Здавалка
Главная | Обратная связь

Дыягназ пры паступленні _______________________________________



10. Дыягназ клінічны ___________________ Дата ўстанаўлення _______

______________________________________ ________________________

______________________________________ ________________________

______________________________________ ________________________

11. Дыягназ заключны клінічны ___________________________________

а) асноўны: _____________________________________________________

______________________________________________________________

б) ускладненне асноўнага:________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

в) адначасовы: __________________________________________________

______________________________________________________________

_______________________________________________________________

12. Шпіталізаваны ў дадзеным годзе з прычыны дадзенага захворвання: упершыню, другі раз (падкрэсліць), усяго _______ разоў.

13. Хірургічныя аперацыі, метады абязбольвання і пасляаперацыйныя ўскладненні.

Назва аперацыі Дата, час Метад абязбольвання Ускладненні
1.      
2.      
3.      

Аперыраваў ............ ____________________

14. Іншыя віды лячэння __________________________________________

______________________________________________________________

(указаць)

15. Адзнака аб выдачы лістка непрацаздольнасці

№_______з_______па_______ №________з________па_________

№_______з_______па_______ №________з________па_________

16. Вынік захворвання: выпісаны – з ачуньваннем, з паляпшэннем, без перамен, з пагаршэннем; пераведзены ў іншую ўстанову ___________________________________________________________________

(назва лячэбнай установы)

Памёр у прыёмным аддзяленні, памерла цяжарная да 28 тыдняў цяжарнасці, памерла пасля 28 тыдняў цяжарнасці, парадзіха, нарадзіха.

17. Працаздольнасць адноўлена поўнасцю, зніжана, часова страчана, трывала страчана ў сувязі з дадзеным захворваннем, з іншымі прычынамі (падкрэсліць).

18. Для тых, хто паступіў на экспертызу – заключэнне ________________

_______________________________________________________________

19. Асаблівыя адзнакі ____________________________________________

_______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

Урач, які лечыць________________ Заг. аддзялення ______________

(подпіс) (подпіс)

Узор 2

МЕДЫЦЫНСКАЯ КАРТА ДЗІЦЯЦІ

(для школы, школы-інтэрната, дзіцячага дома, дзіцячага садка)

Клас – група (запаўняецца штогод) Алергія (вакцынальная, лекавая, але-

______________________________ ргічныя захворванні)

______________________________

Прозвішча, імя, імя па бацьку дзіцяці _______________________________

________________________ Дата нараджэння ________________пол: м/ж

Адрас _________________________________________________________

_______________________________________________________________

Тэлефон __________паліклініка №________тэлефон __________________

Звесткі пра бацькоў:

Год нарадж. Адукацыя Месца працы Тэлефон
Маці
Бацька

а) жыллёва-бытавыя ўмовы ______________________________________

б) сямейны анамнез (захворванні) _________________________________

Пазашкольныя заняткі

спорт (так, не, від спорта) ________________________________________

замежная мова (так, не) ____________ музыка (так, не) _______________

іншыя заняткі __________________________________________________

Перанесеныя захворванні

Дата Дата
Адзёр Чырвонка
Кохлік Крываўка
Шкарлятына Брушны тыф
Дыфцярык Сухоты
Ветраная воспа Раматус
Інфекцыйны паратыт Інфекцыйны гепатыт

Звесткі пра шпіталізацыю, санаторнае лячэнне

Дата Дыягназ Дата Дыягназ

Траўмы, аперацыі

Дата Дыягназ Дата Дыягназ

Пропуск па хваробе

Дата Дыягназ Дата Дыягназ Дата Дыягназ
ад да ад да ад да

Звесткі аб дыспансерным назіранні

(для асоб, якія знаходзяцца ў паліклініцы на дыспансерным назіранні)

Дыягназ Дата прыняцця на ўлік Дата зняцця з уліку, прычына Кантроль наведванняў спецыяліста
прызначана з’явіўся прызначана з’явіўся прызначана з’явіўся
Дата Даныя агляду Рэкамендацыі

Даныя паглыбленага медыцынскага абследавання

1.Дата абследавання
2. Узрост дзіцяці
3. Клас, група
4. Рост
5. Вага
6.Суб’ектыўныя скаргі
7. Агляды: педыятрам
8. Рэўматолагам
9. Артэрыяльны ціск
10. Артапедам (хірург)
11. Афтальмолагам
12. Оталарынголагам
13. Неўрапатолагам
14. Дэрматолагам
15. Лагапедам
16. Стаматолагам
17. Ацэнка фізічнага развіцця
18. Заключэнне аб стане здароўя
19. Група для заняткаў фізкультурай
20. Рэкамендацыі

Подпісы ўрачоў

(педыятр, спецыялісты)

Агляд перад прафілактычнымі прышчэпкамі

Дата Здаровы Прышчэпка дазволена (якая) Хворы (дыягназ) Мед. адвод да _______ Урач

Прафілактычныя прышчэпкі

Вакцынацыя Рэвакцынацыя
І ІІ ІІІ І ІІ ІІІ IV
Супраць поліяміэліту Дата
Серыя
Супраць дыфцярыку, кохліку, слупняку Дата
Серыя
Супраць паратыту Дата
Серыя
Супраць адзёру Дата
Серыя

Рэакцыя Манту Прышчэпка супраць сухотаў
Дата Дата
Вынік Доза
Серыя

Прафесійная кансультацыя з указаннем медыцынскіх супрацьпаказанняў да прафесій

Дата Рэкамендацыі

Рэкамендацыі да заняткаў спортам

Дата Від спорту Заключэнне

Узор 3

НАКІРАВАННЕ №

НА МІКРАБІЯЛАГІЧНАЕ ДАСЛЕДАВАННЕ

“___” _________________________200__г.

