorum. Apr. I. P. 513. [11] James W. Op. cit. P. 348: "For sensitiveness and narrowness, when they occur together, as they often do, require above all things a simplified world to dwell in" ["Ибо чувствительность в соединении с узостью, как это часто бывает, неизбежно порождает потребность к существованию в некоем упрощенном мире"]; ср. р. 353, № 1. [12] Moll W. Op. cit. I. P. 52. [13] Это последнее все еще остается в обычае, как сообщил мне В. П. А. Смит, у крестьян-меннонитов Хиитхоорна. [14] Dion. Cart. De quotidiano baptismate lacrimarum. XXIX. P. 84; De oratione. XLI. P. 31-55; Expositio hymni Audi benigne conditor. XXXV. P. 34. [15] Acta Sanctorum. Apr. I. P. 485, 494. [16] Chastellain. III. P. 119; Antonio de Beatis (1517); Pastor L. Die Reise des Kardinals Luigi d'Aragona, Freiburg, 1905. S. 51, № 3, 52; Polydorus Vergilius. Anglicae historiae libri. XXVI. Basilea, 1546. P. 15. [17] Ср.: D. de Man. Vervolgingen enz. // Bijdr. voor Vaderl. Geschiedenis en Oudheidkunde, 6[e] reeks, Deel IV. P. 283. [18] Gerson. Epistola contra libellum Johannis de Schonhavia // Opera. I. P. 79. [19] Gerson. De distinctione verarum visionum a falsis // Opera I. P. 44. [20] Ibid. P. 48. [21] Gerson. De examinatione doctrinarum // Opera. I. P. 19. [22] Ibid. P. 16, 17. [23] Gerson. De distinctione... I. P. 44; аналогичное сомнение высказывает Опицинус де Канистрис: Solomon R. Vortrage der Bibl. Warburg, 1912-1927. P. 165. [24] Gerson. Tractatus II super Magnificat // Opera. IV. P. 248. [25] 65 nutte artikelen van der passien ons heren // Moll W. Op. cit. II. P. 75. [26] Gerson. De monte contemplationis // Opera. III. P. 562. [27] Gerson. De distinctione... I. P. 49. [28] Ibid. P. 49. [29] Acta Sanctorum. Mart. I. P. 562. [30] Ibid. I. P. 552. [31] Froissart (ed. Kervyn). XV. P. 132; Rel. de S. Denis. И. Р. 124; Joannis de Varennis Responsiones ad capita accusationum // Gerson. Opera. I. P. 925, 926. [32] Joannis de Varennis Responsiones... P. 936. [33] Ibid. P. 910 ff. [34] Gerson. De probatione spirituum // Opera. I. P. 41. [35] Gerson. Epistola contra libellum Joh. de Schonhavia // Opera. I. P. 82. [36] Gerson. Sermo contra luxuriam // Opera. III. P. 924. [37] Gerson. De distinctione... I. P. 55. [38] Gerson. Opera. III. P. 589. ff. [39] Ibid. P. 593. [40] Gerson. De consolatione theologiae // Opera. I. P. 174. [41] Gerson. Epistola... super tertia parte libri Joannis Ruysbroeck De ornatu nupt. spir. // Opera. I. P. 59, 67 etc. [42] Gerson. Epistola contra defensionem Joh. de Schonhavia (полемика против Рюйсбрука) // Opera. I. P. 82. [43] Подобное чувство описывает и современный автор: "I committed myself to Him in the profoundest belief that my individuality was going to be destroyed, that He would take all from me, and I was willing" ["Я вверился Ему с глубочайшею верою, что личность моя вот-вот уничтожится, что Он все отберет у меня, и я жаждал этого"] (James W. Op. cit. P. 223). [44] Gerson. De distinctione etc. I. P. 55; De libris caute legendis. I. P. 114. [45] Gerson. De examinatione doctrinarum // Opera. I. P. 19; De distinctione. I. P. 55; De libris caute legendis. I. P. 114; Epistola super Joh. Ruysbroeck De ornatu. I. P. 62; De consolatione theologiae. I. P. 174; De susceptione humanitatis Christi, I. P. 455; De nuptiis Christi et ecclesiae. II. P. 370; De triplici theoloqia. III. P 869. [46] Moll W. Joh. Brugman. I. P. 57. [47] Gerson. De distinctione etc. I. P. 55. [48] Moll W. Jon. Brugman. I. P. 234, 314. [49] Ср.: Meister Eckhart. Predigten. № 43. P. 146, 26. [50] Ruusbroec. Die Spieghel der ewigher salicheit, Cap. 7; Die chierheit der gheesteleker brulocht. Lib. II. Cap. 53. Werken, ed. David en Snellaert (Maatsch. der Vlaemsche bibliophilen), 1860[2], 1868. III. P. 156-159; VI. P. 132. Ср.: Melline d'Asbeck. La mystique de Ruysbroeck l'Admirable, un echo du neoplatonisme au XIV[e] siecle. P., 1930. [51] По рукописи, цит. по: Oulmont. Op. cit. P. 227. [52] Ср. оспаривание этого мнения: James. Op. cit. P. 10, № 1; 191, 276. [53] Moll W. Brugmann. II. P. 84. [54] Oulmont. Op. cit. P. 204, 210. [55] Alanus redivivus (ed. J. A. Coppenstein, 1642). P. 29, 31, 105, 108, 116 etc. [56] Alanus redivivus. P. 209, 218.
