 |
|
Правапіс звонкіх і глухіх зычных
1 Чаргаванне звонкіх і глухіх зычных (акрамя прыставачнага з) на пісьме не адлюстроўваецца. Для праверкі правільнасці напісання звонкіх і глухіх зычных трэба змяніць слова ці падабраць аднакаранёвае слова, каб пасля зычнага, які патрабуе праверкі, быў галосны або зычныя р, л, м, н, в: рыбка – рыба, магчы – магу, казка – казаць, важкі – важыць, малацьба – малаціць, хлеб – хлеба, рубчык – рубец, рог – рога, рэж – рэжу, мозг – мазгі.
2 Правапіс уласнабеларускіх і запазычаных слоў, у якіх напісанне звонкіх і глухіх зычных нельга праверыць, вызначаецца па слоўніку: футбол, баскетбол, вакзал, айсберг, струбцына, экзамен, Афганістан.
Літаратура
1 Абабурка, М. Культура беларускай мовы / М. Абабурка. – Мінск: Выш. шк., 1994.
2 Асіпчук, А.М. Беларуская мова. Прафесійная лексіка: дапаможнік / А.М. Асіпчук, В.В. Маршэўская, А.С. Садоўская. – Гродна: ГрДУ, 2009. – 271 с.
3 Беларуская граматыка: ў 2 ч. / рэдкал.: М.В. Бірыла, П.П. Шуба. – Мінск: Навука і тэхніка, 1985. – Ч. 1: Фаналогія. Арфаэпія. Марфалогія. Словаўтварэнне. Націск.
4 Беларуская мова: энцыклапедыя / рэдкал.: Б.І. Сачанка (гал. рэд.)
[і інш.]. – Мінск: БелЭн, 1994. – 654 с.
5 Губкіна, А.В. Беларуская мова. Эканамічная лексіка: вучэб. дапам. / А.В. Губкіна, В.А. Зразікава. – Мінск: Выдавецтва Гревцова, 2009. – 200 с.
6 Каўрус, А.А. Дакумент па-беларуску: Справаводства. Бухгалтэрыя. Рыначная эканоміка / А.А. Каўрус. – Мінск: Беларусь, 1994. – 160 с.
7 Кузьменкова, Т.В. Краткий русско-белорусский словарь юридичес-ких и социально-экономических терминов: для студентов / Т.В. Кузьмен-кова. – Минск: Веды, 2009. – 240 с.
8 Ляшчынская, В.А. Беларуская мова. Тэрміналагічная лексіка: вучэб. дапаможнік / В.А. Ляшчынская. – Мінск: РІВШ БДУ, 2001. – 256 с.
9 Плотнікаў, Б.А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампедыум /
Б.А. Плотнікаў, Л.А. Антанюк. – Мінск: Інтэрпрэссэрвіс, Кніжны Дом, 2003. – 672 с.
10 Правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі. – Мінск: Нац. цэнтр прававой інфармацыі Рэсп. Беларусь, 2008. – 144 с.
11 Сцяцко, П. Культура мовы / П. Сцяцко. – Мінск: Тэхналогія, 2002. – 444 с.
12 Сямешка, Л.І. Курс беларускай мовы: падручнік / Л.І. Сямешка, І.Р. Шкраба, З.І. Бадзевіч. – Мінск: Універсітэцкае, 1996. – 654 с.
13 Типология двуязычия и многоязычия в Беларуси / Нац. акад. наук Беларуси. Ин-т языкознания им. Я. Коласа, Бел. респ. фонд фундамент. исслед.; под ред. А.Н. Булыко, Л.П. Крысина. – Минск: Беларуская навука, 1999. – 246 с.
14 Янкоўскі, Ф.М. Гістарычная граматыка беларускай мовы: вучэб. дапаможнік / Ф.М. Янкоўскі. – Мінск: Выш. шк., 1989. – 301 с.
