Router#show ip route

Желі маскасы: 255.255.240.0

43.Егер желі маскасы жəне желі номері (адресі) белгілі болса, желідегі адрестердің санын жəне диапазонын анықтаңдар. Желі номері: 192.168.1.0, желі маскасы: 255.255.255.0

44.Ішкі желі адрестері берілген 172.20.0.0, 172.21.0.0, 172.22.0.0, 172.23.0.0. Бағыттарды қосындылау тәсілін пайдаланып біріктірілген желі адресін алыңыз.

45.Ішкі желі адрестері берілген 192.20.0.0, 192.21.0.0, 192.22.0.0, 192.23.0.0. Бағыттарды қосындылау тәсілін пайдаланып біріктірілген желі адресін алыңыз.

46.Ішкі желі адрестері берілген 10.20.0.0, 10.21.0.0, 10.22.0.0, 10.23.0.0. Бағыттарды қосындылау тәсілін пайдаланып біріктірілген желі адресін алыңыз.

47.Ішкі желі адрестері берілген 172.18.0.0, 172.19.0.0, 172.20.0.0, 172.21.0.0. VLSM тәсілін пайдаланып біріктірілген желі адресін алыңыз.

48.Төменде көрсетілген мəліметтер негізінде желі топологиясын құрыңыз.

R2#show ip route

C 172.17.0.0/16 is directly connected, Serial0/0

R 192.168.1.0/24 [120/1] via 172.17.0.1, 00:00:17, Serial0/0

R 192.168.2.0/24 [120/1] via 172.17.0.1, 00:00:17, Serial0/0

C 192.168.3.0/24 is directly connected, FastEthernet0/0

C 192.168.4.0/24 is directly connected, FastEthernet0/1

49.А жəне В екі түйіндердің бір желіде орналасқанын немесе орналаспағанын анықтау.

А компьютерінің IP-адресі: 131.189.15.6;

В компьютерінің IP-адресі: 131.173.216.56;

Желі маскасы: 255.248.0.0

50.А жəне В екі түйіндердің бір желіде орналасқанын немесе орналаспағанын анықтау.

А компьютерінің IP-адресі: 215.125.159.36;

В компьютерінің IP-адресі: 215.125.153.56;

Желі маскасы: 255.255.224.0.

51.Қандайда бір ұйымға В классынан желі бөлінген: 185.210.0.0/16. Берілген нұсқаларға сəйкес құрылатын жаңа желілердің мүмкін болатын адрестерін жəне маскасын анықтау: Ішкі желі саны– 16, түйін саны, 4000 кем емес.

52.Егер желі маскасы жəне желі номері (адресі) белгілі болса,желідегі адрестердің санын жəне диапазонын анықтаңдар. Желі номері: 172.16.0.0, желі маскасы: 255.255.0.0.

53.Егер желі маскасы жəне желі номері (адресі) белгілі болса, желідегі адрестердің санын жəне диапазонын анықтаңдар. Желі номері: 172.15.0.0, желі маскасы: 255.255.0.0.

54.Келесі түйін адресі берілген 10.10.16.15 болсын. Осы адрестің желі адресін және сол желінің мүмкін болатын түйіндер санын табыңыз.

55.Келесі түйін адресі берілген 182.10.1.5 болсын. Осы адрестің желі адресін және сол желінің мүмкін болатын түйіндер санын, brodcast адресін табыңыз.

56.Төменде көрсетілген мəліметтер негізінде желі топологиясын құрыңыз.

Router#show ip route

C 172.17.0.0/16 is directly connected, Serial0/0/0
C 172.18.0.0/16 is directly connected, Serial0/0/1
R 192.168.1.0/24 [120/1] via 172.17.0.2, 00:00:02, Serial0/0/0 C 192.168.2.0/24 is directly connected, FastEthernet0/0

R 192.168.3.0/24 [120/1] via 172.18.0.2, 00:00:02, Serial0/0/1

57.Қандайда бір ұйымға А классынан желі адресі бөлінген:10.1.0.0/16. Берілген нұсқаларға сəйкес құрылатын ішкі желілердің мүмкін болатын адрестерін жəне маскасын анықтау:
Ішкі желі саны– 5, түйін саны 400 кем емес.

58.Қандайда бір ұйымға С классынан желі адресі бөлінген: 192.1.1.0 Берілген нұсқаларға сəйкес құрылатын ішкі желілердің мүмкін болатын адрестерін жəне маскасын анықтау: Ішкі желі саны– 4, түйін саны 50 кем емес.

59.А жəне В екі түйіндердің бір желіде орналасқанын немесе орналаспағанын анықтау. А компьютерінің IP-адресі: 10.1.15.2; В компьютерінің IP-адресі: 10.25.153.56; Желі маскасы: 255.0.0.0

60.Түйін адресі берілген: 180.14.6.18 255.255.0.0.

Желі адресін, мүмкін болатын түйіндер санын, диапазонын анықтаңыз.

1.Желінің негізгі компоненттері және олардың қолданылуы туралы түсінік беріңіз.

Желінің негізгі компоненттері және олардын қолданылуы

Негізгі компоненттер 2 ге бөлінеді: аппараттық және программалық.

Желінің негізгі аппараттық компонентіне келесілерді жатқызамыз:

1.Абоненттік жүйелер: компьютерлер (жұмыс станциялары немесе клиенттер мен серверлер); принтерлер, сканерлер .

2.Желілік құрылғылар: желілік адаптерлер; концентраторлар, көпірлер; маршрутизаторлар.

3.Коммуникациялық каналдар: модем, кабелдер, мәліметтерді жіберетін және қабылдайтын сымсыз құрылғылар.

Желінің негізгі программалық компонентіне келесілерді жатқызамыз:

1.Желілік операциялық жүйелер. Негізгілері: MS Windows; LANtastic; NetWare; Unix; Linux

2.Желілік программалық жабдықтар (Желілік қызметтер): желілік клиент, желілік карта, протокол, алшақтатылған қызметтер.

Енді осы компоненттерге жеке-жеке тоқталып өтейік

Серверлер. Клиент\ сервер желісіндегі сервер дегеніміз осы желіге қосылған басқа компьютерлер пайдалана алатын файлдар мен қолданбалы программаларды сақтауға арналған жоғары көлемді қатты дискісі бар дербес компьютерлер болып табылады. Бұған қоса серверлерде желілік операциялық жүйе (NOS,Network Operating System) орнатылып, ол шеткері құрылғылард(принтерлер тәрізді) да басқара алады.