ГЛАВА ПЯТНАДЦАТАЯ
[1] Seuse. Leben. Kap. 4, 45 // Deutsche Schriften. S. 15, 154; Acta Sanctorum. Jan II. P. 656. [2] Hefele. Op. cit. S. 167; cp. S. 259, Об имени Иисусовом, о защите такого обычая Бернардином Сиенским. [3] Eug. Demole. Le soleil comme cimier des armes de Geneve // Revue historique CXXIII. P. 450. [4] Hospinianus Rod., De templis etc., ed. secunda. Tiguri, 1603. P. 213. [5] James. Op. cit. P. 474-475. [6] Irenaeus. Adversus haereses libri V, lib. IV, cap. 213. [7] О неибежности такого реализма ср.: James. Op. cit. P. 56. [8] Goethe. Spruche in Prosa (Maximen und Reflexionen). № 742, 743. [9] St. Bernard. Libellus ad quendam sacerdotem // Dion. Cart. De vita et regimine curatorum. Opera. XXXVII, P. 222. [10] Bonaventura. De reductione artium ad theologiam / Opera, ed. Paris. 1871 VII P. 502. [11] Rousselot P. Pour l'histoire du probleme de l'amour (Baumker & von Hertling, Beitr. zur Gesch. der Philosophie im Mittelalter. VI. 6. Munster, l 908). [12] Sicard. Mitrale sive de officiis ecclesiasticis summa, Migne, Patr. lat. CCXIII. Col. 232. [13] Gerson. Compendium Theologiae / Opera. I. P. 234, 303 ff., 325; Meditatio super septimo psalmo poenitentiali. IV. P. 26. [14] Alanus redivivus. Passim. [15] Ha p. 12 fortitude приравнивается к abstinentia, но на р. 201 в ряду добродетелей отсутствует temperantia, вероятно намеренно. Есть и другие различия. [16] Froissart. Poesies (ed. Scheler). I. P. 53. [17] Chastellain. Traite par forme d'allegorie mystique sur l'entree du roy Loys en nouveau regne, ?uvres, VII. P. 1; Molinet. II. P. 71; III. P. 112. [18] Ср.: Coquillart. Les droits nouveaux / Ed. d'Hericault. I. P. 72. [19] Opera. I. P. XLIV ff. [20] Usener Н. Gotternamen, Versuch zu einer Lehre von der religiosen Begriffsbildung. Bonn, 1896. S. 73. [21] Mangeart J. Catalogue descriptif et raisonnee des mss. de la bibl. de Valenciennes. P., 1860. P. 687. [22] Journal d'un bourgeois. P. 96. [23] La Marsche. II. P. 378. [24] Histoire litteraire de la France (14[e] siecle). XXIV (1862). P. 541; Grobere Grundri?. Н. 1. S. 877; II, 2. S. 406; ср.: Cent nouvelles nouvelles. Н. P. 183; Rabelais. Pantagruel. I, IV. Chap. 29. [25] Grotefend Н. Korrespondenzblatt des Gesamtvereins etc., 67 (1919). S. 124. [26] De captivitate babylonica ecclesiae praeludium // Weimarer Ausgabe. 1888. VI. P. 562. 17 ff.
