Здавалка
Главная | Обратная связь

Ілияс – абайтанушы. 1 страница



БЕКІТЕМІН

Бірінші проректор – оқу-әдістемелік

жұмыстар жөніндегі проректор

_____________ Л.Қ.Еркінбаева

«_____»_________________2014 ж.

 

«Ілиястану» пәнінің

 

ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

 

Мамандықтар: барлық мамандықтар үшін

Оқыту түрі: күндізгі

 

 

Талдықорған 2014 ж.

Оқу - әдістемелік кешенді типтік оқу бағдарламасына сәйкес және МЖМБС негізінде барлық мамандықтарға ф.ғ.к., доцент Ш.Ә. Кыяхметова, ф.ғ.д., профессор М.М. Иманғазинов, ф.ғ.к., доцент Д.С.Аңсабаев, магистр, аға оқытушы Д.Мүлік кұрастырған.

________________________

(оқытушының қолы)

 

 

Қазақ филологиясы және журналистика кафедрасының отырысында қарастырылды.

«27» мамыр 2014 жыл. №10 хаттама

 

Кафедра меңгерушісі ____________ С. Қ. Қожағұлов

 

Гуманитарлық факультеттің әдістемелік бюросы мақұлдаған.

 

«30» мамыр 2014 жыл. № 6 хаттама

 

Әдістемелік бюроның төрайымы_____________ Ш.С.Жаукумова

 

 

 
 

І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті СМЖ ЖМУ Е/ОӘК.09-2012 2 басылым
САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІ
Силлабус Ф.4.09-42
01.09.2012 ж.

 

 

Гуманитарлық факультет

Қазақ филологиясы және журналистика кафедрасы

 

«Ілиястану» пәні бойынша барлық мамандықтар үшін

 

С И Л Л А Б У С

 

Оқыту түрі: күндізгі

курс: 1

семестр: 2

кредит саны: 1

барлық дәрісханалық сағат саны: 15 соның ішінде:

дәріс: 15

СӨЖ: 30

Емтихан: 2 семестр

 

Талдықорған - 2014 ж.

ОҚЫТУШЫ ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТ

Кыяхметова Шара Асетовна

Қазақ филологиясы және журналистика кафедрасының доценті,

филология ғылымдарының кандидаты

Кафедра тел: 22-16-67-1145

Қазақ филологиясы кафедрасы, 120 ауд.

Жансүгіров көшесі, 187а.

Қабылдау уақыты: кафедрадағы консультациялар кестесі бойынша

8 701 883 60 61, 8 771 413 51 85

Aset_Shara@mail.ru

Пәннің атауы: Ілиястану

Пәннің пререквизиті: жоқ

Пәннің постреквизиттері:Мұқағалитану, Мағжантану.

Пәнге берілген қысқаша сипаттама: Ілияс Жансүгіровтің шығармашылық өмірбаяны, сөз өнерін игеру жолындағы алғашқы ізденістері, қоғамдық және мемлекеттік қызметтері, әртүрлі өнер саласына ат салысуы, поэмалар жазуы, прозаның дамуына қосқан үлесі, драматургиясы, ауыз әдебиеті үлгілерін жинап, жариялап, зерттеуі, аудармашылық және журналистік қызметі, публицистикалық еңбектері, қаламгер шығармашылығының зерттелуі қарастырылған.

Мақсаты:«Қазақтың Абайдан кейінгі бірінші ақыны» (М.Әуезов) Ілияс Жансүгіровтің шығармашылық өмір жолын «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы талабына орай, жергілікті халықтың тілегі, өмірдің өзі міндеттеп отырған білімдік, тәрбиелік, ұлттық-инновациялық мұрат мүддесін ескере отырып таныту.