Желілік интерфейс тақшалары (NIC, Nerwork Interface Card)үстелге қойылатын және портативті алып жүруге ыңғайлы компьютерлерге орнатылады. Олар жергілікті желідегі басқа құрылғылармен қатынас жүру үшін қажет. Компьютер жұмыс ӛнімділігіне бірсыпыра талаптар қоятын әртүрлі дербес компьютерлерге арналған желі тақшаларының көптеген түрлері бар. Олар мәліметтерді тасымалдау жылдамдығының өзгеруі мен желіге қосылу тәсілдеріне байланысты әртүрлі болып келеді.

Модемдер жай телефон арналары арқылы Интернетке қосылып, онымен мәлімет алмасу мүмкіндігін береді. «Модем» деген сөз осы құрылғының қызметіне байланысты шыққан, ол «модулятор\демулятор» сөздерінің шыққан түрі. Модем дербес компьютерден шыққан цифрлық сигналдарды жалпы телефон арналары арқылы тасымалданатын аналогтық сигналдарға түрленеді. Ал екінші модем қабылданған сигналдарды қайтадан цифрлық формаға ауыстырады.

Желілік операциялық жүйе(NOS, Nerwork Operating System)-желіге қосылған әрбір дербес компьютерде пайдаланылатын программалық құрал. Олқелілік ресурстарды басқарып, олармен қатынас жасауды қадағвлап отырады. Желілік операциялық жүйе тасымалданатын мәліметтерді баратын бағыттары бойынша бағдарлауд(маршруттауды), желілік құрылғылар үшін бәсекелік қайшылықтарды шешуді және дербес компьютердің операциялық жүйесімен, мысалы Windows NT, UNIX, Macintosh немесе OS/2 жүйелерімен жұмыс істеуді ұйымдастырады

2.Жергілікті және ауқымды желілердің негізгі ерекшеліктерін атап көрсетіңіз және салыстырыңыз.

Ең қарапайым желі (network) өзара кабель арқылы қосылған екі компьютерден тұрады. Бұл оларға деректерді ортақ пайдалануға мүмкіндік береді. Барлық желілер (олардың күрделілігіне қарамастан) осы қарапайым принципке негізделген.Компьютерлік желілер деректерді ортақ пайдалану қажеттілігінен туды. Дербес компьютер – құжаттарды құру, кестелерді даярлау, графикалық деректер мен ақпараттардың басқа түрлерінін өңдеудің таптырмас құралы бола тұра, сіз ӛз ақпаратыңызбен басқа адамдармен бӛлісе алмайсыз. Желіге дейін барлығы автономды ортада жұмыс істеген.

Анықтама.Желі – деректер алмасуын қамтамасыз ететін арнайы аппаратураның кӛмегімен қосылған компьютерлер тобы.

Анықтама. Желінің атқаратын қызметі – бір фирманың аумағында немесе одан тыс ресурстарды ортақ пайдалануды және интерактивті байланыс орнатуды қамтамасыз ету.

Желіге қосылған компьтерлер келесілерді ортақ пайдалана алады:

- деректер;

- принтерлер;

- модемдер;

- басқа құрылғылар.

Деректерді ортақ пайдаланудың жаңа тәсілдерінің пайда болуына байланысты, келтірілген тізім үнемі толықтырылып отырады.

Анықтама. Ресурстар дегеніміз– деректер, қосымшалар, сыртқы құрылымдар (дискжетек, принтер, тышқан тетігі, модем және басқалар).

Алғашқыда компьютерлік желілер оншақты компьютерлерді және бір принтерді біріктіретін кішігірім жүйе болатын.

Анықтама.Интерактивті байланыс дегеніміз – нақты уақыт аралығында хабарламалармен алмасу.

Анықтама.Жергілікті желі – жоғарғы жылдамдықтағы адаптерлер арқылы желіге қосылған өзара жақын (бөлме, ғимарат, жақын ғимараттар) орналасқан компьютерлер тобы.

Анықтама.Ауқымды желі– байланыс жолы ретінде модемдерді және алыс байланыс жолдарын (телефон немесе жерсерік) пайдаланатын, бір-бірінен алыста орналасқан компьютерлердің тобы.

Жергілікті есептеу желісі (ЖЕЖ) шектеулі территорияның аумағында, мысалы, бір ғимараттың ішінде, өзара кабельдер арқылы қосылған бірнеше компьютерлер мен сыртқы құрылымдардан тұрады. Желі ресурстарды ортақ пайдалана отырып, интерактивті қосымшалармен жұмыс істеуге, мысалы, электрондық пошта қызметін пайдалануға мүмкіндік береді.

Компьютерлік желілерді пайдалану кӛптеген артықшылықтарға қол жеткізеді, соның ішінде:

- деректерді және сыртқы құрылымдарды ортақ пайдалану нәтижесінде шығындарды төмендетуге;

- қосымшаларды стандарттауға;

- деректерді уақытында алуға.

3.Негізгі топологиялар туралы түсінік беріңіз және олардың ерекшеліктерін атап өтіңіз.

Топология дегеніміз − компьютерлердің нақты физикалық орналасуы. Барлық желілер базалық үш топология негізінде құрылады: «шина», «жұлдызша», «сақина». Осы топологиялардың қиысулары арқылы әртүрлі құрама топологиялар, мысалы «жұлдызша-шина», «жұлдызша-сақина» алынады. «Шина» – кең қолданылатын қарапайым топология. Барлық компьютерлер бір кабель бойымен қосылып сызықтық құрылым құрайды. Сигналдар желінің барлық компьютерлеріне бірдей жіберіледі. Олардың шағылысуын болдырмау үшін кабель соңына терминаторларды жалғайды. Деректерді бір уақытта тек бір компьютер жібере алады. Желідегі компьютерлер саны ӛскен сайын оның өткізу жылдамдығы тӛмендейді.