ГЛАВА ШЕСТНАДЦАТАЯ
[1] Petri de Alliaco Tractatus I adversus cancellarium Parisiensem. Цит. по: Gerson. Opera. I. P. 23. [2] Dion. Cart. Opera. XXXVI. I. P. 200. [3] Dion. Cart. Revelatio. II // Opera. I. P. XIV. [4] Dion. Cart. Opera. XXXVII, XXXVIII, XXXIX, P. 496. [5] Anecdotes historiques etc. d'Etiennes de Bourbon / Ed. A. Lecoy de la Marsche, Soc. d'hist. de France, 1877. P. 24. [6] Alain Chartier. ?uvres. P. XI. Этот анекдот имеет ценность лишь как свидетельство взглядов эпохи. Ален Шартье умер в 1429 г., а Маргарита прибыла во Францию только в 1435 г., в возрасте 11 лет. Ср.: Champion P. Histoire poetique du 15[e] siecle. I. P. 131, № 4. [7] Gerson. Opera. I. P. 17. [8] Dion. Cart. Opera. XVIII. P. 433. [9] Ibid. XXXIX. P. 18 ff; De vitiis et virtutibus. P. 363; De gravitate et enormitate peccati // Ibid. XXIX. P. 50. [10] Ibid. XXXIX. P. 37. [11] Ibid. P. 56. [12] Dion. Cart. De quatuor hominum novissimis // Opera. XLI. P. 545. [13] Ibid. P. 489 ff. [14] Moll W. Brugman. I. P. 20, 23. 28. [15] Ibid. P. 320, № 1. [16] Примеры из житий свв. Эгидия, Германа, Кирика см.: Gerson. De via imitativa // Opera. III. P. 777; ср.: Contra gulam sermo // Ibid. P. 909; Olivier Mailard. Serm. de sanctis. Fol. 8a. [17] Innocentius Ш. De contemptu mundi. Lib. I, cap. 1 // Patrologiae cursus completus. Series latina. CCXVII. Col. 702 ff. [18] Wetzer und Welte. Kirchenlexicon. XI. 1601. [19] Extravag. commun. Lib. V, tit. IX. cap. 2: "Quanto plures ex eius applicatione trahuntur ad iustitiam, tanto magis accrescit ipsorum cumulus meritorum" ["Чем больше их чрез употребление его побуждается к праведности, тем более множится сумма оных заслуг"]. [20] Bonaventura. In secundum librum sententiarum, dist. 41, art. l, qu. 2; 30, 2, l, 34; in quart, lib. sent. d. 34, a. 1 qu. 2, Breviloquii pars II // Opera / Ed. Paris. 1871, III. P. 577a, 335. 438; VI. P. 327b, VII. P. 271a, b. [21] Dion. Cart. De vitiis et virtutibus // Opera. XXXIX. P. 20. [22] MacKechnie. Magna Carta. P. 401. [23] Та же мысль высказывается в уже упоминавшейся булле Unigenitus. Ср. слова из Фауста Марло: "See, where Christ's blood streams in the firmament! One drop of blood will save me" ["Смотри, струится кровь Христа в небесной тверди! Меня спасет и капля этой крови"]. [24] Dion. Cart. Dialogion de fide cath. // Opera. XVIII. P. 366. [25] Dion. Cart. Opera. XLI. P. 489. [26] Dion. Cart. De laudibus sanctae et individuae trinitatis // Opera. XXXV. P. 137; De laud. glor. Virg. Mariae et passim. Употребление превосходных степеней восходит еще к Дионисию Ареопагиту. [27] James. Op. cit. P. 419. [28] Joanis Scoti De divisione naturae. Lib. III. Cap. 19 // Patrologiae cursus completus. Series latina. CXXII. Col. 681. [29] Cherubinischer Wandersmann. I. 25. [30] В упомянутой выше (прим. 50 к гл. XIV) работе М. d'Asbeck, как об этом свидетельствует уже само название, неоплатонический элемент в немецкой мистике и у Рюйсбрука подчеркивается в гораздо большей степени, чем это обычно стали делать после того, как были обнаружены томистские основы этой мистики. [31 ]Opera. I. P. XLIV. [32] Seuse. Leben. Kap. 3 / Ed. К. Bihlmeyer // Deutsche Schriften. Stuttgart, 1907. S. 14. Ср.: Кар. 