Күтілетін нәтижелер:

- қаламгер туындыларымен танысып, ондағы дәуір демін, қоғам шындығын айқындай білуі; прозалық туындыларындағы көркем образ, әдеби характер, әдеби тип, реализм, романтизм, жазушы стилі сияқты әдеби ұғымдардың негізгі белгілерін білуі;

- оқылған шығармалардағы кейіпкердің рөлі мен орнын, сондай-ақ кейіпкер характерінің қоршаған орта мен жағдайларға байланысты қалыптасуын ашып көрсете білуі;

- автордың идеялық - адамгершілік концепциясын анықтау мақсатында оқытылатын шығарма кейіпкерлерін салыстыра отырып талдай білуі;

- жанрды, шығармаларды, оларда көтерген келелі мәселерді, көркемдік ерекшеліктерін салыстыра отырып қарастыруы;

- тиісті деректерді келтіре отырып, пікір алмасуларда, диспуттарда өз көзқарасын, пікірін дәлелдей алуы, әдеби сын – зертеулерге тезис және конспект жасай білуі.

Құзыреті: Жалпы білімділік құзыреттерге қойылатын талаптар:

1) ойлау мәдениеті жоғары және дүниетанымы кең жоғары білімді тұлғаның қалыптасуына ықпал ететін жаратылыстану ғылымдары (әлеуметтік, гуманитарлық, экономикалық) пәндері саласында базалық білімінің болуы;

2) заманауи техниканы қолдану дағдысының болуы, кәсіптік қызметте ақпараттық технологияларды қолдана білуі;

3) күнделікті кәсіптік қызметке және магистратурада білім алуды жалғастыруға қажетті жаңа білімді меңгеру дағдысының болуы.

Әлеуметтік-этикалық құзыреттерге қойылатын талаптар:

1) қоғамдық пікірге, дәстүрге, салтқа, қоғамдық нормаларға негізделетін әлеуметтік-этикалық құндылықтарды білу және өзінің кәсіптік қызметінде оларға сүйену;

2) іскерлік этика нормаларын сақтау, мінез-құлықтың этикалық және құқықтық нормаларын игеру;

3) Қазақстан халықтарының дәстүрі мен мәдениетін білу;

4) әлемнің басқа халықтарының дәстүрі мен мәдениетіне толерантты болу;

5) Қазақстанның құқықтық жүйесі мен заңнамасының негіздерін білу;

6) қоғамның әлеуметтік даму үрдістерін білу;

7) түрлі әлеуметтік жағдайларда саналы түрде дұрыс бағыт ұстана білу;

8) ұжымда жұмыс істеуге қабілетті болу, өзінің көзқарасын дәлелдей алу, жаңа шешімдер ұсына білу;

9) ортақ келісімге келе білу, өз пікірін ұжым пікірімен ұштастыра білу;

10) кәсіби және тұлғалық тұрғыдан өсуге ұмтылу.

Экономикалық және ұйымдастыру-басқару құзыреттеріне қойылатын талаптар:

1) заманауи ақпараттық ағынды бағдарлай білу және әлемдік экономикадағы қарқынды түрде өзгеріп отыратын құбылыстар мен процестерге бейімделе білу;

2) кәсіптік қызметке байланысты түрлі жағдайларда икемді де ұтқыр болу;

3) белгісіздіктер мен қауіп-қатер жағдайында экономикалық және ұйымдастыру сипатындағы шешімдер қабылдау дағдыларының болуы.

 

Бағалау саясаты

Білімді бағалаудың балдық-рейтингтік жүйесі

Әріптік жүйе бойынша бағалар Балдардың сандық эквиваленті Процентік құрамы Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A 4,0 95-100 Өте жақсы
A- 3,67 90-94
B+ 3,33 85-89 Жақсы
B 3,0 80-84
B- 2,67 75-79
C+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық
C 2,0 65-69
C- 1,67 60-64
D+ 1,33 55-59
D 50-54
F 0-49 Қанағаттанарлықсыз

Курстың білім бағасының жалпы разбаловкасы

Бағаланатын позиция 1-8 аптада бағалаудың саны 9-15 аптада бағалаудың саны Барынша көп балдардың саны   Электронды журналға балдарды қоюдың мерзімі
Ағымдық бақылау Әр бағалау үшін 100 балл Әр апта сайын  
СӨЖ Әр СӨЖ үшін 100 балл 4,7,11,14 апталар
Аралық бақылау Әр аралық бақылау үшін 100 балл 8 және 15 апта
1-ші жіберілудің рейтингісі R 1 8 апта
2-ші жіберілудің рейтингісі R2 15 апта
Академиялық периодта жіберілудің рейтингісі R = (R1+R2)/2 15 апта
Емтихан E 16-19 апталар
Қорытынды баға I = R*0.6+E*0.4  