___________гадзін _______________хвілін

у ___________________________________

_________________________ лабараторыю

Прозвішча, імя, імя па бацьку ___________

_____________________________________

Узрост ________________________________

Медыцынская карта №___________________

Установа ______________________________

Аддзяленне ___________палата ___________

Участак ________________________________

Адрас сталага месца жыхарства (часова з ука-

заннем прозвішча, у каго жыве даследуемы)

________________________________________

Месца працы, вучобы (назва дзіцячай установы,

школы)___________________________________

__________________________________________

Дыягназ, дата захворвання ___________________

__________________________________________

паканвалесцэнт, бактэраносьбіт, кантактны, праф.

абследаванне _______________________________

___________________________________________

(падкрэсліць, запісаць)

Матэрыял: кроў, мача, кал, дуадэнальнае змесціва,

спінамазгавая вадкасць, ранявое аддзяляемае, гной,

выпат, секцыйны матэрыял, мазок са слізістых, са-

шкрэб і інш. __________________________________

____________________________________________

(падкрэсліць, запісаць, указаць, адкуль атрыманы матэрыял)

Мэта і назва даследавання ______________________

____________________________________________

(на якія інфекцыі даследаваць)

______________________________________________

Пасада, прозвішча, подпіс асобы, якая накіравала ма-

тэрыял ________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

Узор 4

ТЭРМІНОВАЕ ПАВЕДАМЛЕННЕ

аб інфекцыйным захворванні, ежавым, вострым прафесійным атручэнні, незвычайнай рэакцыі на прышчэпку

1. Дыягназ ___________________________________________________

пацверджаны лабараторна: так, не (падкрэсліць)

2. Прозвішча, імя, імя па бацьку __________________________________

3. Пол: м. ж. (падкрэсліць) _______________________________________

4. Узрост (для дзяцей да 14 гадоў – дата нараджэння) ________________

5. Адрас: населены пункт ____________________раён________________

вуліца______________________________ дом №_______кв. №__________

(індывідуальная, камунальная, інтэрнат-запісаць)

6. Найменне і адрас месца працы (вучобы, дзіцячай установы) _________

______________________________________________________________

7. Даты захворвання _____________________________________________

першаснага звароту (выяўлення) ___________________________________

устанаўлення дыягназу ___________________________________________

апошняга наведвання дзіцячай установы, школы _____________________

шпіталізацыі ___________________________________________________

8. Месца шпіталізацыі ___________________________________________

9. Калі атручэнне – указаць, дзе адбылося, чым атручаны пацярпелы ____

______________________________________________________________

10. Праведзеныя першасныя супрацьэпідэмічныя мерапрыемствы і дадатковыя звесткі ______________________________________________

_______________________________________________________________

11. Дата і час першаснай сігналізацыі (па тэлефоне і інш) у СЭС ________

_______________________________________________________________

Прозвішча асобы, якая паведаміла _________________________________

Хто прыняў паведамленне________________________________________

12. Дата і час адсылкі паведамлення ________________________________

Подпіс асобы, якая паслала паведамленне ___________________________

Рэгістрацыйны № у журнале ф. №60 _______________________________

________________________________________________санэпідэмстанцыі

Подпіс асобы, якая атрымала паведамленне _________________________

МОЎНЫ ЭТЫКЕТ

Прафесія ўрача звязана з пастаянным кантактаваннем з людзьмі. З адказнасцю за іх здароўе і жыццё. А гэта патрабуе, апроч высокага прафесійнага майстэрства, і ўмення знаходзіць з пацыентамі агульную мову, валодання маўленчай культурай.

Вымаўленне галосных.

Нормы беларускай арфаэпіі патрабуюць выразнага вымаўлення галосных.

У пачатку слова, у сярэдзіне пасля галосных перад націскным і ўзнікае гук [й]. У такіх выпадках літара і абазначае два гукі [йі]: [майіх], [йікаўка], [йірыс].

Гукі [о], [э], калі націск з іх сыходзіць, пераходзяць у [а]: д[о]м – д[а]мы, р[э]мень – р[а]меньчык, кр[э]пасць – кр[а]пасны. У некаторых словах (у спалучэннях ро, ло), ненаціскны [o] пераходзіць у [ы]: гл[о]тка – гл[ы]таць, бр[о]вы – бр[ы]во.

Ненаціскны гук [э] у запазычаных словах у пачатку слова, пасля шыпячых і [р], [л], [т] вымаўляецца выразна: [э]нцыклапедыя, р[э]цыдыў, д[э]бют.

Вымаўленне зычных.

Зычныя [ж], [ш], [ц], [ч], [р], [дж] заўсёды цвёрдыя: жыццё, шынель, цэгла, чыпсы, рэха, джала.

Афрыкаты [дж] і [дз’] вымаўляюцца як адзін гук: джынсы, дзень, падзяка.

Цвёрдая і мяккая афрыкаты [ц], [ц’] па цвёрдасці і мяккасці не стаяць у пары: цырк, цёплы, цар.

Зычныя [з’], [с’], [дз’], [ц’], [л’], [н’], [ж], [ш], [ч] вымаўляюцца падоўжана: палоззе, калоссе, стагоддзе, вецце, голле, насенне, збожжа, цішшу, печчу.

Звонкія зычныя на канцы слова аглушаюцца: паход [пахот], мароз [марос], нож [нош].

На месцы зычных [в], [л], [у] узнікае губна-губны [ў]: роўны, жоўты, на ўліку.

Вымаўленне спалучэнняў зычных

Спалучэнні глухога і звонкага гукаў вымаўляюцца як два звонкія гукі (асіміляцыя па звонкасці): касьба [казьба], футбол [фудбол].

