Главная | Обратная связь

Вытокі і працэс фармавання беларускай народнасці.

У ІІ п. 13-15 ст. адбывалася фармаванне этнічнай супольнасці беларусаў. Этнічная супольнасць - гэта сацыяльная група, прасякнутая пачуццём культурнай блізкасці (агульнасць звычаяў. традыцыяў і мовы), свядомасць якой не выходзіць за межы пэўна-га рэгіёну. Пад уплывам комплексу этнаўтваральных фактараў складваліся важнейшыя этнічныя прыкметы беларускага народа Палітычная і сацыяльна-эканамічная інтэграцыя ў межах адной дзяржавы стварыла амаль што аднолькавыя ўмовы для этнакуль-турнага развіцця розных зямель, прывяла да нівеліроўкі мясцовых асаблівасцей. На працягу другой паловы XIII-XVI ст. на сфарма-ваўшайся этнічнай тэрыторыі склаўся своеасаблівы комплекс куль-туры і сістэмы мовы, якія сведчылі пра нараджэнне новага этнасу. Гістарычным этнонімам беларусаў стала назва «ліцвіны». У скла-данай іерархіі формаў самаазначэння насельніцтва назва «ліцвіны» была найбольш абагульняючай Яна адлюстроўвала самы шырокі ўзровень самасвядомасці, у тым ліку, відаць, і этнічнай.

Беларускі этнас выходзіў на гістарычную арэну ў складаных абставінах. Аднак культура Беларусі паступова ўсё больш набывала непаўторныя і адметныя рысы, пачынала паспяхова інтэгравацца ў еўрапейскую культуру. На жаль, час надзвычай бедна захаваў нашу культурную спадчыну тых далёкіх часоў.

6. Асвета. пісьменства. літаратура на Беларусі ў другой палове XIII - ХУ ст.

Культурны падмурак папярэдняй эпохі спрыяў далейшаму раз-віццю і пашырэнню асветы. Працягвала развівацца старадаўняя кніжная пісьменнасць. Сведчанне таму - высокамастацкія ілюст-раваныя помнікі рукапіснай кнігі - евангеллі Аршанскае. Лаўры-шаўскае, Мсціжскае, Жыровіцкае, Друцкае, Смаленскі Псалтыр.

XFV-XV ст. з'яўляюцца першым этапам станаўлення ўласна-беларускай літаратўры. Найбольш раннімі і вядомымі нам творамі беларускай старажытнай літаратуры з'яўляюцца мясцовы Смаленскі летапіс другой паловы XIV ст., «Хаджэннне Ігнація Смаляніна», якое набыло вялікую папулярнасць ва ўсім усходнеславянскім свецс. Ство-і раныяны ўрэчышчыстарыхлітаратурныхімоўныхтрадыцый Тво-рамі ж новай гістарычнай эпохі з поўным правам можна лічыць агуль-надзяржаўныя беларуска-літоўскія летапісы, якія адкрываюць пер-шую старонку ў гісторыі ўласнабеларускай старажытнай літаратл-ры Выдатнай з'явай у псторыі беларускай літаратл'ры XV ст. была

дзсйнасць таленавітага царкоўнага пісьменніка і прапавадніка Рыго-v pa Цамблака. балгарына па паходжанню.

7. Архітэктура і мастацтва Беларусі ў другой палове XIII - ХУ ст.

Прыкметай новага тыпу культуры стала архітштура рэгія-нальна самабытных раманскага і гатычнага стыляў пераважна ў формах замкаў, крэпасцяў, умацаваных палацаў і храмаў. Сімва-лам станаўлення новай дзяржавы стаў Наваградскі замак. У ім увасобіліся маналітнасць і арганічнае спалучэнне архітэктонікі з землянымі ўмацаваннямі і навакольнай прасторай. Да такога ж тыпу належалі Крэўскі замак і Гродзенскі верхні замак, а з некаторымі мадыфікацыямі - замак у Лідзе і іншых гарадах. Іх з'яўленне на нашых землях сімвалізавала палітычнае аб'яднанне народа ў вялі-кую і самабытную дзяржаву. XV-XVI ст. датаваны такія ўнікаль-ныя помнікі беларускай готыкі, як Супрасльская і Сынкавіцкая цэрк-вы-крэпасці, царква ў в.Мураванка, касцёл ў Ішкалдзі.

Бсларускі жывапіс XIV-XV ст. прадстаўлены манументаль-нымі роспісамі, іканапісам і партрэтам. Развіваліся скульптура, кніжная графіка. У мастацтве Беларусі ў гэты перыяд прыкметна адчувальнымі былі заходнееўрапейскія ўплывы.