Бағалаудың критериилері

Бақылау түрі Жоғарғы баға Оқытушы журналына балл қою мерзімі
Ағымдық бақылау: сабаққа қатысуы: үй тапсырмасын орындауы , дәрістегі жауаптары іс-тәжірибелік сабақтардағы жауаптары белсенділік ОСӨЖ тапсырмалары       Әрбір аптада
СӨЖ 1 1 тапсырма 2 тапсырма 3 тапсырма 4 тапсырма СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
СӨЖ 2 1 тапсырма 2 тапсырма 3 тапсырма 4 тапсырма СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
СӨЖ 3 1 тапсырма 2 тапсырма 3 тапсырма 4 тапсырма СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
СӨЖ 4 1 тапсырма 2 тапсырма СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
Бірінші аралық бақылау Коллоквиум алу 1. Теориялық сұрақ 2. Практикалық тапсырма       8 апта
Екінші аралық бақылау Коллоквиум алу 1. Теориялық сұрақ 2. Практикалық тапсырма     15 апта

Дәрістердің күнтізбелік - тақырыптық жоспары

 

Тараулар бойынша дәріс тақырыптары Сағ. саны Апта Әдебиет
Ілияс Жансүгіровтің шығармашылық өмір жолы 1-2 1,2,3,4,5
Ілияс Жансүгіровтің лирикалық туындылары 1,2,9,11,
Ілияс Жансүгіров поэмалары 4-5 3,5,8,10
Ілияс Жансүгіровтің прозасы 4,5,7,9,
Ілияс Жансүгіровтің драматургиясы 2,3,8,12,
Ілияс - ауыз әдебиетін жинаушы, жариялаушы және зерттеуші 6,7,11,14
Ілияс Жансүгіровтің аудармалары 13,14,19
Ілияс Жансүгіровтің әдебиетке қатысты сын - зерттеулері 20,22,25
Ілияс Жансүгіровтің журналистік қызметі, публицистикалары 14,16,17
Ілияс Жансүгіровтің фельетондары 28,21,24
Ілияс Жансүгіров шығармалары поэтикасы 3,5,8,16
Ілияс Жансүгіров шығармалары лексикасы 15,17,20,
Ілияс Жансүгіров шығармашылығының зерттелуі 15,17,19
  Барлығы    

 

 

 

 