Спалучэнні звонкага і глухога вымаўляюцца як два глухія гукі (асіміляцыя па глухасці): лыжка [лышка], салодкі [салоткі].

Спалучэнні шыпячых са свісцячымі вымаўляюцца як свісцячыя (асіміляцыя шыпячых перад свісцячымі): на печцы на [пеццы], аб кошцы аб [косцы].

Спалучэнні свісцячых з шыпячымі вымаўляюцца як шыпячыя (асіміляцыя свісцячых перад шыпячымі): грузчык [грушчык], расчапіць [рашчапіць].

Свісцячыя [з], [с] перад мяккімі зычнымі, апроч г, к, х, вымаўляюцца мякка: [з’м’эна], [с’н’эх] але [сх’ітрыц’].

Гукі [дз’], [ц’], перад мяккімі [в’], [м’] вымаўляюцца мякка: [дз’в’]еры, [ц’в’]ёрды, [Дз’м’]ітрый.

Спалучэнні зычных [дц], [тц] перадаюцца як падоўжаны [ц]: у абводцы [абвоццы], у хатцы [хаццы].

Спалучэнне [дс] вымаўляецца як [ц]: гарадскі [гарацк’і], Забалодскі [забалоцк’і]

Спалучэнні [дч], [тч] вымаўляюцца як падоўжаны гук [ч]: адчапіць [аччап’іць], матчын [маччын].

СТРУКТУРА АХОВЫ ЗДАРОЎЯ

Асноўныя спецыяльнасці ўрача

Хірург, тэрапеўт, педыятр, стаматолаг, гінеколаг, уролаг, анколаг, оталарынголаг, акуліст, рэўматолаг, фтызіятр, дэрматолаг, венеролаг, псіхіятр

Віды захворванняў

Вострыя, хранічныя, інфекцыйныя, скурныя, венерычныя, анкалагічныя, гінекалагічныя, хірургічныя, сэрцава-сасудзістыя, алергічныя, псіхічныя, нервныя, вочныя, сістэмы органаў дыхання, прастудныя, прафесійныя.

Формы аховы здароўя: дзяржаўная; страхавая; прыватнапрадпрымальніцкая;

Органы аховы здароўя: Міністэрства аховы здароўя; аддзелы здароўя: абласны (аблздраў), гарадскі (гарздраў), цэнтральная раённая бальніца (ЦРБ).

Установы аховы здароўя: бальніца, паліклініка, амбулаторыя, дыспансер, здраўпункт, радзільны дом, дом дзіцяці, бальніца хуткай дапамогі, аптэка, гразелячэбніца, санітарна-эпідэміялагічная станцыя, санаторый, прафілакторый.

Медыцынская дапамога: даўрачэбная, першая ўрачэбная, спецыялізаваная, кваліфікаваная, платная, бясплатная, агульнадаступная, неадкладная, хуткая, планавая, пазабальнічная, стацыянарная, на даму.

Санітарны нагляд: папераджальны, бягучы.

Галіны санітарнай дзейнасці: камунальная гігіена, гігіена харчавання, гігіена працы, гігіена дзяцей і падлеткаў.

Прышчэпкі: супраць поліміеліту, кохліка, адзёру, дыфцярыку, сухотаў, грыпу, слупняку

Заданне 16. Раскажыце пра работу медыцынскіх устаноў у вашай мясцовасці.

Мова ўрача

Пры размове з пацыентам трэба ўлічваць спецыфіку беларускага маўлення дарэчнымі будуць наступныя пытанні і выразы:

Тэрапеўт (хірурга, неўрапатолаг, псіхіятр, акуліст, гастраэнтэролаг) прымае на чацвёртым паверсе.

Вазьміце, калі ласка, сваю медыцынскую карту, перадасце яе ўрачу на прыёме.

Звярніцеся да дзяжурнага ўрача.

Заходзьце, калі ласка, сядайце, слухаю Вас.

Яе Вы сябе адчуваеце? (вельмі добра, няблага, дрэнна)

На што скардзіцеся? (болі, шыя, ныркі, крыж, печань, вока, горла, жывот, плячо, вуха, задышка)

Якая ў Вас тэмпература?

Распраніцеся, калі ласка, да пояса.

Ляжце на спіну (на жывот, на бок).

Дыхайце глыбей.

Адкрыйце рот.

Нахіліцеся.

Давайце змераем крывяны ціск.

Вазьміце, калі ласка, рэцэпт. Лекі будзеце прымаць чатыры разы на дзень (да яды, пасля яды).

Накіроўваю Вас у працэдурны кабінет.

Вам неабходна паздаваць аналізы (кроў, кал, мача). Вось накіраванне ў лабараторыю.

Я накіроўваю Вас у бальніцу. Вось накіраванне.

У стацыянары Вам неабходна мець пры сабе аднаразовыя шпрыцы (сістэма, вата, мыліца, інгалятар, мыльніца).

Я ўрач вашай палаты (дзяжурная сястра, загадчык аддзялення).

Прыёмныя гадзіны ў бальніцы з ... да...

Хвораму можна прынесці садавіну (цукеркі, кнігу, малочныя прадукты).

Вам прадпісаны дыетычны стол.

Вас выпішуць праз два дні.

Заданне 17. Пабудуйце дыялог “Урач і хворы”.

Дакладнасць словаўжывання.

Сэнсавыя памылкі ўзнікаюць пры супярэчлівасці, непаслядоўнасці выказвання. Напрыклад: Здавайце непатрэбныя вам газеты, зношанае адзенне, а таксама косці і іншыя прадметы хатняга ўжытку.