«Жұлдызша» топологиясында әрбір компьютер концентратор деп аталатын орталық компонентке тікелей жалғанған. Егер орталық компонент істен шықса, желі жұмысы тоқтайды. Сигнал немесе маркер әрбір компьютерден өтіп «сақина» бойымен жүріп отырады (сағат тілінің бағыты бойынша). Компьютер бос маркерді қабылдағаннан кейін деректерді желіге жібереді. Қабылдаушы компьютер деректердің кӛшірмелерін алып, олардың қабылдандығы жайлы белгі жасайды. Деректер ары қарай желі бойынша жіберуші компьютерге жетеді, ол деректерді жойып бос маркерді желіге қайтарады. Концентратор трафикті бір нүктеге орталықтандыру үшін қажет. Егер концентратор орнатылған желідегі кабель үзілсе, онда ол бүкіл желіге емес, тек осы желі сегментінің жұмысына ғана әсер етеді. Концентраторлар желінің ұзартылуын жеңілдетіп, әртүрлі кабельдерді пайдалануға мүмкіндік береді.

Топологияны таңдау

Шина АртықшылығыКабельді үнемдейді. Беріліс ортасын пайдалану құны төмен, қарапайым, сенімділігі жоғары. Желіні жеңіл ұзартуға болады. КемшілігіЖелідегі компьютерлер саны өскен сайын оның жылдамығы төмендейді. Кабельдің істен шығуы көптеген қолданушылардың жұмысын тоқтатады, Проблемаларды тез шешу қиынға түседі.

Сақина АртықшылығыЖелідегі барлық компьютерлердің үстемдіктері бірдей. Қолданушылардың саны желі өнімділігіне әсер етпейді. КемшілігіБір компьютердің істен шығуы желі ні түгелдей тоқтатады. Проблемаларды тез шешу қиынға түседі. Желі конфигурациясын өзгерту үшін оның жұмысын тоқтатуға тура келеді.

Жұлдызша АртықшылығыЖеліге жаңа компьютерлер қосу арқылы жеңіл модификациялауға болады, Бақылау мен басқару орталықтанған. Бір компьютердің істен шығуы желі жұмысына әсер етпейді. КемшілігіОрталық түйіннің істен шығуы желі жұмысын тоқтатады.

4.Негізгі кабель типтеріне түсінік беріңіз. Шиыршықталған кабельдің ерекшеліктері, қолданыс аясы туралы ашып айтыңыз.

Кабель типтері:а) коаксиал кабель;б) шиыршықталған жұп (экрандалған және экрандалмаған);в) оптикалық талшықты кабель.

Шиыршықталған жұп Қазіргі кезде коаксиалдан гөрі шиыршықталған жұпты қолданған тиімді. Шиыршықталған жұп негізіндегі кабель бірінің сыртына бірі оралған және арнайы пластикалық қоршаудың ішіне орналасқан екі сымнан тұрады. Мысалы, телефон аппараты телефон розеткасына шиыршықталған жұп арқылы қосылады. Кабель оның бойымен бірінің сыртына бірі оралған екі немесе одан да кӛп сымдар жұптарынан тұрады. Шиыршықталып оралу кабельдің кедергіге қарсылығын арттырып, әрбір жұп сымның басқаларына әсерін азайтады.

Шиыршықталған жұп негізіндегі кабельдің сыртқы қабығы болуы да болмауы да мүмкін, ал ішіндегі сымдарының саны әртүрлі. Бұл кабельдің екі түрі кездеседі: экрандалған шиыршықталған жұп, экрандалмаған шиыршықталған жұп.

a) Экрандалмаған шиыршықталған жұп жергілікті есептеу желілерінде кең қолданылады, сегментінің максималды ұзындығы 100 метрді құрайды. Ол екі оқшауланған мыс сымнан тұрады Кабельдің атқаратын қызметіне қарай әрбір ұзындық бірлігіне сай шиыршықтарының саны реттеледі. Экрандалмаған шиыршықталған жұптың бес категориясын біріктіретін стандарттар анықталған.

1-категория – дәстүрлі телефон кабелі, оның бойымен деректер таратуға болмайды, тек сөз ғана жіберіледі.

2-категория – деректерді 4 Мбит/сек жылдамдықпен жібере алатын кабель. Төрт шиыршықталған жұптан тұрады.

3-категория – деректерді 10 Мбит/сек жылдамдықпен жібере алатын кабель. Әрбір метрге тоғыз шиыршықтан келетін төрт шиыршықталған жұптан тұрады.

4-категория – деректерді 16 Мбит/сек жылдамдықпен жібере алатын кабель. Төрт шиыршықталған жұптан тұрады.

5-категория – деректерді 100 Мбит/сек жылдамдықпен жібере алатын кабель. Мыс сымнан жасалған төрт шиыршықталған жұптан тұрады.

Қиылысқан кедергілер дегеніміз – көршілес сымдардағы сигналдардың әсерінен туатын электрлік әсерлер.

б) Экрандалған шиыршықталған жұп

Шиыршықталған жұп негізіндегі кабель қолданылады, егер:

қаржы шектеулі болса;

орнатудың жеңілдігі қажет болса;

Деректердің бүтіндігін сақтау жағынан жоғары сенімділік және оларды ұзақ қашықтыққа жоғары жылдамдықпен тарату қажет болса, бұл кабельдің түрін пайдаланып керегі жоқ.

Шиыршықталған жұп негізіндегі кабельдің басқа кабельдерге қарағанда артықшылығы оның арзандығында.Сонымен қатар оны орнату жеңіл және қызмет көрсету ыңғайлы. Мұндай кабельдердің түрін орнату ғимарат салынып жатқан кезде есепке алынады, олардың қосылыс орындары телефондікіне ұқсас келеді.

Шиыршықталған жұп негізіндегі кабельдің басқа кабельдерге қарағанда кемшілігі электромагнитті ӛрістерді сезгіштігі, соның салдарынан оларды алыс қашықтықтарға орнату шектеулі. Бірақ бұл жолдағы жаңа технологиялық жетістіктер аталған шектеулерді жақын арада жоятындығына күмән жоқ.

5. Негізгі кабель типтеріне түсінік беріңіз. Коаксиал кабельдің ерекшеліктері, қолданыс аясы туралы ашып айтыңыз.

Кабельдердіңң типтері • а) коаксиал кабель

• б) шиыршықталған жұп (экрандалған және экрандалмаған)

• в) оптикалық талшықты кабель

Кабель компьютерді желінің басқа машиналарымен қосатын байланыс арнасын қамтамасыз етеді.

Кабель компьютерді желінің басқа машиналарымен қосатын байланыс кабель компьютерді желінің басқа машиналарымен қосатын байланыс арнасын қамтамасыз етеді. Кабель – желінің екі түйінінің арасын қосатын сымның бөлігі кабель желінің екі түйінінің арасын қосатын сымның бөлігі. Кабель сегменті дегеніміз – желінің бір ұшын келесісімен қосатын (терминаторлар арасын қосатын) кабельдердің тобы.