ОСӨЖ-дің күнтізбелік-тақырыптық жоспары

ОСӨЖ тақырыптары мен тапсырмалары Сағат саны Тапсыру мезгілі Өткізу формасы
Тақырып: Аңызға бергісіз ғұмыр Тапсырма: (Өз қалауы бойынша 1 тапсырманы орындау) 1.«Аңызға бергісіз ғұмыр» естеліктер жинағымен танысу, керек тұстарын конспектілеу, хабарлама дайындау. 2. Ілияс мұражайына бару, көргендері мен алған әсерлері бойынша хабарлама дайындау. 1 апта Хабарламаны слайд түрінде дайындау. Өз таңдауы бойынша Ілиястың бір өлеңін жаттау.
Тақырып: Ілияс-лирик ақын. Тапсырма: Ілияс өлеңдері жайлы жазылған зерттеулермен танысу, лирикаларына тақырыптық-көркемдік талдау жасау. (Өз қалауы бойынша 1 тапсырманы орындау) · Ілиястың махаббат тақырыбын игерудегі ізденістері. · Ілиястың саяси-әлеуметтік жырлары. · Ілиястың өнер тақырыбында жазылған өлеңдері. · Ілиястың социалистік құрылыс тақырыбына жазған жырлары. · Ілияс лирикаларындағы туған жер табиғатының суреттелуі. · Ілияс өлеңдері жайлы зерттеулер. · Ілияс өлеңдерінің тақырыптық-көркемдік ерекшеліктері. · Табиғат ақын жырында. · Ілияс шығармаларындағы бейнелі сөздер. · Ілияс жырларындағы адамның мінез- құлықтары. · Жансүгіров поэзиясындағы теңеулердің қолданысы. · I.Жансүгiров поэзиясында ел мен жер мәселесiнiң жырлануы. · I.Жансүгiров поэзиясындағы қазақ ауыз әдебиеті элементтері 2-3 апта Конференция формасында  
Тақырып: Ілияс поэмалары. Тапсырма: 1. Төмендегі поэмаларды оқу, талдау, сюжеттік дәптерге мазмұнын талдай отырып түсіру. «Мақпал», «Исатай», «Көбік шашқан», «Байкал», «Рүстем қырғыны» поэмалары. «Кәнпеске», «Мәйек», «Дала», «Жаңа туған», «Жорық», «Кеңес» поэмалары. «Күйші», «Күй», «Құлагер» поэмалары.   2. «Мұз қала», «Құсбегінің айналасында», «Қуат», «Бақытты Жамал» поэмалары. 3. Ілияс поэмаларының тарихи-әдеби негіздері. 1. «Құлагер» поэмасының тарихи-сюжеттік негіздері 2. «Қолбала» поэмасы: дерек пен дәйек 3. «Көбік шашқан», «Исатай» дастандары жайлы жаңа сөз 4. «Жаңа туған» поэмасына дерек болған оқиғалар 5. «Мақпал» поэмасының жазылу тарихы 6. «Күйші» поэмасының тарихилығы 4-5 апта 1 – тапсырма бойынша сюжет дәптерді дайындау, коллоквиум тапсыру.   2-тапсырма бойынша мәліметтер іздеу.     3 - тапсырма бойынша реферат дайындау
Тақырып: Ілияс прозасының тақырыптық-мазмұндық ерекшеліктері · Ілияс Жансүгіровтіңпроза жанрындағы алғашқы қадамдары. · «Күң өлімі», «Шешілмеген жұмбақ», «Саудагердің тамашасы», «Мерген бөкен», «Ташкендікке тарт» әңгімелері. · «Құқ», «Шылқыбай», «Сөз Қамысбаевқа», «Сыйға сый сыраға бал», т.б. фельетондарындағы әзіл мен мысқылдың күнделікті өмір шындығымен үндестігі. · Сатирадағы Ілияс кейіпкерлері. · Ілиястың «Жолдастар» романындағы образдар әлемі. · I.Жансүгiровтің «Жолдастар» романының сюжеттiк желiсі, композициясы, көркемдік ерекшелігі. · I.Жансүгiровтің «Жолдастар» романының басқа тарихи романдармен үндестігі. · I.Жансүгiров әңгімелеріндегі қазақтың әлеуметтік өмір суреттері. 6 апта Жазушы әңгімелерімен танысу, сюжет дәптерге жазу.   «Жолдастар» романын оқу, талдау.
Тақырып: 1. Ілияс Жансүгіровтің драматургиялық шығармалары Тапсырма: «Турксиб», «Райхан», «Колхоз тойы», «Мектеп», «Мін де, шап!», «Исатай-Махамбет», «Кек» пьесаларын оқу, мазмұндай отырып талдау, сюжет дәптерге жазу. · Ілияс Жансүгіровтің «Райхан», «Колхоз тойы» пьесалары. · Ілияс Жансүгіровтің «Мектеп», «Мін де, шап!» пьесалары. · Ілияс Жансүгіровтің «Турксиб», «Исатай-Махамбет» пьесалары. · І.Жансүгіровтің «Кек» пьесасының бас кейіпкері және оның прототипі. · І.Жансүгіровтің «Кек» пьесасындағы көркемдік ізденістер. 7 апта Шағын инценировка дайындау.     2. Реферат дайындау.
· Ілияс Жансүгіров - ауыз әдебиеті үлгілерін жинаушы, жариялаушы, зерттеуші. · Ілияс жинаған батырлар жыры, бәдік жырлары, жұмбақтар, қазақ билерінің сөздері, қазақ жаңылтпаштары, мақал-мәтелдер. · Ілиястың қазақтың өткен ақындары мен билері туралы аңыздарды, батырлар жырын жинап, жариялауы. · Ілиястың ел аузындағы әдебиет үлгілерін жинап, «Өтірік» жинағын бастыруы. · Ілиястың этнографиялық еңбектері:«Қазақтың әдет-ғұрып, салт-санасы жөнінде айтылған өлеңдер мен әңгімелер», «Құдалық және құдандалық туралы ырымдар», «Қоштасулар», «Сыңсу» және т.б. · Iлиястың театр, ән, әнші, музыка жайлы толғамдары. 8 апта Ғылыми мақала дайындау  
ü Ілиястың аудармашылық еңбегі. ü Ілиястың Пушкиннің «Евгений Онегин» романын аударуы. · Ілиястың А.С. Пушкиннің «Жебірейілнама» поэмасын аударуы. · Ілиястың Лермонтовтың «Черкестер» поэмасын аударуы. 9 апта Ғылыми мақала жазу
Тақырып: Ілияс Жансүгіровтің әдебиетке қатысты сын – зерттеулері. Тапсырма: Ғ.Тоғжановпен бірге Абай өлеңдерінің ұйқас ерекшеліктерін талдаған редакциялық мақала «Өлең өнері». («Еңбекші қазақ» газеті 3.06. 1926ж.) «Ақын Асқар» («Әдебиет майданы» журналы, №4, 1933ж.), «Абайдың сөз өрнегі» («Әдебиет майданы» журналы, №11-12, 1934ж.), «Өзара сын және ұсақ жанр туралы» («Қазақ әдебиеті» газеті, 23 мамыр 1937ж.), «Пушкин аудармасы қазақ әдебиетіне не берді?» («Қазақ әдебиеті» газеті, 10 ақпан 1937ж.) мақалалары негізінде дайындау. 10 апта Жалпы публицистикасымен танысу, әдеби толғамдарына тоқталу.
· Ілияс Жансүгіровтің журналистік қызметі. · І.Жансүгiров публицистикасындағы жанрлар табиғаты. · I.Жансүгiров публицистикасындағы тәрбие, адамгершiлiк мәселелерi. · Iлияс публицистикасында ел мен жер мәселесiнiң көтерілуі. · I.Жансүгiров публицистикасында мәдениет мәселелерiнің көтерілуі. · Iлияс публицистикасындағы социализм тақырыбы 11 апта Мақалаларын сюжет дәптерге конспектілеу
         