Нематываванае паўтарэнне і выразаў вядзе да таўталогіі: Падзеі, вартыя гісторыі, прыблізіліся да нас вельмі блізка.

Ужыванне слова з неўласцівым яму значэннем выклікае лексічныя памылкі: Спыніўшы дыханне, зала слухала скрыпку вялікага майстра.

Фактычныя памылкі – скажэнне фактаў рэчаіснасці, няправільнае разуменне, тлумачэнне з’яў, паняццяў: Вада ў возеры бялюткая, чыстая.

Стылістычныя памылкі адбываюцца ад парушэння адзінства стылю іншымі словамі: Я працавала ў школе амаль цэлы год і вельмі прывыкла да маіх вучняў, да гэтых хітрых мардашак.

Заданне 18. Прачытайце словазлучэнні, запомніце беларускамоўныя канструкцыі.

У меня болит голова – мне баліць галава

Не удивительно – дзіва што

На этих днях – гэтымі днямі

Умнее соседа – разумнейшы за суседа

В другой раз – іншым разам

Рассказать о товарище – расказаць пра таварыша

Жить с родителями – жыць пры бацьках

Топить печь – паліць у печы

Пойти за грибами – пайсці ў (па) грыбы

Поехать к брату – паехаць да брата

Послать за доктором – паслаць па доктара

Становиться тише – цішэць

Жениться на ней – ажаніцца з ёю

Удивляться чему-то – дзівіцца з чагосьці

Извините меня – даруйце мне (прабачце)

Благодарить врача – дзякаваць урачу

В пяти километрах от города – за пяць кіламетраў ад горада

Больной гриппом – хворы на грып

Дом в пять этажей – дом на пяць паверхаў

Несколько раз в неделю – некалькі разоў на тыдзень

Похожий на сестру – падобны да сястры

Не к месту – не да месца

Не выполнить из-за болезни – не выканаць праз хваробу

По этой причине – з гэтае прычыны

Смеяться над ним – смяяцца з яго

Заданне 19. Перакладзіце сказы на беларускую мову.

Бригада «Скорой помощи» задержалась из-за сильной метели. Врач периодически подшучвал над ним, стараясь поднять больному настроение. Митя снова заболел ангиной. Люди должны уважительно относиться один к одному и не издеваться над ближним. Сергеев рассказал о своих проблемах доктору. Девчата решили с самого утра пойти за грибами. Извините меня за прогул.

Заданне20. Прачытайце сказы, знайдзіце сэнсавыя, лексічныя і стылістычныя памылкі. Выпраўце сказы і запішыце іх.

Кармы, як вядома, з’яўляюцца галоўным і асноўным дапаможнікам у выхаванні маладняку і ўсяго статку. Учора мы здалі клуб, сёння дзіцячы сад з яслямі, а заўтра здадзім і астатнія жывёлагадоўчыя памяшканні. У выніку прафілактычных і лячэбных мерапрыемстваў захварэла пяцьдзесят цялят. У адзіночку Алесь Рыбак з таварышамі не змог бы выратаваць сцяг. У сувязі з хваробай прадаўца аддзел зачынены на абед. Наступае вечар, засвяціліся святлом вокны інтэрната. На белым абрусе Каця прыгожа, як на вячэры з замежнай дэлегацыяй, расставіла талеркі з ярка-чырвонымі, як налітымі крывёй, памідорамі. Тут галава круціцца ад паху кветак. Вёска маніць сваёй прыхажосцю. Жывеш адзін раз і зашывацца ў сваё асабістае нельга. На птушкаферме механізавалі раздачу кармоў, паенне і даенне.

Заданне21. У прапанаваных сказах знайдзіце і выпраўце моўныя памылкі.

Асветная дзейнасць Еўфрасінні Полацкай вядома практычна ўсім. Неўзабаве я сеў за напісанне сваёй аўтабіяграфіі. Уладзімір Караткевіч багата зрабіў твораў на гістарычную тэматыку. Мая малодшая сястра любіць па вечарах гуляць на піяніна. У суседняй кватэры ўсю ноч лаяў сабака. Гэтае мерапрыемства патрабуе майго асабовага кантролю. Я сеў на крэсла і ўключыў тэлевізар. Па вуліцы павольна ішла эфектыўная бландзінка.

Заданне22. Да запазычаных слоў падбярыце беларускамоўныя сінонімы.

Максімальны, лаканічны, эталон, аморфны, эмоцыя, гіпотэза, карэкцыя, баланс, ін’екцыя, гіпербала, дэфект, вібрацыя, ілюзорны, альянс, рэзюме, сурагат, селекцыя, інтэлект, фантом, вердыкт, рэанімацыя, прыярытэт, дыскусія, пранонс, фрагмент, аргумент.

Заданне23. Прачытайце словы, запомніце іх правапіс і пастаноўку націску.