5. S. 21, Zeile 3. [33] Meister Eckchart. Predigten. № 60, 76 / Ed. F. Pfeiffer // Deutsche Mystiker des XIV. Jahrhunderts. Leipzig, 1857. II. S. 193. Z. 34 ff.; S. 242, Z. 2 ff. [34] Tauler. Predigten. № 28 / Ed. F. Vetter (Deutsche Texte des Mittelalters. XI). B., 1910. S. 117, 30 ff. [35] Ruusbroec. Dat boec van seven sloten. Cap. 1 9 // Werken / Ed. David. IV. P. 106-108. [36] Ruusbroec. Dat boec van den rike der ghelieven. Cap. 43 / Ed. David. IV. P. 264. [37] Ibid. Cap. 35. P. 246. [38] Ruusbroec. Van seven trappen in den graet der gheesteliker minnen. Cap. 14 / Ed. David. IV. P. 53. Здесь "ontfonken" прочитано как "ontsonken" ["выпавших"]. [39] Ruusbroec. Boec van der hoechster waerheit / Ed. David. P. 263; ср.: Spieghel der ewigher salicheit. Cap. 25. P. 231. [40] Spieghel der ewigher salicheit. Cap. 19. P. 144; Cap. 23. P. 227. [41] 2 Пар., 6,1: "Dominis pollicitus est, ut habitaret in caligine" ["Господь вещал, что обитает во мгле"]; Пс., 17 (18), 12: "Et posuit tenebras latibulum suum" ["И содеял мрак покровом Своим"]. [42] Dion. Cart. De laudibus sanctae et individuae trinitatis per modum horarum // Opera. XXXV. P. 137 f.; XLI. P. 263 etc.; ср.: De passione dei salvatoris dialogus // Ibid. XXXV. P. 274: "ingrediendo caliginem, hoc est ad supersplendidissimae ac prorsus incomprehensibilis Deitatis praefatam notitiam pertingendo per omnem negationem ab ea" ["вступая во мрак, сиречь достигая вышепоименованного ведения преблистательной и всецело непостижимой Божественной природы чрез отвержение всякого об оной высказывания"]. [43] Jostes F. Meister Eckhart und seine Junger. Freiburg (Schw.), 1895. S. 95. [44] Dion. Cart. De contemplatione. Lib. III, art. 5 // Opera. XLI. P. 259. [45] Ibid. P. 269. — Вслед за Дионисием Ареопагитом. [46] Seuse. Leben. Kap. 4; цит. по: Вihlтеуеr. Deutsche Schriften. 1907. S. 14. [47] Eckhart. Predigten. № 40. S. 136, 23. [48] Ibid. № 9. S. 47 ff. [49] Soliloquium animae // Thomas a Kempis. Opera omnia / Ed. М. J. Pohl. Freiburg, 1902-1910. 7 vol. I. P. 230. [50] Thomas a Kempis. Op. cit. I. P. 222.
ГЛАВА СЕМНАДЦАТАЯ
[1] Alienor de Poitiers. Les honneurs de la cour. P. 184, 189, 242, 266. [2] La Marsche. L'Estat de la maison etc. // ?uvres. IV. P. 56. О подобных вопросах см. выше, с. 51— 52. [3] Round J.H. The king's serjeants and officers of state with their coronation services. L., 1911. P. 41. [4] О сокровищах Карла ср.: Burckhardt R.F. Anzeiger f. Schweiz. Altertumskunde, 1932. S. 247 ff.; там же имеется изображение "трех братьев" ("trois freres"). [5] Что примечательным образом распространилось на локомотивы, автомобили и (по крайней мере в Америке) лифты. [6] Le livre des trahisons. P. 27. [7] Rel. de S. Denis. III. P. 464 ff.; Juvenal des Ursins. P. 440; Noel Valois. La France et le grand schisme d'occident. P., 1896-1902. 4 vol. III. P. 433. [8] Juvenal des Ursins. Op. cit. P. 342. [9] Monstrelet. I. P. 177— 242; Coville. Le veritable texte de la justification du duc de Bourgogne par Jean Petit // Bibliotheque de l'Ecole des chartes. 