 |
|
Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі
Гістарычная крыніца - гэта аб'ект, што змяшчае інфармацыю аб мінулым жыцці людзей і ўключаны ў працэс гістарычнага даследавання. - заканадаўчыя помнікі (Уяўляюць сабой каштоўны комплекс крыніц, у якіх у юрыдычных нормах адлюстроўвалася гісторыя нашай Айчыны з тысячагадовы перыяд яе існавання. Першым з дайшоўшымх да нас зборнікаў законаў, якія дзейнічалі на тэрыторыі старажытнай Беларусі, была Русская Правда (11 ст). - матэрыялы справаводства (Сярод крыніц гэтай групы для вывучэння гісторыі Беларусі (14 – 18 стст.) першараднае значэнне маюць “Літовская метріка” – дзяржаўны архіў ВкЛ, сеймавыя матэрыялы (16 – 18 стст.), - эканоміка-геаграфічныя і статыстычныя апісанні, - статыстычныя крыніцы (пазямельныя даследаванні, ваенна-конскія перапісы, спісы фабрык і заводаў, адрас-календары, - летапісы (Рускія летапісы, у аснове пераважнай большасці якіх ляжыць “Аповесць мінулых гадоў” (12 ст.). Яна змяшчае звесткі аб рассяленні ўсходніх славян на тэрыторыі Беларусі, іх звычаях, занятках, грамадскім ладзе, аб утварэнні феадальных княстваў і г.д. Істотна дапаўняюць, падрабязныя летапісы (“Хроника Великого княжества Литовского и Жомойтского”) і поўныя (“Хроника Быховца”) складзены ў асноўным у 16 ст. Асобнае месца ў беларускім летапісанні належыць Баркулабаўскаму летапісу канца 16 – пачатку 17 ст. Аўтар падрабязна апісвае гаспадарчае становішча і быт беларускіх сялян, прыводзіць звесткі аб ураджаі, галодных гадах 17 ст. і г.д. - мемуары і дзённікі (Цікавыя звесткі па гісторыі Беларусі 14 – 17 стст. Змяшчаюць, напрыклад, “Дневник” Фёдара Еўлашоўскага (1564 -1604), “Диариуш” А. Філіповіча і інш. - літаратурныя творы (Літаратура 11 – 13 стст. Прадстаўлена не толькі былінамі і казкамі, але і творамі такіх аўтараў як, Уладзімір Манамах (“Павучанне”), Кірыла Тураўскі (“Словы”), аўтарам “Слова пра паход Ігаравы” і інш. "Слова а палку Игаравым", летаписы, Яфим Карски "Беларусы"; Донар Запольски "Гисторыя Беларуси"; саракавик "Гисторыя Беларуси", 2005 год Галубович и Бохан "Гисторыя Беларуси"; Станкевич, Брыгадзин.
"Слова а палку Игаравым", летаписы, "Хроники Быхауца", "Жываписная Расия" Адам к., Яфим Карски "Беларусы"; Донар Запольски "Гисторыя Беларуси"; саракавик "Гисторыя Беларуси", 2005 год Галубович и Бохан "Гисторыя Беларуси"; Станкевич, Брыгадзин.
5. Матэрыяльная і духоўная культура першабытнага грамадства
Першыя людзі з’явіліся 3,5 млн. Гадоў назад у паўночнай Афрыцы(Алжыр) і заходняй Азіі. У 2 палове 4 ст. да н.э. з’явіліся першыя цывілізацыі і дзяржавы (памиж рэкмТыгр и Еуфрат- Месапатамія, Паміжрэчча, Шумет), 1 пісьменнасць(клінапіс)3000 да н.э. – Вавілон. 1 бібліятэка – Амур Баніпал. Асірыя – 1 калесніцы (ваенная магутнасць)Шумеры изобрели письменность.
Першыя людзи з’явилися прыкладна 3,5 млн.гадоу назад у пауночнай Афрыцы и зах. Азии(малой) У другой палове 4 тысячагоддзя да н.э.з’яуляюцца першыя дзяржавы памиж рэк Тыгр и Еуфрат(Месапатамия)
Письменнасць – аккадская(вавилонская и асирыйская) клинапис 3000 да н.э.