-А-

абе/руч апапле/ксія

абрэвіяту/ра апака/ліпсіс

авеню/ аранжарэ/я

агрэга/т ара/хіс

агрэ/ст артапе/дыя

аднаакто/вы арыенці/р

азбе/ст атэста/т

айва/ аўдые/нцыя

аку/нь аўкцыё/н

алкаго/ль аўтастра/да

алфаві/т аўто/граф,

аграно/мія аранжарэ/я

агрэга/т ара/хіс

агрэ/ст артапе/дыя

аднаакто/вы арыенці/р

азбе/ст атэста/т

айва/ аўдые/нцыя

аку/нь аўкцыё/н

алкаго/ль аўтастра/да

алфаві/т аўто/граф,

-Б-

бакала/ўр блакірава/ць

ба/лаваць бланшырава/ць

бандэро/ль блі/снуць

баро/даўка блыха/

басе/йн бранспо/йт

баро/даўка бра/тавая

басе/йн бра/ўнінг

берасця/ны брызе/нт

берэ/т булё/н

біту/м бу/тля

-В-

ва/куум ву/стрыца

ве/зці выбо/іна

вінегрэ/т вы/падак

вуго/р ву/сы

-Г-

галантарэ/я гліня/ны

гастрано/мія гліцэры/на

гваздзікі/ грамадзя/нін

-Д-

дагле/дзець дзядзькі/

дазіме/тр дыспансе/р

дакуме/нт далікатэ/с

дачыста/ дэсе/рт

дашчэ/нту дэфе/кт

до/лата дыспе/тчар

дацэ/нт дыспе/тчар

-Ж-

жалюзі/

-З-

за/баўка замкну/тасць

заблакірава/ць заня/тасць

забра/ны за/сланка

заво/дскі зая/ўнік

загна/ны зво/няць

загаво/р знаха/р

-І-

ідэало/гія інсу/льт

іеро/гліф інтарэ/с

і/каць інтэрв’юе/р

ішэмі/я. імя/

інду/стрыя

-К-

кале/дж кі/шка

калё/квіум кла/ксан

каме/нны крапіва/

камп’ю/тэр крэ/мень

камфара/ куліна/рыя

камюніке/ кухо/нны

канды/тар

-Л-

ландша/фт лі/дэр

ласка/вы ліно/леум

ла/таць ло/пух

-М-

малы/ металу/ргія

мане/ўр мотаро/лер

манпансье/ му/ляр

ме/зенец мы/сленне

ме/неджэр

-Н-

ната/рыус няна/вісць

на/крыўка ніцяны/

наспе/х

-О-

о/піум о/хра

-П-

паво/дкавы плечавы/

палігра/фія по/крыўны

пара/ліч по/цемкі

паслане/ц про/паліс

пераво/дны прызы/ў

перпе/тыуум-мо/біле прыку/с

піяла/ прэзі/дыум

плато/ прэрагаты/ва

пле/сневы пу/рпур

пле/ўра

-Р-

рада/р ра/унд

ра/дыус ро/ставы

рама/тус рэве/нь

расчаса/ны

-С-

садавіна/ сме/шны

саджа/лка спі/на

са/уна старэ/нькі

ску/ла слабы/

слі/на су/павы

-Т-

тваро/г тэрапе/ўт

-Ф-

фае/ фарфо/р

фармацэ/ўт фа/уна

фарту/х

-Х-

хрысція/нін

-Ц-

цэлафа/н цэме/нт

-Ч-

чы/хаць.

-Э-

экземпля/р

-Я-

я/драны.

Заданне24. Прачытайце словы, запомніце іх значэнне.

Абярнуцца – паваліцца на бок, перавярнуцца (рус. опрокинуться)

Адказ – словы, выкліканыя пытаннем (рус. ответ)

Араць – апрацоўваць глебу плугам (рус. пахать)

Безадказны – які не нясе адказнасці (рус. безответственный)

Бескарысны – які не прыносіць карысці (рус. бесполезный)

Благі – дрэнны (рус. плохой)

Блудзіць – хадзіць у пошуках выйсця. (рус. блуждать)

Буйны – вялікі па плошчы, па памерах (рус. крупный)

Бяспечны – які не пагражае небяспекай (рус. безопасный)

Выкачаць – пераварочваючы з боку на бок, абваляць у чым-небудзь (рус. обвалять)

Гарбуз – агародніна (рус. тыква)

Годнасць – сукупнасць высокіх маральных якасцей (рус. достоинство)

Грэбля– насціл з бярвення або галля для пераезду прац гразь, балота (рус. гать)

Дурэць – сваволіць, забаўляцца (рус. шалить)

Дыван – тканы выраб для падлогі ці сцен (рус. ковёр)

Ёмкі – якім лёгка карыстацца, зручна (рус. удобный)

Калёсы – конная чатырохколая гаспадарчая павозка (рус. телега)

Калоша – частка штаноў, якая надзяваецца на адну нагу (рус. штанина)

Маніць – хлусіць, гаварыць няпраўду (рус. обманывать)

Папытацца – задаць каму-небудзь пытанне (рус. спросить)

Сцірка – гумка для сцірання напісанага (рус. резинка)

Уляцець – з лёту, на ляту трапіць унутр чаго-небудзь (рус. влететь)

ГОНАР БЕЛАРУСКАЙ МЕДЫЦЫНЫ

Багданоўскі Яўстафій Іванавіч

(1833 – 1888)

Адукацыю атрымаў у Магілёўскай духоўнай семінарыі. У 1853 годзе паступіў на казённы кошт у медыка-хірургічную акадэмію, якую скончыў праз пяць гадоў з залатым медалём. Быў пакінуты пры інстытуце па ўдасканаленні ўрочоў, дзі і заняўся навуковай дзейнасцю. У 1861 годзе абараніў дысертацыю па тэме “Пра рэзекцыю локцевага сучлянення” і атрымаў ступені доктара хірургіі і доктара медыцыны. У час руска-турэцкай вайны працаваў у дзеючай арміі кансультантам-хірургам ад Таварыства Чырвонага Крыжа. Аўтар шэрагу навуковых прац. Быў абраны ад’юнкт-прафесарам на кафедры хірургічнай акадэмічнай клінікі, а затым ардынарным прафесарам. Смерць застала яго адразу ж пасля заканчэння аперацыі, якую рабіў хвораму. Яму належаць крылатыя словы: Пастаў сябе на месца хворага і тады вырашай, што і як яму рабіць: рэзаць або літаваць, кансервавць ці бравіраваць”.