1911. P. 57. О предварительных набросках второй оправдательной речи, в которой Жан Пти должен был ответить на высказанные 1 1 сентября 1408 г. возражения аббата Фомы из Черизи, см.: Cartellieri O. Beitrage zur Geschichte der Herzoge von Burgund. V. Sitzungsberichte der Heidelberger Akademie der Wissenschaften. 1914. № 6; кроме того, см.: Seiferth W. Der Tyrannenmord von 1407 // Leipziger Dissertation. 1922. Далее обо всем касающемся Жана Пти подробно см.: Coville A. Jean Petit, la question du tyrannicide au commencement du 15[e] siecle. P., 1932. [10] Leroux de Lincy. Le proverbe francais; ср.: Langlois E. Bibl. de L'Ecole des chartes. 1899. LX. P. 569; Ulrich J. /l Zeitschr. fur franz. Sprache u. Lit. 1902. XXIV. P. 191. [11] Les grandes chroniques de France / Ed. Paris. IV. P. 478. [12] Alain Chartier (ed. Duchesne). P. 717. [13] Les Fortunes et adversitez de feu noble homme Jean Regnier; ср.: Champion P. Histoire poetique du 15[e] siecle. I. P. 229 ff.; Molinet. Faictz et Dictz / Ed. Paris. 1537. Fol. 80, 119, 152, 161, 170, 194; Coquillart. ?uvres. I. P. 6; Villon (ed. Longnon). P. 134. [14] Roberti Gaguini Epist. et orat. (ed. Thuasne). II. P. 366. [15] Gerson. Opera. IV. P. 657; I. P. 936; Camahan. The Ad Deum vadit of Jean Gereon. P. 61, 71 ; ср.: Leroux de Lincy. Le proverbe francais. I. P. LII. [16] Geffroi de Paris I Ed. de Wailly et Delisle, цит. по: Bouquet. Requeil des Historiens des Gaules et de la France. XXII. P. 87; см.: Index rerum et personarum, s.v. Proverbia. P. 926. [17] Froissart (ed. Luce). XI. P. 119; (ed. Kervyn). XIII. P. 41; XIV. P. 33; XV. P. 10; Le Jouvencel. I. P. 60, 62, 63. 74, 78, 93. [18] "Je l'envie" — "приглашаю", "вызываю" (термин карточной игры); "ic houd" — "принято!" (в ответ на это). "Cominus et eminus" — намек на поверье, что дикобраз способен также метать свои иглы. [19] См.: Huizinga J. Aus der Vorgeschichte des niederlandischen Nationalbewu?tseins // Im Bann der Geschichte. Amsterdam, 1942. S. 213-302. [20] См. выше, с. 126 - 127. [21] Piaget A. Le livre Messire Geoffroy de Charny // Romania. 1897. XXVI. P. 369. [22] L'abre des batailles. P. 1515; Michel le Noir; см. о Боне: Molinier. Sources de l'histoire de France. № 3861. [23] Chap. 35, 85 bis (номера глав 80-90 в издании 1515 г. встречаются дважды), 124-126. [24] Chap. 56, 60, 84, 132; Coopland G. Wt. The tree of battles and some of its sources, Tijdschrift voor rechtsgeschiedenis. V (1923). P. 173, подчеркивает явную зависимость Боне от Иоанна из Леньяно (ум. 1383). Однако именно те места, которые здесь рассматриваются, представляются изначально принадлежащими Боне. Об Иоанне из Леньяно см.: Ermini G. I trattati delia guerra e delia pace di G. da Legnano // Studi e memorie per la storia dell'universita di Bologna, 1924, VIII. В испанском рыцарском романе Tirante el Blanco [Тиранme Белый] отшельник вручает оруженосцу L'arbre des batailles как пособие по изучению рыцарства. [25] Chap. 82, 89, 90 bis ff. [26] Le Jouvencel. I. P. 222; II. 8, 93, 96, 133, 214. [27] Les vers de maitre Henri Baude, poete du 15[e] sieecle, ed. Quicherat (Tresor des pieces rares ou inedites). 