Тақырып: Ілиястану мәселелері Тапсырма: Ілияс шығармашылығы жайлы мақалалармен танысу, пікір білдіру. 12-13 апта Мақалаларға рецензия жазу.
Тақырып: Ілиястанудың бүгінгі хал-ахуалы. ü М.Қаратаевтың Жансүгіров шығармашылығын зерттеуі. ü С. Қирабаетың Жансүгіров шығармашылығын зерттеуі. ü Ілияс жайлы естеліктер және олардың әдеби-танымдық мәні. ü М.Дүйсеновтың «Ілияс Жансүгіров» монографиясы. ü Т.Әбдірахманованың «Ақын сыры» зерттеу еңбегі. ü Профессор Т.Сыдықов Ілияс туралы. ü Профессор М.Иманғазинов Ілияс туралы 14-15 апта Зерттеу еңбектермен танысу, конспект жасау.
  Барлығы    

 

 

СӨЖ-дің күнтізбелік-тақырыптық жоспары

 

Тапсырмалардың мазмұны Сағат саны Тапсыру мезгілі Бақылау түрі
1. Табиғат ақын жырында 2.Ілияс шығармаларындағы бейнелі сөздер 3.Ақын жырларындағы адамның мінез- құлықтары 4.І. Жансүгіров поэзиясы тіліндегі теңеулердің қолданысы 2-4 апта Реферат қорғау 1 тақырыпты таңдау
1. І.Жансүгіровтің «Рүстем қырғыны» поэмасындағы трагедиялық ахуал 2. І. Жансүгіровтің «Қолбала» поэмасындағы уақыт бояулары 3. І.Жансүгіровтің «Мақпал» поэмасының көркемдік ерекшелігі 4. «Азат» деген күй тартып... («Күйші» поэмасындағы Ойсыл күйші бейнесі) 5-7 апта Реферат қорғау 1 тақырыпты таңдау
1. I.Жансүгіровтің «Кек» пьесасының бас кейіпкері және оның прототипі 2. Ілияс ақын Исатай-Махамбет туралы 3. I.Жансүгіровтің «Кек» пьесасындағы көркемдік ізденістер 4. Сатирадағы Ілияс кейіпкерлері 9-11 апта Реферат қорғау 1 тақырыпты таңдау
1.Профессор Т.Сыдықов Ілияс туралы 2.Профессор М.Иманғазинов Ілияс туралы 12-14 апта Реферат қорғау 1 тақырыпты таңдау
  Барлығы    