Терминаторлар – сегменттің екі шетіне орнатылып, кабельдің толқындық кедергісін қалыпқа келтіретін резисторлар. Сегмент соңына жеткен сигналды термирнатор жұтады, мұның өзі паразиттік сигналдардың шағылысуын болдырмайды. Терминаторларды орнатпаған жағдайда, желі соңына жеткен сигналдар шағылысып, қайтадан кабельге түседі де оның бойымен деректер алмасуға кедергі жасайды, желінің жұмысын тоқтатуға дейін барады.

Бұған дейін коаксиальді кабель ең кең тараған кабельдердің бірі болып келді.

1. оның құны төмен, жеңіл, жұмсақ және қолдануға ыңғайлы.

2. коаксиал кабельдің кең таралуы оның сенімділігін арттырып, орнату жағынан қарапайым болуына әкелді.

Ең қарапайым коаксиал кабель мыс тамырдан, оқшаулауыштан, экраннан және сыртқы қабықшадан тұрады.

• Сигналдың кабель бойымен жылжу барысында мөлшерінің азаюын оның өшуі деп атайды. Коаксиал кабель шиыршықталған жұпқа қарағанда кедергіге қарсы жоғары орнықтқылықты қамтамасыз ететіндіктен, онда сигналдың өшуі аз кездеседі.

• Коаксиал кабельдердің түрлері. Желіге қойылатын нақты талаптарға сай коаксиал кабельдердің түрі таңдалады

Коаксиал кабельдер (coaxial cable) келесі жағдайларда

қолданылады:

– сөздерді, видео және екілік деректерді тасымалдаушы орта ретінде;

– деректерді алыс қашықтықтарға жеткізу үшін (құны

төмен кабельдермен салыстырғанда);

– деректерді қорғауды жеткілікті деңгейде қамтамасыз ететін таныс технология.

6. Негізгі кабель типтеріне түсінік беріңіз. Оптикалық талшықты кабельдің ерекшеліктері, қолданыс аясы туралы ашып айтыңыз.

Қорғаушы қабықшамен жабылған бір немесе бірнеше кварцті талшықтардан тұрады(кейбір жағдайда полимерлі). Талшықтарды қорғауды қамтамасыз ету үшін қабықшабірнеше қабаттан тұратындай жасалады. Оптикалық талшықты кабель – ғылымның соңғы жетістіктерінің бірі. Сигнал оныңбойымен жарықтың кӛмегімен жіберіледі. Цифрлік деректер оптикалық талшықтардыңбойымен өзгерген жарықтық импулсьтар түрінде таратылады. Бұл деректерді таратудың өте сенімді тәсілі, себебі электрлік сигналдардың ӛздері жіберілмейтіндіктен, оларды ашу немесе рұқсатсыз алу мүмкін емес. Оптикалық талшықты кабель деректердің үлкен көлемдерін алыс қашықтықтарға өте жоғары жылдамдықпен таратуға арналған ондағы сигналдар өшпейді Сыртқы қабықшаоптикалық талшықты тозудан, еріткіш сұйықтықтардын т.б.затардың әсерінен тозудан сақтайды. Негізінен сырртқы материралдың құрамыпайдаланылатын ортаға байланысты.

Буфер кабельөзегін және оптикалық талшық қабықшасын бүлінуден сақтайды. Оптикалық талшықтың өзегі ол жарық импульстарын тасымалдау ортасы. Ол кварцтан немесе шыныдан жасалады. Сонымен, оптикалық талшық – қабық ретінде қызмет ететін, басқа сыну коэффициентінеие шынымен қапталған жұқа шыны цилиндр. Әрбір шыны оптикалық талшық сигналдарды бір бағытта ғана жібереді, яғни кабель қабылдайтын және жіберетін екі талшықтан тұрады. Оптикалық талшықты кабель бойымен деректерді жіберу барысында электрлік кедергілер әсер етпейді және жоғары жылдамдық қамтамасыз етіледі (100 Мбит/сек, теория жүзінде 200000 Мбит/сек жылдамдық та мүмкін). Оның бойымен жарықтық импулсьтарды алыс қашықтықтарға жіберуге болады. Оптикалық талшықты кабель қолданылады, егер:

• деректерді өте жоғары жылдамдықпен алыс қашықтықтарға сенімді орта арқылытасымалдау жоспарланған болса;

Оптикалық талшықты кабельді қолдануға болмайды, егер:

• егер қаржы тапшылығы орын алса;

• оптикалық талшықты желілік құрылғыларды орнатуға және қосуға дағдыланбаған болсаңыз.

Оптикалық талшықты үлкен корпорациялар, Интернет желісіне қосатынпровайдерлер кеңінен қолданады.

• Кабельдер кез келген желінің ажырамас бөлігі болып табылады.. Кабельдерді жүргізу барысында, желі өнімділігінің белгілі бір деңгейін қамтамасыз ететін, арнайы дайындалған стандарттарына сүйену қажет.

• Стандарттар белгілі бір ортада пайдаланылатын кабельдердің типтерін, өткізгіштер материалдарын, схемаларын, экрандарын, кабельдер ұзындықтарын, разъемдардың типтерін және өнімділіктерінің жоғарғы

мәндерін анықтайды.

• Кабельдерді жүргізуге байланысты стандартарды құрумен көптеген ұйымдар айналысады.

