 |
|
Дзярж лад ВКл. 3 статута ВКЛ
Да канца 15ст.ВКЛ явл. Не абмежаванай монархией. Монархия-гэта форма праулення пры якой вышэйшая улада належыць аднаму чалавеку.На вяршыни дзярж.улады стаяу вял.кн.Лит. або гаспадар. У сувязи з гэтым ВКЛ назыв.гаспадарствам у сэнсе дзяржавы. Ен явл.вярхоуным уласникам зямли у дзяраве,кир.узброеных сил ен абъяуляе вайну и заключау мир,прызначал навышэйшыядзярж.пасады. Ад яго имя тварыуся суд у гаспадарстве.Совещательным органамм пры вялкнлит была Фаны-Рада.у склад якой уваходзили вышэйшыя дзярж.чыны:маршалак земский (захавальник парадку у дзярж.),падскарбизмски (кир.дзярж.казны),гетман (кир.узброеных сил),ваяводы, канцлер (захавальник гал,пячатки ВКЛ),падгашы (загадвау напоями вял,кн),стольник (сярвяроукай стала),мечник (зброеносец вял.кн). Уладу вял.кн.абмежавау и узникшы на прыканцы 15ст.заканадаучы орган – сойм ВКЛ. Пашарэнне уладных паунамоуствау паноу рады и появление соума сведчыла пра ператвар.ВКЛ на прыканцы 15ст. з не абмежаванай монархией в обмежаваную (сасловно-прадстауничую).Паводле адм-тэр.рэформы 1565 ВКЛ падзялилася на ваяводствы на чале з сельскими войтами.ВКЛ не мела пастаяннага войска бо шляхта не хацела плациць падатки на утрым.войска,навучаць вайсковай справе сялян.У 1468 кн.Казимир выдау Судзебник-першы зборник норм крыминальнага права ВКЛ. З уключэннем у яго новых статей ен перарос у поуны свод законов-Статут ВКЛ. Вядома 3 статута вкл 1529,1566,1588. У стварэнне 1 возможно приниал удзел Францыск Скарына. У 2 статуте упершыню была сфармулявана прэзумпцыя невинаватасци,паводле якой нихто не можа быць прызнаны злачынцам пакуль яго вина не даказана судом. 3 статут прасякнуты идэяй функцыявання ВКЛ,як прававой дзяржавы.т.к.суды были адзелены ад дзярж.администрацыи и становились независимыми., статут проводит подел улады на 3 галины: заканадаучую,выканаучую,судовую.
10/унутрапалит.жыцце ВКЛ
В14-нач.15в ВКЛ пришлось вести сложную внешнюю политику,направленную как на расширение своих тер-рий так и на защиту своих границ.Во втрой пол.14-нач.15в.наблюдается успешная литвинская экспансия на восток.На юге ВКЛ внешнюю опасность представляли татарские набеги.Значительное расширение тер-рий ВКЛ а вместе с этим и православия вызвало серьезную озабоченностьВатикана.Он увеличил давление на ВКЛ со стороны Лив.ордена и Польши.У канцы15-пач16ст у ВКЛ абастрылася унутра-палитычнае становишча па наступных прычынах: имкненне шляхты да абмежав.улады вкнлит. и пашырэнне правоу паноу рады и сойма., дыскрыминацыя бел,правасл.феал.,якия были пастаулены у горшае становишча у параунанни з феад-католиками.У сувязи з гэтым частка феад.правасл.вераисповидання асаблива усх.бел.имкнулася адзялицца ад ВКЛ и далучыць бел.земли да московск.дзяржавы.у 1481 правасл.феад.ВКЛ арганизавали змову супраць Казимира з мэтай яго забойства и далучэння усходнебел.землеу ВКЛ да московской дзяржавы. С канца 15ст.пачынаецца и весь час узмацняецца ваены циск ВКЛ з усходу з боку моск-руск;дзярж.якая имкнецца захапиць бел.зямли. гэтыя земли Москва абвесцила сваей спадчынай и вяла их у захват. 1 палова 16ст.прайшла у амаль безперапыных воинах моск-руск дзярж.з ВКЛ.