Гамаліцкі Міхал Лявонавіч

(1791 – 1861)

У 1809 годзе скончыў Жыровіцкую школу пры кляштары Базільянаў і паступіў на лекарскае аддзяленне пры Віленскім імператарскім універсітэце для падрыхтоўкі медыкаў на казённы кошт.13 чэрвеня 1815 года скончыў памянёны універсітэт і абараніў дысертацыю на атрыманне вучонай ступені доктара медыцыны.

Па прапанове прафесара Франка, які звольніў Гамаліцкага ад абавязковай шасцігадовай лекарскай працы на дзяржаўнай пасадзе, Міхал пачаў працаваць памочнікам сакратара лекарскага факультэта і рэпетытарам медычнай клінікі Віленскага універсітэта. З 1816 года ён пачынае выкладаць студэнтам тэарэтычную хірургію і фізіялогію. У хуткім часу фізіялогія поўнасцю захапляе Гамаліцкага, ён цікавіцца эксперыментамі з вівісекцыяй, у тым ліку пытаннямі гематрансфузіі. У 1819 годзе ён атрымлівае пасаду ад’юнкта універсітэта, а з 1824 года – прафесара фізіялогіі.

Міхал Гамаліцкі кіраваў кафедрай фізіялогіі да верасня 1827 года, паралельна выконваючы абавязкі віцэ-прэзідэнта Віленскага лектарскага таварыства. Выйшаўшы ў адстаўку, Гамаліцкі знайшоў сябе ў новым захапленні: гісторыі, археалогіі, палеаграфіі, - дзе таксама дасягнуў значных поспехаў.

Памёр Міхал Гамаліцкі 21 студзеня (2 лютага) 1861 года і пахаваны на віленскіх могілках Роса. Надмагільны надпіс сведчыць аб яго адданасці навуцы і роднаму краю: “Д-р мед. праф. фізіялогіі імператарскага Віленскага універсітэта. Сакратар Тавараства лекараў у Вільне. Заслужаны дзеяч краю. Нар. 22.ХІ.1791, пам. 21. І. 1861”.

Гібенталь Карл Іванавіч

(1786 – 1860)

Карл Гібенталь (Карл Піліп Урангель фон Гібенталь) у 1805 годзе атрымаў ступень доктара медыцыны і паступіў на ваенную службу ў Расійскую армію ў якасці палкавога лекара егерскага палка. У 1810 годзе становіцца ардынатарам Мінскага медыцынскага кіравання. Пасля іспытаў ў Маскоўскім універсітэце (1814 г.) атрымаў званне інспектара і з 1816 года жыве і працуе ў Віцебску інспектарам губернскай медыцынскай управы.

К. Гібенталь першым (на 40 гадоў раней за Н. Пірагова) прапанаваў выкарыстоўваць гіпс для фіксацыі пераломаў. Навуковыя артыкулы, прысвечаныя гэтаму адкрыццю былі змешчаны ў медыцынскіх часопісах Парыжа, Лейпцыга, Рыгі.

Карл Гібенталь з’яўляецца і зачынальнікам косцевапластычнай хірургіі ў Беларусі. У артыкуле “Астэапластыка ці мастацтва замяніць дэфект косці чалавека косткай жывёлін”, надрукаваным у 1825 годзе, ён пісаў пра свае эксперыментальныя аперацыі па перасадцы косці. Стварыў першыя ў Расійскай імперыі прылады для выдалення каменя з мачавога пузыра, іншыя хірургічныя інструменты, што і апісаў у працы “Малюнак і апісанне новых прылад” (1830). Шмат зрабіў у такіх галінах медыцыны, як уралогія, магнетычнае лячэнне, лячэнне халеры і інш.

Грум-Гржымайла Кандрат Іванавіч

(1794 – 1874)

Кандрат Грум-Гржымайла дэталёва распрацаваў ўласную методыку аперацыі пахвінных кіл. Свае навуковыя здабыткі ён сабраў у працы “Манаграфія аб радыкальным лячэнні пахвіннамашонкавых кіл, асабліва па спосабе, заснаваным на 27 аперацыях, з падрабязнай анатамічнай, фізіялагічнай і паталагічнай развагай аб пахвінных кілах наогул і практычным разборам най1галоўнейшых методык радыкальнага лячэння”. Гэта была першая манаграфія па ваенна-палявой хірургіі.

У Магілёве К. Грум-Гржымайла правёў першую на тэрыторыі Расійскай дзяржавы пластычную аперацыю з нагоды заячай губы. Таксама ён першым зрабіў аперацыю на мачавым пузыры.

Наркевіч-Ёдка Якаў Антонавіч

(1847 – 1905)

Талент і працаздольнасць Якава Наркевіча-Ёдкі былі неверагоднымі. Менавіта ён адкрыўновы метад электрамасажа і электратэрапіі пры лячэнні неўралагічных хворых. Распрацаваная Наркевічам-Ёдкам методыка электрамасажа засноўвалася на ўздзеянні другасных індукцыйных токаў на абраныя цэнтры нервовай сістэмы, што дазволіла вылечваць шматлікія захворванні. У Рыжскім інстытуце фізіятэрапіі яго спосаб лячэння электрычнасцю атрымаў назву “сістэма Ёдкі”.

Якаў Наркевіч-Ёдка адным з першым у свеце стаў ужываць метад “электраграфіі”, г.з. ён выкарыстаў электрычнасць для фатаграфавання органаў чалавека. У 1894 годзе навукоўцы Парыжа засведчылі стварэнне Наркевічам-Ёдкам новага раздзелу навукі.