7. TCP/IP хаттамаларының стегіне сипаттама беріңіз. IP хаттамасының негізгі принципін айтыңыз.

TCP/IP стектері әртекті желілерде жұмыс істеу үшін шығарылды. Бұл стек UNIX операциялық жүйесін қолданғаннан кейін кең клемде тарала бастады. TCP хаттамаларының стектері OSI модельдері стектерінен ерекшеленеді. TCP – бұл транспорттық деңгейдің ең кеңінен таратылған түрі. ТСР ең маңызды функциясына бұрыннан қолданылып келе жатқан IP хаттамасымен салыстырғанда, мәліметтерді жоғалтпай жеткізуі болып саналады. Хабарламаны жеткізу үшін процесс – жіберуші мен процесс – алушының арасын алдын – ала жалғайды. Бұл құрылған жалғау дейтаграмманың нақты түрде жетуін қамтамасыз етеді. TCP/IP стек ISO/OSI ашық жүйесінің өзара қатынасының моделінің пайда болуына дейін жасалғандықтан, ол көп деңгейлі құрылымға ие болса да, TCP/IP стегі деңгейінің OSI моделінің деңгейіне сәйкес келуі жеткілікті шартты. IP – желiлерінің адресациясы. TCP/IP хаттамалар жиынтығындағы IP деңгейінде пайдаланылатын Идентификатор, Интернетке қосылған әр құрылғыны анықтауы керек. Ол Интернет адресі немесе IP адрес деп аталады. Бұл IP адрес — 32 биттік екілік адрес, ол хостың немесе маршрутизатордың Интернетке қоылуын айрықша және әмбебап түрде анықтайды. Адресттік кеңістік—хаттамаға сәйкес қолданылатын адрестердің жалпы саны. Егер хаттама адресті анықтау үшін N битті пайдаланса, онда адрестік кеңістік– 2N болады, өйткені әр биттің екі мәні бар (0 және 1), ал N биттің 2N мәні болады.IP адрестеу басталғанда, класстар концепциясын пайдаланған. Бұл архитектура класстар бойынша адрестеудеп аталған. 1990-ж ортасында жаңа архитектура енгізілді. Ол классыз адрестеудеп аталды. Оның негізгі мақсаты бастапқы архитектураны ауыстыру болатын. Дегенмен көптеген жағдайларда қазір Интернетте класстар бойынша адрестеу қолданылып жүр, және басқа архитектураға өту өте баяу жүріп тұр.4 версияда желілік IP-адрестер екі деңгейлі иерархияда. Оның аға бөлігі желі нөмірін, көрстесе, ал кішісі а младшая – желідегі торап нөмірін көрсетеді. Адрестің жалпы ұзындығы 4 байтты құрайды, және ол нүктемен бөлінген ондық сандардан тұрады. Желілік адресттің бірінші биттері адрес класстарын білдіреді. Ол бойынша қай бөлігі желі нөміріне, қай бөлігі торап нөміріне жататынын анықтауға болады. Егер желі Интернет бөлігіне жатса, онда желі нөмірі орталықтандырылған түрде арнайы Интернет ұйымының – Internet Information Center ұсынысы бойынша тағайындаладыIP — желінің бір жұмыс станциясынан келесісіне хабарлар дестесін жеткізуді қамтамасыз ететін негізгі хаттама. Желідегі мәліметгерді дер кезінде тиімді маршрут таңдап, дұрыс жеткізу мақсатында АҚШ Қорғаныс министрлігі жасап шығарған. Ол жергілікті желілер мен хосткомпьютерлерді жалғастырып, Internet желісінде, UNIX ортасында кең қолданылатын TCP/IP хаттамалары тобына кіреді.

8. IP адрестер және желілік кластар түрлеріне сипаттама беріңіз.

IPадрес – интернеттегі IP адрестің 32 битті ерекше идентификаторы. Копьютелік желілік IP адрестер келесі класстарға жіктеледі.

A- классы 0-127 X X X; В- классы 127-191 N X X; С- классы192 -223 N N X; D -классы224-тен жоғ N N N

А класының бірінші актетінің үлкен биті әрқашан 0-ге тең. Әбрір желінің адрестік кеңістігі 224-2-ні құрайды. А класына жататын 27-1желіні адрестеуге болады.

В класының бірінші актетінің ең үлкен екі биті үнемі 10-ға тең. Желілік бөліктің өлшемі 14 бит. Яғни 214 желіні адрестеуге болады. Әрбір желінің адрестік кеңістігі 216-2 құрайды.

С класының бірінші актетінің үлкен үш биті әрқашан 110-ге тең. Желілік бөліктің өлшемі 21 бит, яғни С класына жататын 221 желіні адрестеуге болады. Әрбір желінің адрестік кеңістігі 28-2.

D класының адресі бірінші актетінің үлкен биті 1110-ге тең.

Е класының үлкен биттері 1111-ге тең.

Бағыныңқы желі – IP адрестің түйін идентефикатор сақтайтын бӛлігінен, желі идентификатор сақтайтын бөлігіне бірнеше биттің көшірілуі құрылған желі немесе желі идентификаторы.

Бағыныңқы желінің мақсаты – адрестердегі қанша биттің желі идентификаторы үшін пайдаланатындығын көрсететін 32 биттік адрес.

Желілік маска төмендегі ережелерге сай құрылады:

1. Желі номеріне сәйкес позицияда (1) биттер орнатылады;

2. Түйін номеріне сәйкес позицияда (0) биттер орнатылады;

Стандарттық үлгіде жазуды ыңғайлы ету үшін IP адресті a.b.c.d./n түрінде көрсетеді. Мұндағы a.b.c.d. IP адрес , n-желілік бөліктегі биттер саны.

Мысалы: 137.158.128.0/17.15.0-деп түйін идентификаторы маскамыз 255.255.128.0. сонымен бағыныңқы желілерге бөлу үшін желі қуатын қойылатын шектеулерді алу үшін ,түйіндерді байланыстыру үшін, әртүрлі әдістерді қолдану үшін қажет.

Желілерді бағыныңқы желілерге бөлу кезеңдері:

1. Жалпы қажетті желі идентификаторын санын анықтаймыз;

2. Әрбір бағыныңқы желі қолдауға тиіс түйін идентефикаторларының жалпы санын анықтау;

3. Бағыныңқы желінің, желі және түйін идентефикаторының қажетті санын қолдауға мүмкіндік беретін бағыныңқы желінің мақсатын анықтау;

4. Желінің қай идентефикаторының қолданылатырының қолданылатынын анықтау;

5. Бағыныңқы желілердегі түйіндерге идентификаторлар тағайындау

IP бағыттауыш

Бағыттауыш – деректерді адресат түйініне немесе аралық бағыттауышқа жіберу процесі. Бағыттауыш бағыт кестесіне негізделген, бұл сегменттердің IP адрестері мен бағыттауыш итерфейстерінің IP адрес арасындағы сәкестікті сақтайтын деректер қоры

9. RIP1, RIP2 және OSPF протоколдарының ерекшеліктерін, артықшылықтарын салыстырыңыз.

Жалпы, RIP (RoutingInformationProtocol – бағыттық ақпарат хаттамасы) – бағыттаудың ең қарапайым хаттамаларының бірі болып табылады. Бұл хаттама шағын компьютерлік желілерде қолданылады, бағыттауыштарға бағыттық ақпараттарды кӛршілес жатқан бағыттауыштардан қабылдай отырып, динамикалық түрде жаңартып отыруға мүмкіндік береді. RIP бағытталуының алгоритмі (Беллман-Форд алгоритмі) алғаш рет 1969 жылы ARPANET желісінің негізгі алгоритмі ретінде жасап шығарылды.