 

ГЛОССАРИЙ

Әдеби терминдер Терминдердің қазақша түсіндірмесі
Айдауыл Қолға түскен тұтқынды, не тұтқындағы адамдарды бір жерден екінші бір жерге айдап жүруші арнайы әскер, конвой. “Айдауылдың алдына түспе, аламанның талауына түспе” деген мақал олардың қаталдығынан туған сөз.  
Ақтағыр Киіз үйдің шағын түрі. Әдетте екі қанатты, кішкентай болады, екі үзікпен жабылады.  
Айбалта Бұл соғыс қаруы. Ежелгі Мысыр заманынан белгілі. Ежелгі түркі, қыпшақтарда ХІҮ ғасырда кең тараған қару.  
Айттыру Ежелгі түркі заманында (ҮІ) қалыптасқан салт-дәстүр. Бұл – қызға құда түсер алдындағы салт. Жігіттің әкесі кісі жіберіп, қыз басының бостығын, әке – шешесінің айттыруға қарсы еместігін біледі. Сонан соң қызды ресми түрде айттырады.  
Бұла Көбіне жауға қарсы мінетін, бәйгеге қосатын жылқыны бұла етіп өсіреді. Дөнен шыққанша, енесін еміп, мәпелеп қолда өсірген жылқы.  
Апай төс Шөбі шүйгін, бұлағы көп, тау бөктеріндегі, салқын жел есіп тұратын төскей жерлер. Ескі жырларда “төскейде мал, төсекте бас қосқан едік” деп келеді.  
     
Апан құдық Пайдаланудан қалған ескі құдық.  
Қасат қар Ұзақ жатқан қалың қар  
Алапа Олжа, пайда , табыс  
Керней Аттаныс белгісін беру үшін адамдар жинауға пайдаланған.  
     
  Антитеза (Грек.) – қарама-қарсылық сөйлеу фигурасы.
  Антонимдер (Грек.) – қарама-қарсы мағынадағы бір сөз табының сөздері
  Антонимия Қарама-қарсы мағынасы бар лексикалық бірліктердің семантикалық қатынастарының түрі
  Антропонимика (Грек.) – адам есімдерін зерттейтін ономастиканың бөлімі
  Ассонанс Бірыңғай дауысты дыбыстардың қайталануы
     
  Дәйексөз (цитата) Төл сөздің бір түрі. Басқа біреудің айтқан пікірінен үзінді алынып, өзгертілмей беріледі
     
  Диалектизмдер Әдеби тілге енбейтін, белгілі бір территорияға тән тіл ерекшеліктері
  Диалог (Грек.) – екі не бірнеше адамның сұрақ-жауап ретіндегі сөйлесіп, тіл қатысуы
     
     
     
  Жаргон (Фр.) – жеке әлеуметтік топтың ауызекі қолданыстағы сөйлеу түрі
  Интонация (Лат.) – мелодия, интенсивтілік, ұзақтық, сөз темпі, айту тембрі сияқты бір-бірімен байланысты сыңарлардың бірлігі
  Историзмдер Көнерген, ескірген ұғымды білдіретін сөз немесе сөз тіркесі
  Калька (Фр.) – шет тілдерден жолма-жол аударудың арқасында пайда болған жаңа сөз, фразеологизм не сөздің жаңа мағынасы
     
  Коммуникация (Лат.) – араласу, ойлармен, идеялармен, деректермен бөлісу т.б.
     