Пелікан Венцэслаў

(1790 – 1873)

Таленту В. Пелікана належыць з’яўленне ў медыцыне многіх анатамічных і хірургічных прылад: дугападобнай выгнутай пілы, якая пры перапілоўванні не траўміравала мяккіх тканак; металічных дужак для аперацыі заячай губы; фрэз для трэпанацыі чэрапа і інш.

Венцлаў Пелікан напісаў і выдаў у 1812 годзе падручнік па мікалогіі, прапанаваў пры трэпанацыі чэрапа не рассякаць крыжападобна цвёрдую мазгавую абалонку (як гэта было прынята тады ў хірургаў), а ў выпадках субдуральных гематом наносіць некалькі адтулін у яе зоне, праз якія адсмоктваць кроў і яе згусткі, што засцерагала ад мазгавых кіл і інш.

У галіне хірургіі В. Пелікан апісаў выпадкі лячэння анеўрызма падкаленкавай ямкі, запаленні вен. Ён перавязваў падуздышную, сцегнавую і агульную сонную артэрыі, апярэдзіўшы ў гэтай галіне медыцыны У Опеля, які лічыцца другім аўтарам рэдукаванага кровазвароту.

Пракапчук Андрэй Якаўлевіч

(1896 – 1970)

Скончыў Слонімскае гарадское вучылішча. У час 1-ай Сусветнай вайны працаваў у шпіталі санітарам, а затым заканчвае курсы ротных фельчараў. У 1920 годзе А. Пракапчук паступае на медыцынскі факультэт Маскоўскага універсітэта. Яго адразу залічваюць на чацвёрты курс. Пасля заканчэння універсітэта працаваў у Пяцігорскай гразелячэбніцы. Тут ён пачаў навуковыя даследаванні, якія павінны былі вызначыць дозу ўжывання лекавай гразі. Пра сваю работу малады навуковец паведаміў у навуковых выданнях. “Русский вестник дерматологии” надрукаваў яго артыкул аб аміятрофіях, а часопіс “Курортное дело “ змясціў грунтоўную працу “Лячэнне пранцаў на каўказскіх мінеральных водах”. Работы былі па заслугах ацэнены, і А. Пракапчуку прапанавалі пасаду ўрача Мінводаў.

У 1927 годзе наш зямляк вяртаецца ў Мінск і пачынае працаваць у Беларускім дзяржаўным універсітэце на медыцынскім факультэце ў якасці намесніка дэкана. Стажыраваўся ў Сарбоне (Францыя) па курсе дэрматалогіі і венералогіі, а таксама ў Пастэраўскім інстытуце па сералогіі. У час знаходжання ў Францыі надрукаваў шэраг навуковых артыкулаў. Вярнуўшыя ў Савецкі Саюз, абараніў у Ленінградзе доктарскую дысертацыю.

Андрэй Якаўлевіч Пракапчук з’яўляецца аўтарам больш за 200 навуковых прац, распрацаваў і ўкараніў у практыку метад лячэння чырвонай ваўчанкі акрыхінам. Пад яго кіраўніцтвам было напісана і абаронена дваццаць пяць кандыдацкіх і доктарскіх дысертацый.

Чачот Антон Антонавіч

(1842 – 1924)

Урач-псіхіятр. Скончыў Віцебскую гімназію. Медыцыну вывучаў у Маскоўскім універсітэце і Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі. У 1866 годзе паступіў урачом у псіхіятрычную бальніцу св. Міколы Цудатворцы. У 1881 – 1901 гг. працаваў дырэктарам гэтай бальніцы. У 1876 годзе абараніў дысертацыю на ступень доктара медыцыны па тэме “Гальванізацыя сімпатычнага нерва і тэрапеўтычнага яго значэння”. У 1882 годзе атрымаў званне прыва-дацэнта медыцынскай акадэміі па нервовых і псіхічных хваробах. На працягу шэрагу гадоў быў выкладчыкам нервовых хвароб на жаночых медыцынскіх курсах. Напісаў значную колькасць па судова-медыцынскіх праблемах і практычнай псіхіятрыі. А. Чачот з’яўляецца адным з заснавальнікаў псіхіятрычнай навукі ў Расіі.

Ясінскі Юзаф

(2-ая палова 18 ст. – 1833)

Скончыў медыцынскую школу ў Гродне, пасля чаго навучаўся ў Віленскім універсітэце. Меў навуковую ступень доктара філасофіі, медыцыны і хірургіі. Працаваў урачом у магната Абуховіча, пасля ў Навагрудке, дзе і памёр. Ясінскаму належыць фундаментальная праца “Антрапалогія пра фізічныя і маральныя ўласцівасці чалавека”. Адным з першых на Беларусі выкладаў антрапалогію як вучэнне пра чалавека з выкарыстаннем анатоміі, фізіялогіі, медыцыны. Быў прыхільнікам віленскай эвалюцыйнай школы і лічыў, што фізічнае і біялагічнае існаванне чалавека падпарадкавана арганічнаму цыклу.

ТЭКСТЫ ДЛЯ ПІСЬМОВЫХ ПЕРАКЛАДАЎ

ТЭКСТ 1.

Острый инфекционный гепатит

 

Гепатит – воспалительное заболевание печени. Различают инфекционный гепатит, или болезнь Боткина, сывороточный гепатит и токсический гепатит.

Причины. Инфекционный гепатит, или болезнь Боткина, вызывается инфекцией, сывороточный возникает при переливаниях крови и инъекциях. Причинами токсического могут быть различные яды, поступающие из кишечника в печень, при отравлении мышьяком или или ядовитыми грибами, некоторыми промышленными ядами, лекарственными препаратами, а также при алкоголизме.