RIP – бағыттау өлшемі ретінде транзитті бөліктерді басқаратын алыстан басқарылатын векторлық бағыттау хаттамасы болып табылады. RIP-те рұқсат етілген максималды холдар саны – 15 (16 өлшемі шексіз үлкен өлшемді білдіреді). Әрбір RIP-бағыттауыш 30 секунд сайын желіге өзінің толық кестесін хабарлап отырады. RIP TCP/IP стегінің 3-деңгейінде 520 UDP портын қолдана отырып жұмыс істейді.

Қазіргі заманғы желілік орталарда RIP кӛп қолданылмайды, оның мүмкіншіліктері EIGRP, OSPF протоколдарына қарағанда өте аз. Бір артықшылығы – конфигурациялаудың қарапайымдылығы.

RIP хаттамасы уақыт өтуімен байланысты айтарлықтай өзгеріске ұшырады: класстық (classful) бағыттау хаттамасынан (яғни RIP-1) классыз хаттама RIP-2 версиясына көшті. RIP-2 хаттамасының ерекшеліктері:

- пакеттер бағыттауы туралы қосымша ақпаратты кейінге қалдыру мүмкіндігі;

- бағыттау кестелерінің қауіпсіз жаңаруын қамтамасыз етуге арналған аутентификация механизмінің болуы;

- ішкі желілердің маскаларын қолдай алу қабілеті.

OSPF (Open Shortest Path First) – арна күйін бақылау технологиясына (link-state technology) негізделген және ең қысқа жолды табу үшін Дейкстра алгоритмін қолданатын динамикалық бағыттау хаттамасы болып табылады.

OSPF хаттамасын 1988 жылы IETF жасап шығарды. OSPF хаттамасы ішкі кӛмей хаттамасы (Interior Gateway Protocol – IGP) болып саналады. OSPF хаттамасы қолжетімді бағыттар туралы ақпаратты таратады.

OSPF артықшылықтары:

- алыстан басқарылатын векторлық хаттамаларға қарағанда жоғары жылдамдықпен жұмыс істейді;

- айнымалы ұзындықты желілік маскаларды (VLSM) қолдай алады;

- өткізу қабілеттілігін ең қысқа жолдар ағашын құру жолымен тиімді қолдана алады.

10. Байланыс негіздері және байланыс элементтерін атап беріңіз. Желі компоненттері: құрылғылар, медиа, сервистер туралы сипаттама беріңіз.

Желілер шағын немесе үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, немесе телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі — Интернет , ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады. Желі – мәліметтерді компьютерлер арасында жеткізу құралдарымен біріктірілген компьютерлердің жиынтығы. Ортақ жағдайда желінің құрамына келесі элементтер кіреді: -желілік компьютерлер (желілік адаптермен қамтамасыз етілген); -байланыс каналдары (кабельдік, спутниктік, телефондық, цифрлық, волоконды-оптикалық, радиоканальды және т.б.); -сигналдардың әртүрлі жағдайда қайта құрылуы; желілік жабдықтар. Желі компоненттері: құрылғылар, медиа, сервистер.Медиа.Егер 2 компьютерді бір-біріне жақын қойсан, онда олар өз арасында мәліметтер алмаса алады. Оларды бір нарсемен жалғау керек. Сол кезде медианы қолданамыз. Медиа желі компоненті – ол мәліметтер жіберу ортасы немесе мәліметтер немен берілетіні. Медиа бұл- металический сымдар(телефонның кабелі, Bluetooth, Wi-Fi, 3G, LTE). Біз екі компьютерді бір-біріне жақын қойып сыммен байланыстырсақ болады, немесе сымсыз желі кӛмегімен. Құрылғылар .Екі компьютерді бір-біріне сым арқылы жалғасақ үшінші компьютерге орын қалмайды. Сондықтан одан да кӛп компьютерлерді жалғау үшін құрылғылар қолданамыз. Intermediary Devices немесе аралық құрылғылар, ол соңғы құрылғыларды мәліметтерді жіберетін локальді немесе глобальді желіге айналдыратын құрылғы. Аралық құрылғыларға жататындар: хабтар (hubs), свитчтер(switches, коммутаторы), роутерлер(routers, маршрутизаторы), модемдер (modems), сымсыз байланыс нүктелері (Wireless Access Point) және файерволдар(firewalls, брендмауеры). Аралық құрылғылардың ақырғы құрылғылардан негізгі айырмашылығы мәліметтер жіберуді инициализацияландырмайды.Желіге қосылатын барлық құрылғыларды үш функционалдық топқа бөледі, олар: жұмыс станциялары, желі серверлері және қатынастық тораптар. Сервистер – бұл біз веб-сайтқа кірген кезде, ең бірінші сайт сұраныс жасайтын файлдар сақталған, веб-серверге сұраныс жібереміз, содан кейін арнайы сервис сұранысты ӛңдейді және веб-беттің файлын бізге қайтадан жібереді.Мысалға, e-mail немесе электрондық почта.

11. Желілік құрылғылардың негізгі параметрлерін баптау: ІР адрестердің, маскалардың, шлюздердің, DNS серверлерінің қызметіне сипаттама беріңіз.Құрылғыны желі ішінде пайдалану үшін оның желі протоколдарын баптау қажет. Желіні желілік кабельді құрылғыдағы сәйкес портқа жалғағаннан кейін пайдалануға болады. Ағымдағы құрылғының желілік орнатымдарын кӛрсететін желіні теңшеу есебін құрылғының басқару панелінен басып шығаруға болады. Бұл желіні баптауға және ақауларды жоюға кӛмектеседі. Желіні теңшеу есебін пайдаланып, құрылғының MAC мекенжайын және IP мекенжайын табуға болады.