1856. P. 20-25. [28] Champion. Villon. II. P. 182. [29] Еще сильнее такой формализм у племен южноамериканских индейцев, где каждый, кто случайно поранится, должен выплатить своему клану вено за пролитие крови, ибо он пролил кровь клана. См.: Farrand L. Basis of American history. P. 198 (The American nation. A history. Vol. II). [30] La Marche. II. P. 80. [31] Ibid. P. 168. [32] Chastellain. IV. P. 169. [33] Chron. scand. II. P. 83. [34] Petit-Dutaillis. Documents nouveaux sur les m?urs populaires etc.; ср.: Chastellain. V. P. 399; du Clercq. Passim. [35] Du Clercq. IV. P. 264; ср.: HI. P. 180, 184, 206, 209. [36] Monstrelet. I. P. 342; V. P. 333; Chastellain. II. P. 389; La Marche. II. P. 284, 331; Le livre des trahisons. P. 34, 226. [37] Thomas Basin (ed. J. Quicherat). P. XLIV. [38] Chastellain. III. P. 106. [39] Gerson. Sermo de nativ. dimini // Opera. III. P. 947. [40] Le Pastoralet. Vs. 2043. [41] Jean Jouffroy. Oratio. I. P. 188. [42] La Marche. I. P. 63. [43] Gerson. Querela nomine Universitatis... // Opera. IV. P. 574; ср.: Rel de S. Denis. III. P. 185. [44] Chastellain. II. P. 375; cp. p. 307. [45] Commynes. I. P. 111, 363. [46] Monstrelet. IV. P. 388. [47] Basin. I. P. 66. [48] La Marche. I. P. 60, 63, 83, 88, 91, 94, 134, № 1; III. P. 101. [49] Commynes. I. P. 170, 262, 391. 413, 460. [50] Basin. II. P. 417, 419; Molinet. Faictz et Dictz. Fol. 205. В третьей строке прочитано "sa" вместо "la". [51] Deschamps. ?uvres. IX. [52] Ibid. P. 219 ff. [53] Ibid. P. 293 ff. [54] Ср.: Marett. The threshold of religion. Passim. [55] Monstrelet. IV. P. 93; Livre des trahisons. P. 157; Molinet. II. P. 129; ср.: du Clercq. IV. P. 203, 273; Theod. Pauli. P. 278. [56] Molinet. I. P. 60. [57] Molinet. IV. P. 417; Пантуфль — туфелька, Курто (коротышка) — деревенский духовой инструмент, Морнифиль (оплеуха) — четверка (в картах). [58] Gerson. Opera. I. P. 205. [59] Le songe du vieil pelerin. Цит. по: Jorga. Phil. de Mezieres. P. 69, № 1. [60] Juvenal des Ursins. P. 425. [61] Ibid. P. 415. [62] Gerson. Opera. I. P. 206. [63] Gerson. Sermo coram rege Franciae // Opera. IV. P. 620; Juvenal des Ursins. P. 415, 423. [64] Gerson. Opera. I. P. 216. [65] Chastellain. IV. P. 324, 323, 314, № 1; ср.: du Clercq. III. P. 236. [66] Chastellain. II. P. 376; III. P. 446, 447, № 1, 448; IV. P. 213; V. P. 32. [67] Monstrelet. V. P. 425. [68] Chronique de Pierre le Pretre. Цит. по: Bourquelot. La vauderie d'Arras (Bibl. de l'ecole des chartes, 2[e] ser., III). P. 109. [69] Du Clercq. III Passim ; d'Escouchy. II. P. 416 ff. [70] Martin le Franc. Le Champion des dames. Цит. по: Bourquelot. Op. cit. P. 86; также цит. по: Thuasne. Gaguin. Н. P. 474. [71] Froissart (ed. Kervyn). XI. P. 193. [72] Ср.: Stadelmann R. Vom Geist des ausgehenden Mittelalters. Halle, 1929. S. 46. Anm. 2. [73] Gerson. Contra superstitionem praesertim Innocentum // Opera. I. P. 205; De erroribus circa artem magicam // Ibid. I. P. 211; De falsis prophetis // Ibid. I. P. 545; De passionibus animae // Ibid. III. P. 142. [74] Journal d'un bourgeois. P. 236. [75] Ibid. P. 220 [76] Dion. Cart. Contra vitia superstitionum quibus circa cultum veri Dei erratur // Opera. XXXVI. P. 211 ff.; ср.: Franz A. Die kirchlichen Benediktionen im Mittelalter. Freiburg, 1909. 2 Bde. [77] См., например: du Clercq. III. P. 104-107.
©2015 arhivinfo.ru Все права принадлежат авторам размещенных материалов.
|