Жалобы. Первая стадия острого инфекционного гепатита начинается у больных с повышения температуры тела до 38-38,5о , иногда небольшого озноба, а иногда и без озноба, с катаральных явлений в зеве. Больные жалуются на боли в суставах конечностей, диспепсические расстройства, отсутствие аппетита, тяжесть в подложечной области, тошноту, рвоту, тухлую отрыжку, запоры, иногда жидкий стул, вздутие живота. У больных наблюдается общая слабость, потеря трудоспособности, раздражительность, развивается бессонница. При появлении начальных симптомов инфекционного гепатита даже при нормальной температуре больного укладывают в постель и вызывают врача. Больных с инфекционным гепатитом госпитализируют, так как эта форма гепатита является заразной для окружающих и дает иногда тяжелое осложнение: цирроз печени. В следующей стадии развития заболевания, предшествующей стадии выздоровления, больной замечает, что моча у него приобретает цвет темного пива, а испражнения обесцвечиваются. Появляется желтушность склер глаз, мягкого нёба и ладоней, а через несколько часов – всей поверхности и тела. Больной жалуется на кожный зуд, сонливость. Температура может повышаться до 39о – 40о . При крайне тяжелом течении заболевания у больного появляется резкое возбуждение, бред. судороги и бессознательное состояние.

Осмотр. Слизистая нёба, склеры глаз и кожные покровы желтушные. На коже живота – следы расчесов и точечные кровоизлияния. Язык обложен темным, плотным налетом. Дёсны разрыхлены, слегка кровоточат.

Пальпация. При пальпации определяется болезненность в области желчного пузыря. Печень увеличена: её край выступает из-под рёберной дуги на 3-4 см. Печень плотной консистенции.

ТЭКСТ 2.

У больного нефрит

Нефрит представляет собой заболевание инфекционно-аллергической природы с преимущественной локализацией воспалительного процесса в сосудах клубочков почек. Различается острый и хронический нефрит.

Острый нефрит

 

Причины. Острый нефрит вызывается многими причинами. Чаще всего возникновению заболевания предшествует инфекция: ангина, обострение хронического тонзиллита, катар верхних дыхательных путей, у детей – скарлатина. Острый нефрит, как правило, развивается спустя 2-3 недели после перенесённой инфекции. Установлено, что острый нефрит является аллергической реакцией, развившейся в результате сенсибилизации (повышенной чувствительности) организма к микробным токсинам – антигенам. Предрасполагающим к заболеванию фактором часто является переохлаждение.

Жалобы. Болезнь характеризуется острым началом. Спустя 2-3 недели после перенесённой инфекции у больного внезапно появляются отёки на лице, потом на пояснице, на туловище и конечностях. Температура остаётся нормальной. Больной жалуется на головную боль, недомогание, одышку, иногда на тупые боли в пояснице, на выделение мочи цвета мясных помоев (гематурия), или мутной мочи (альбуминурия), или на выделение малого количества мочи тёмного цвета (олигурия), или на задержку мочи (анурия). Одним из самых тяжёлых осложнений в течении острого нефрита являются припадки тонических и клинических почечных судорог (эклампсии). Вначале больные жалуются на сильную головную боль, беспокойство, возбуждение, затем наступают судороги, сопровождающиеся потерей сознания, прикусом языка и непроизвольным мочеиспусканием.

Артериальная гипертония, отёки, альбуминурия и гематурия являются главными симптомами острого нефрита.

Осмотр. При осмотре отмечается бледность кожных покровов, одутловатость или отёчность лица, туловища, особенно поясницы, и конечностей. Больные вялые, безучастные, безразличные.

Перкуссия. При перкуссии отмечается болезненность в области поясницы.

Артериальное давление. Артериальное давление поднимается нередко до высоких цифр: 180/120 – 240/140 мм рт.ст. и выше.

 

Хронический нефрит

Хронический нефрит является продолжением острого нефрита, не закончившегося выздоровлением. Это заболевание имеет склонность к обострениям. При тяжёлом течении заболевания, когда оно осложняется уремией, появляется тошнота, рвота, поносы, нередко кровянистые, и жажда.

Жалобы. Больной жалуется на слабость, апатию, головные боли, потерю аппетита. Кожные покровы бледны, с землисто-серым или восковым оттенком. Отмечается одутловатость лица, небольшая отёчность (пастозность) на голенях. Кожа сухая, шелушащаяся. Нередко бывает кожный зуд и следы расчёсов. Язык и слизистые оболочки полости рта сухие. Иногда ощущается запах мочи изо рта.

При уремии выражены признаки интоксикации нервной системы: вялость, сонливость, скованность, расстройство сознания, вялая реакция зрачков на свет, мелкие подёргивания отдельных групп мышц (клинические судороги). Постепенно развивается бессознательное состояние – уремическая кома. Сознание потеряно, появляется шумное глубокое дыхание. Мочи выделяется очень мало, вплоть до развития полной анурии.

 

ТЭКСТ 3.

Острый холецистит

 

Причины. Возбудителями болезни являются стрептококки, стафилококки и лямбии, брюшнотифозная палочка, попадающие в желчный пузырь из кишечника и из любого больного органа.

Жалобы. Острый холецистит начинается внезапно. После приема жареного, жирного через 2-4 часа появляются боли в правом подреберье различной интенсивности тупого, давящего или схваткообразного характера. Они обычно отдают в спину, вправую лопатку, в плечо и сопровождаются диспепсическими расстройствами (тошнотой, горечью во рту, жидким стулом) и лихорадкой (иногда до 39-40о).

Осмотр. При осмотре больные беспокойны. Иногда у них отмечается лёгкая субиктеричность (легкая желтушность) склер. Живот вздут.

Пальпация. При пальпации бывает боль в области







©2015 arhivinfo.ru Все права принадлежат авторам размещенных материалов.