Мысалы: MAC мекенжай:00:15:99:41:A2:78

IP мекенжай:192.0.0.192

IP мекенжайды орнатуАлдымен, желі арқылы басып шығару және басқару мүмкіндігін алу үшін IP мекенжайды орнату қажет болады. Кӛптеген жағдайларда, жаңа IP мекенжай желіде орналасқан DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) сервері арқылы автоматты түрде тағайындалады. Кей жағдайларда, IP мекенжайды қолмен орнату қажет. Бұл статикалық IP деп аталады және көбінесе корпоративті интранеттерде қауіпсіздік мақсатында талап етіледі. Домендер аттарының жүйесі (DNS - Domain Name System) – TCP/IP-дің қосымшалары хостар аттары мен IP адрестері арасында қосылысты орнату үшін қолданатын таратылған деректер қоры. DNS электрондық поштада бағыттауыш ретінде қолданылады. DNS клиенттер мен серверлерге бір-бірімен қатынас жасауға мүмкіндік беретін хаттаманы ұсынады. DNS –тің аттар кеңістігі тармақтық құрылымды болып келеді. 3 символдық жалпы домендер.

com – Коммерциялық ұйымдар

edu – оқу орындары

gov – АҚШ-тың мемлекеттік ұйымдары

int – халықаралық ұйымда

mil - әскери ұйымдары net – желілер org - басқа ұйымдар Доменнің нүктемен аяқталатын атын оның абсолюттік домендік аты (absolute domain name) немесе доменнің толық аты (FQDN - fully qualified domain name) деп атайды. Мысалы, sun.tuc.noao.edu. Егер домен аты нүктемен аяқталмаған болса, ол әлі аяқталуға тиіс дегенді білдіреді. DNS кез-келген Internet-ке қосылған хостың маңызды бөлігі, бұл жүйе жеке біріккен желілерде де кең қолданылады.

12. Хост конфигурациясының динамикалық протоколы – DHCP жұмысына сипаттама беріңіз

DHCP (англ. Dynamic Host Configuration Protocol)- желілік хаттама болып табылады.Компьютерлер дұрыс IP-адресті автоматты түрде ала алады, басқа параметрлері TCP/IP желі жұмыстары үшін.Осы хаттама «клиент-сервер» моделі бойынша жұмыс істейді. Автоматты конфигурация компьютер-клиент үшін бұл кезеңде конфигурацияның желілік құрылғылары DHCP деп аталатын серверге айналып жатыр және одан керекті параметрлерін алады. Желілік админстратор диапазон адресін беруі мүмкін, компьютер арасынан үлестірілген серверлерден. Бұл компьютер настройкасын қолдан жасаудан құтылуға мүмкіндік береді және қателердің санын азайтады.DHCP хаттамасын кӛпшілікте TCP/IP қолданып жатыр.DHCP BOOTP хаттамасының кеңейтілген түрі болып табылады. DHCP BOOTP пен кері қосылуын сақтайды.

ІР желісіндегі әр хост (жұмыс станциясы немесе торап) әр желілікк интерфестің бірегей IP мекенжайынің болуын талап етеді. Ол адрес желіде орнатылған желілікк және ерекше хосттың екеуін де анықтау үшін қажет етілетін бағдарламалық құрал мекенжайы болып табылады.

Хосттың құрылғы жеткізген сайын (мысалы, DHCP және BOOTP пайдалана отырып) серверден динамикалық ІР мекенжайын сұратып отыра алмайды DHCP бір топ құрылғыға DHCP серверінде сақталатын IP адрестерінің жинағын пайдалану мүмкіндігін береді. Құрылғы серверге сұрау жіберіп, IP мекенжайы болған жағдайда сервер оны құрылғыға бекітеді. ІР желісіндегі әр хост (жұмыс станциясы немесе торап) әр желілікк интерфестің бірегей IP мекенжайынің болуын талап етеді. Ол адрес желіде орнатылған желілікк және ерекше хосттың екеуін де анықтау үшін қажет етілетін бағдарламалық құрал мекенжайы болып табылады.

Хосттың құрылғы жеткізген сайын (мысалы, DHCP және BOOTP пайдалана отырып) серверден динамикалық ІР мекенжайын сұратып отыра алмайды.

Автоматты IP мекенжайын тағайындау үшін. DHCP сервері өнімді IP мекенжайымен қамтамасыз етеді. DHCPсерверінен IP мекенжайын өнімге алу үшін айдаланушының араласуын жалпы алғанда талап етпейді.

13. Динамикалық маршрутизацияның негізгі мақсатына сипаттама беріңіз.

Күрделі архитектуралы үлкен желілерде динамикалық бағыттауыштың статикалыққа қарағанда артықшылығы көрінеді, себебі саны көп бағыттауыш кестелерін қолдан қолдау сияқты жалықтыратын жұмыстан құтылуға мүмкіндік береді. Динамикалық бағыттауыш жағдайында желі администраторына түсетін ауыртпашылық минималды және көбінесе әрбір бағыттауыш үшін үндемей тағайындалатын көмейді кӛрсетумен шектеледі. Барлық басқа икемдеулер және бағыттауыш кестелерін құру бағыттауыш хаттамаларының көмегімен автоматты түрде жасалады.

ТСР/IP бағыттауышы үшін жиі қолданылатын екі хаттамалар – RIP (Routing Information Protocol, бағыттауышты басқару хаттамасы) және OSPF (Open Shortest Path First, ең қысқа жолды бірінші болып аш). Бұл екі хаттама да бағыттауыш кестелерін жаңарту кезінде желілік трафикті құрады, бірақ RIP OSPF хаттамасына қарағанда тым «сӛзшең» (ол желі арқылы жүйелі уақыт аралығында барлық бағыттауыш кестелерін ұдайы жіберіп отырады, ал OSPF тек бағыттауыш кестелеріндегі ӛзгерістерді ғана жібереді).

Бірінші бағыт колдан конфигурирацияланады.Қосымша бағыттар мен желілер автоматты түрде анықталады

Желілік трафиктің құны және ӛлшемі сияқты факторлардың негізінде бағытты таңдауға мүмкіндік бар Пакеттерді жіберудің басқа жолын таңдауға мүмкіндік бар Динамикалық бағыттауыштың кауіпсіздігі қолдан конфигурациялау арқылы жоғарылауы мүмкін. Мақсаты – табылған желілік адрестерді сүзгіден өткізу және олар бойынша деректердің жіберілуін болдырмау

14. Негізгі топологияларды атаңыз, шина топологиясына сипаттама беріңіз.