     
     
     
     
     
  Қанатты сөздер Фольклор, әдебиет, публицистика не ғылымнан енген және тарихи қайраткерлердің айтқан тұрақты, образды, қысқаша сапталған сөйлемдері
     
     
     
     
     
  Метафора (грек.) – троп немесе сөйлеу механизмі. М. сөздің басқа мағынада қолданылуы.
  Метонимия (Грек.) – троптың бір түрі, бір объектінің не объектілер тобының атауын басқа объектігеқолдану.
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
  Перифраза Бір ойды көптеген тәсілмен жеткізетін стилистикалық тәсіл.
  Полилог (Грек.)-бірнеше адамның әңгіме құруы.
  Полисемия (Грек.)-тіл бірлігінде бірнеше мағынаның болуы. Лексикалық П. бір сөз арқылы болмыстың түрлі заттары мен құбылыстарын белгілеу қабілеті. Сөздің мағыналық жағынан дамуы. Сөздік қордағы сөздерге тән қасиет. Қазақ тілінде зерттеле қоймаған. К.Аханов, Р.Садықбеков еңбектері бар.
  Ритм (Грек.)-құрылымдық, текст жасау және экспрессивті-эмоциялық қызмет атқаратын ұқсас, үйлесімді тіл бірлектерінің жүйелі қайталанып тұруы.
  Риторика (Грек.)-прозалық қара сөз және ауызекі көркем сөздің жасалуын зерттейтін филологиялық пән.
     
     
  Сема (Грек.)-мағынаның ең кіші бірлігі. Сема –белгіленетін заттардың, болмыс құбылыстарының әр түрлі қырлары мен қасиеттерінің тілдегі элементарлы көрінісі.
  Семантика (Грек.)-1) тіл немесе оның бірлігі (сөз, сөздің грамматикалық тұлғасы, сөз тіркесі, сөйлем) арқылы берілетін мағына, хабар; 2) Осы мағынаны, хабарды зерттейтін тіл білімінің саласы; 3) Семиотиканың негізгі тарауларының бірі.
     
  Синекдоха (Грек.)-жалпының орнына жалқы, бүтіннің орнына бөлшек немесе керісінше қолданылатын стилистикалық тәсілмен жаңа мағына жасау жолы.
  Синонимдер (Грек.)-мағыналары толық не жартылай сәйкес келетін, бір сөз табына жататын сөздер (фразеологизмдер, морфемалар, синтаксистік құрылымдар).
     
     
     
     
     
     
     
  Сөйлеу этикеті Қоғамда қабылданған ресми не бейресми жағдайда әңгіме құрушылардың әлеуметтік рөліне сай болатын сұхбаттасу ережелерінің тұрақты жүйесі.
  Стилистика Тіл білімінің бір бөлімі. Оның негізгі зерттеу объектісі-стиль
  Табу (Полинезия сөзі)-кейбір сөздерді, есімдерді, сөйлемдерді атауға тиым салу.
  Термин (Лат.)-Ғылымның арнайы саласындағы ұғымды білдіретін сөз не сөз тіркесі.
     
     
     
  Троп (Грек.)-Поэтика мен стилистикадағы түсінік. Троп –ауыспалы мағынада қолданылатын сөздер (образдар). Жеке Троптар: метафора, метонимия, синекдоха, эпитет, гипербола, литота, оксюморон, перифраза.
     
     
     
     
  Филология (Грек. – гуманитариялық пәндердің кешені, олар: тіл білімі, әдебиеттану, текстология, палеография т.б.
  Фраза (Грек.) – толық ойды білдіретін сөйлеудің негізгі бірлігі. Фразаның белгілі синтаксистік құрылысы болады. Фраза сөйлемге айналуы мүмкін, ол бірнеше синтгармадан тұрады; Паузалармен шектелген сйлемнің атауы; Паузамен шектелген кез келеген интонациялық-мағналық бірлік. Лексикадағы фразаға қарсы қойылады.
     
     
  Эвфемизм (Гек.) – эмоция жағынан бейтарап сөздер. Эвфемизм құлаққа ерсі естілетін сөздердің синонимдері ретінде жұмсалады.
  Эллипсис (Грек.) – сөйлеуде не тексте тіл бірлігінің жетіспеуі, әдейі түсірілуі.
       

 







©2015 arhivinfo.ru Все права принадлежат авторам размещенных материалов.