Змест
Прадмова................................................................................................. . 3
Тэма І Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы 4
1 Агульныя звесткі пра мову................................................................... 4
2 Старажытнаўсходнеславянскі перыяд (Х–XІV стст.).......................... 5
3 Старабеларуская літаратурная мова (XIV–XVIII стст. ).................... 6
4 Сучасная беларуская мова (ХVІІІ–ХХІ стст.) ..................................... 9
Тэма ІІ Дыялекты і літаратурная мова............................................... 14
Тэма ІІІ Двухмоўе, або білінгвізм........................................................ 16
Тэма IV Моўная інтэрферэнцыя........................................................... 18
1 Фанетычная беларуска-руская інтэрферэнцыя.................................... 19
2 Акцэнтная беларуска-руская інтэрферэнцыя ..................................... 20
3 Марфалагічная беларуска-руская інтэрферэнцыя ............................. 21
3.1 Назоўнік.............................................................................................. 21
3.1.1 Род назоўнікаў................................................................................ 21
3.1.2 Лік назоўнікаў................................................................................. 23
3.1.3 Скланенне назоўнікаў..................................................................... 24
3.1.4 Скланенне ўласных імёнаў............................................................. 30
3.2 Прыметнік........................................................................................... 32
3.3 Лічэбнік............................................................................................... 33
3.4 Займеннік............................................................................................ 37
3.5 Дзеяслоў............................................................................................. 37
3.6 Дзеепрыметнік.................................................................................... 39
3.7 Дзеепрыслоўе..................................................................................... 40
4 Сінтаксічная інтэрферэнцыя................................................................. 41
Тэма V Лексікалогія............................................................................... 43
1 Амонімы................................................................................................ 44
2 Мнагазначнасць і аманімія тэрмінаў.................................................... 44
3 Стылістычныя пласты лексікі............................................................... 47
4 Сінонімы................................................................................................ 47
5 Сінанімія, варыянтнасть, дублетнасць тэрмінаў................................. 49
6 Паронімы............................................................................................... 50
7 Антонімы............................................................................................... 51
8 Сучасная беларуская лексіка паводле паходжання............................. 53
8.1 Спрадвечна беларуская лексіка......................................................... 53
8.2 Запазычаная лексіка........................................................................... 54
8.3 Прыкметы запазычаных слоў............................................................ 56
9 Актыўная і пасіўная лексіка.................................................................. 56
9.1 Устарэлыя словы................................................................................ 57
9.2 Неалагізмы......................................................................................... 58
10 Лексіка паводле сферы ўжывання...................................................... 58
Тэма VI Лексікаграфія. Тыпы слоўнікаў............................................ 60
Тэма VІІ Функцыянальныя стылі беларускай мовы........................ 63
1 Гутарковы стыль................................................................................... 63
2 Мастацкі стыль...................................................................................... 64
3 Публіцыстычны стыль.......................................................................... 65
4 Навуковы стыль.................................................................................... 66
5 Афіцыйна-справавы стыль.................................................................... 68
Тэма VIII Графіка і арфаграфія........................................................... 74
1 Прынцыпы беларускай арфаграфіі...................................................... 74
2 З гісторыі пісьменнасці......................................................................... 74
3 З гісторыі беларускага правапісу......................................................... 76
4 Перадача акання на пісьме................................................................... 77
5 Перадача якання на пісьме................................................................... 78
6 Правапіс літар а, о, э ў складаных словах........................................... 79
7 Правапіс вялікай і малой літар............................................................. 80
8 Правапіс абрэвіятур (складанаскарочаных слоў)............................... 82
9 Правапіс звонкіх і глухіх зычных........................................................ 83
Літаратура.............................................................................................. 84
 |
 |
Вучэбнае выданне
ШАРШНЁЎ Анатоль Васільевіч
БЕЛАРУСКАЯ МОВА.
ПРАФЕСІЙНАЯ ЛЕКСІКА
Вучэбны дапаможнік
для студэнтаў эканамічных і юрыдычных спецыяльнасцей
Адказны за выпуск І. В. Лаўрык
Камп’ютарная вёрстка Е. А. Бугрова
Карэктар Н. А. Бебель
Падпісана да друку 26.06.2010 г. Фармат 60х84/16.
Папера газетная. Гарнітура “Times New Roman”.
Надрукавана спосабам рызаграфіі ў аўтарскай рэдакцыі.
Ум. друк. арк. 5,11. Ул.-выд. арк. 4,75. Тыраж 500 экз. Заказ 56.
Выдавец і паліграфічнае выкананне:
Установа адукацыі
“Прыватны інстытут кіравання і прадпрымальніцтва”
220086, Мінск, вул. Славінскага, 1, корп. 3
ЛП № 02330/0548517, выдадзена 29.06.2004 г., працягнута да 29.06.2014 г.
* У перыёдыцы назіраецца разнабой у напісанні гэтага слова, а ў слоўніках яно яшчэ не зафіксавана.