Вавилонская дынастыя – создали амарыты(пачатак 3 тысячагоддзя да н.э.) – першы правитель – Хаммурапи- іздау перш. законы.; Нардук – бог Вавилона; Амур Ганипал – стварыу першую библиятэку. Асирыя(ваенизираванная дзяржава) – першыя калесницы; падпарадкавала Египет. Нинивия – сталица Асирыи. Арамейская мова – самая распаусюджанная мова. Шумеры – изобрели письменность.
Перыядызацыя першабытнага ладу:
Агульнагістарычная:
1.першабытны чалавечы статак:мацярынская родавая абшчына
2.бацькауская род. абшчына
3.суседска-родавая абшчына
Археалагічная:
1.каменны век(зак.3тыс. г. да н.э.)
2.бронзавы(на мяжы 3-2тыс. да н.э.-пач.1тыс. да н.э.)
3.жалезны(пач. 7ст. да н.э.)
6. Прысвойваючая і вытворчая гаспадарка. Тэрыторыя Б. ў стараж. геапаліт. Умовах (4тыс. да н.э. – 9 ст. н.э.)
Першыя людзі на тэрыторыі Б. з’явіліся 100-35 тыс. гадоў да н.э. На поўдні – неандэртальцы, іх стаянкі знойдзены на поўдні Магіл. Вобл.(свяцілавічы, Абідавічы), краманьёнец – 45-30 тыс гадоў да нэ, стаянкі – Бердыж, Юравічы (Пінскі р-н стаянка Камень, Іванаўскі р-н, Кобрынскі р-н, стаянка Бярэсце- Брэсцкая крэпасць) 4 тыс гадоў да н.э. у паўночнай Беларусі з’явіліся ўграфінскія плямёны. Плямёны Венеды і Будзіны займалі тэрыторыю цяперашняга Герадотава мора. Асаблівасцю заняткаў людзей таго часу было тое, што чалавек браў ад прыроды ўсё ў гатовым выглядзе. Такі від гаспадаркі называюць прысвойваючым (збіральніцтва, рыбалоўства, паляванне). Пры вытворчай гаспадарцы людзі ўласнай працай здабывалі неабходныя для жыцця прадукты, якіх не існавала ў гатовым відзе ў прыродзе.З цягам часу збіральніцтва пераходзіць у земляробства, паляванне – у жывёлагадоўлю.
7. Пачатак рассялення славян на тэрыторыі Беларусі і славянізацыя балтаў.
III – II ст.ст. да н.э. Рассяленне балтау. VI – IX ст.ст. н.э. – славян.
Больш-менш сталае пражыванне чалавека на Беларусi прасочваецца 100-40 тысяч гадоу назад. Сляды яго знойдзены у Быхаускiм i Веткаускiм раенах. Паселiшчы людзей размяшчалiся пераважна на берагах буйных рэк: Прыпяць, Днепр, Сож. 26-23 тыс. гадоу таму назад дзве стаянкi на Гомельшчыне. Самая старажытная стаянка чалавека каменнага веку знаходзiлася каля вескi Юравiчы Калiнкавiцкага раена. Другая стаянка адкрыта на правым беразе Сожа, каля вескi Бердыж Чачэрскага р-ну. У 6-8 ст. на тэрыторыі Б. склалася некалькі аб’яднанняў усходніх славян. Славяне асiмiлiравалi балтаў i ў вынiку славяна-балцкага ўзаемадзеяння ўзнiклi новыя этнiчныя супольнасцi: Прарадзімай плямён – крывічоў з’яўляецца тэрыторыя паміж Віслай і Одэрам (балты) Крывічы (р.Зах.Дзіна,Одер,Вісла, Пау. Част. Б., центр Полацк 862г., першы князь Рагвалод; радныя па крыві). Дрыгавічы – бассейн Днестра і Дуная, аселі на палессі. Дрыгавічы (р.Дунай, паміж Прыпяццю і Дзвіной, цэнтр Турау 980 г., першы князь Тур).Радзімічы – аселі ў бассейнах рэк Сож і Днестр, Радзімічы (Паун. усход, р. Сож і Днепр, цэнтр Гомель) паўляне, драўляне, валыняне знаходзіліся ў Камянецкім районе (паўднёвыя землі Беларусі)