 |
|
Замацаванне новага матэрыялу.
Тэма: Суфікс – значымая частка слова
Мэты:
· узнаўляць і замацоўваць паняцце аб суфіксе;
· удасканальваць уменне выдзяляць суфікс у словах, утвараць словы з пэўнымі суфіксамі, тлумачыць значэнне ўтвораных слоў, складаць з імі словазлучэнні і сказы;
· выхоўваць любоў і павагу да роднай мовы.
Абсталяванне:Урокі па беларускай мове ў 5-м класе: Словаўтварэнне і арфаграфія. – Мазыр; Беларуская мова і літаратура, №4/2011, карткі.
Тып урока: камбінаваны.
ХОД УРОКА
1. Арганізацыйны момант.
Прывітанне. Праверка наяўнасці вучняў. Праверка падрыхтаванасці да ўрока.
Праверка дамашняга задання.
На дом вам было практыкаванне 198. У практыкаванні патрэбна ўтварыць прыметнікі з дапамогай прыставак без-, бяз-, бес-, бяс-, падабраць адпаведныя назоўнікі і запісаць словазлучэнні, абазначыць галоўныя і залежныя словы.
Тлумачэнне новага матэрыялу.
- Слоўнікавая работа.
Лес, лясны, ляснік; сад, садовы, садавіна; гара, горны, гарняк.
?Ці з’яўляюцца дадзеныя рады слоў аднакаранёвымі? Чаму? Як яны ўтвораны? Абазначце суфіксы. Для чаго служаць суфіксы?
- Самастойная работа над правілам (старонка 107 – 108).
Ці ўсё вам зразумела ў правіле.
Замацаванне новага матэрыялу.
1. Ад наступных слоў пры дапамозе суфіксаў –к-, -ык (-ік), - ок (-ёк) утварыце словы і запішыце іх.
Колас - каласок, сноп - снапок, мост - масток, гара - горка, хмара - хмарка, голуб - галубок, зоры - зорка, куст - кусцік, мёд - мядок, кош - кошык, двор - дворык, стол - столік, нос - носік, лес - лясок, дом - домік, лёд - лядок, бяроза - бярозка, дзень - дзянёк, ліпа - ліпка, хата - хатка, голас - галасок.
2. Ад дадзеных слоў утварыце іншыя словы пры дапамозе суфіксаў. Запішыце іх, абазначце корань і суфікс.
- ык -
шар – шарык
камар – камарык
дождж – дожджык
ключ – ключык
нож – ножык
- ік –
брат – брацік
кот – коцік
рот – роцік
год – годзік
агарод – агародзік
- н –
жыта – жытні
лета – летні
мір – мірны
ноч – начны
- чык –
прамень – праменьчык
агонь – агеньчык
корань – карэньчык
камень – каменьчык
- ов –
зіма – зімовы
сосна – сасновы
шоўк – шаўковы
- ав –
бор – баравы
рабіна – рабінавы
план - планавы
Якое значэнне надаюць словам суфіксы?
Хвілінка кемлівасці.
Верш разбураны. Яго патрэбна скласці.
На бярозе, так высока, (1)
Тата з мамай на рабоце – (3)
У гняздзе клякоча клёка. (2)
Зранку ходзяць па балоце. (4)
- Аднакаранёвымі з’яўляюцца словы (клёка і клякоча).
- Знайдзіце ў вершы словы, у якіх назіраецца характэрная асаблівасць беларускай фанетыкі – дзеканне (гняздзе, ходзяць), цеканне (рабоце, балоце).
- Падбярыце антонім да слова клякоча. ( Маўчыць.)
3. Прачытайце. Спішыце. Знайдзіце словы з суфіксамі –ачк-, -ечк-, -еньк-. Якое значэнне надаюць словам гэтыя суфіксы? Абазначце суфіксы.
Эх, добра ўе аўсяначка.
Ды лепей – берасцяначка!
Гняздзечка на бярозцы
З бялюткае бяросткі
Саткана з валаконца,
Нібыта з промняў сонца,
І з цёплаю, пушысценькай,
Такой утульнай высцілкай.
Фізкультхвілінка.
Прыскакала жабка –
Цап за шапку.
Прыляцела мушка –
Цап за вушка.
Празвінеў камарык –
Скок на тварык.
Назавіце словы, утвораныя пры дапамозе суфіксаў (жабка, мушка, вушка, камарык, тварык). Якое значэнне надаюць суфіксы словам?
5. Абагульненне атрыманых ведаў.
Малюецца сонейка. У цэнтры слова мір. Да яго патрэбна падабраць аднакаранёвыя словы, якія будуць промнямі.
Мір – мірскі, мірны, міравая, перамір’е, памірымся.
Рэфлексія.
Дзеці пераўвасабляюцца ў рыцараў.
Дамашняе заданне.
Параграф 29, практыкаванне 201. У практыкаванні патрэбна ў адзін слупок выпісаць назвы асоб, а ў другі – назвы прадметаў, абазначыць суфіксы.
8. Выстаўленне і каменціраванне адзнак.