Электрлік байланыстардың топологиясын таңдау желінің кӛптеген сипаттамасына әсер етеді. Мысалы, қосымша байланыстар желінің сенімділігін арттырып, жеке арналардың жүктелуін теңгеруге мүмкіндік береді. Кейбір топологияларға тән жаңа түйіндерді қосудың қарапайымдылығы желіні ұзартуды жеңілдетеді. Экономикалық жағынан тиімді болып есептелетін байланыс жолдарының ұзындығы минималды болып келетін топологияларға таңдау түсетіні түсінікті. Жиі кездесетін топологияларға тоқталайық.

Анықтама.Желі топологиясы дегеніміз – компьютерлердің, кабельдердің және желінің басқа да компоненттерінің физикалық орналасуы.

Қандай да бір топологияны таңдау келесіге әсер етеді:

 қажетті желілік жабдықтардың құрамына

 желілік жабдықтардың сипаттамасына

 желіні ұлғайту мүмкіндігіне

 желіні басқару тәсіліне

Әртүрлі топологияны қалай пайдалануды түсінсек, түрлі желілердің қандай мүмкіндіктері барлығын да түсіну қиын емес. Барлық желілер базалық үш топология негізінде құрылады: «шина»; «жұлдызша»; «сақина»

Анықтама. «Шина» – компьютерлер магистраль бойымен бір-біріне тізбектей қосылған.

«Шина»топологиясымен қосылған компьютерлердің әсерлесуі.Сигналдарды жіберу. Деректер электрлік сигналдар түрінде желінің барлық компьютерлеріне жіберіледі; бірақ ақпаратты тек адресат қана қабылдайды. Бір уақытта тек жалғыз компьютер ғана беріліске қатыса алады. Желіні құраушы компьютерлер саны ӛскен сайын, оның жылдамдығы кеми түседі. Бұл – желі шапшаңдығына әсер етуші факторлардың бірі ғана. Одан басқа да факторлар жеткілікті: - желідегі компьютерлердің аппараттық жабдықтарының сипаттамасы;

 компьютерлердің деректерді жіберу жиілігі;

 жұмыс істеуші желілік қосымшалар типтері;

 желілік кабельдің типі;

 желідегі компьютерлердің бір-бірінен қашықтығы.

«Шина» – пассивті топология, яғни компьютерлер желі бойынша жіберілетін деректерді тек «тыңдайды», бірақ олардың жіберушіден қабылдаушыға ауысуын қамтамасыз етпейді. Сондықтан да бір компьютердің істен шығуы басқалардың жұмысына әсер етпейді. Активті топологияларда компьютерлер сигналдарды қалпына келтіріп, оларды желі бойынша жіберуге қатысады.

15. Негізгі топологияларды атаңыз, жұлдызша топологиясына сипаттама беріңіз.

Қандай да бір топологияны таңдау келесіге әсер етеді:

 қажетті желілік жабдықтардың құрамына

 желілік жабдықтардың сипаттамасына

 желіні ұлғайту мүмкіндігіне

 желіні басқару тәсіліне

Анықтама. «Жұлдызша»– компьютерлер кабель сегменттеріне бір нүктеден қосылады . «Жұлдызша» топологиясы – компьютерлер кабельдің көмегімен концентратор (hub) деп аталатын орталық компонентке қосылған. Сигналдар жіберуші компьютерден концентратор арқылы басқаларына таратылады. Кемшілігі – үлкен желілер жағдайында кабель шығыны арта түседі және орталық компонент істен шықса, барлық желі жұмысы тоқтатылады. Бірақ қандай да бір компьютер бұзылса, желідегі басқа компьютерлерге оның кері әсері болмайды.

16. Негізгі топологияларды атаңыз, сақина топологиясына сипаттама беріңіз.

Электрлік байланыстардың топологиясын таңдау желінің көптеген сипаттамасына әсер етеді. Мысалы, қосымша байланыстар желінің сенімділігін арттырып, жеке арналардың жүктелуін теңгеруге мүмкіндік береді. Кейбір топологияларға тән жаңа түйіндерді қосудың қарапайымдылығы желіні ұзартуды жеңілдетеді. Экономикалық жағынан тиімді болып есептелетін байланыс жолдарының ұзындығы минималды болып келетін топологияларға таңдау түсетіні түсінікті. Жиі кездесетін топологияларға тоқталайық.

Қандай да бір топологияны таңдау келесіге әсер етеді:

 қажетті желілік жабдықтардың құрамына

 желілік жабдықтардың сипаттамасына

 желіні ұлғайту мүмкіндігіне

 желіні басқару тәсіліне

 «шина»

 «жұлдызша»

 «сақина»

«Сақина» топологиясы – сигналдар сақина бойымен бір бағытта жіберіліп, әрбір компьютерден өтеді. «Шина» пассивті топологиясынан айырмашылығы мұнда әрбір компьютер репитордың рӛлін атқарады, яғни сигналдарды күшейте отырып келесі компьютерге жібереді. Сондықтан да егер бір компьютер істен шықса, бүкіл желі жұмысын тоқтатады.

«Сақина» топологиясында деректер маркердің көмегімен жіберіледі. Адрес қабылдаушының адресімен бірдей болғанша, маркер тізбектей жіберіледі. Қабылдаушы компьютер деректердің қабылданғаны жайлы хабарлайды. Растауды қабылдаған соң, жіберуші компьютер жаңа маркер құрып, оны желіге қайтарады. Маркердің «сақина» бойынша қозғалыс жылдамдығы жарық жылдамдығына пара-пар.

17. IP адрестердің жіктелуі

1. А Класс


0-127	X	X	X
Желі	Түйін

А класы желі идентификаторы үшін бірінші октетті ғана пайдаланады және қалған үш октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бұл кластың бірінші октетінің үлкен биті үнемі 0-ге тең, ол бұл адрестің А класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі – 8 бит, яғни, А класына жататын 27-1 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 224-2- ні құрайды. Адрестердің бұл класы желідегі түйіндердің үлкен санын қолдануға мүмкіндік беретіндіктен, бұл адрестер көбінесе желісі түйіндердің тым көп санынан тұратын ұйымдарға беріледі. Шындығында, бұл адрестердің көпшілігі бұдан көп жылдар бұрын қандай да бір ұйымдарға, әдетте, әскери немесе университеттерге бөлініп қойылған.

2. В класы


128-191	N	X	X
Желі	Түйін

В класы желі идентификаторы үшін алғашқы екі октетті пайдаланады және қалған екі октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бірінші октетінің үлкен екі биті үнемі 10-ға тең, ол бұл адрестің В класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі – 14 бит, яғни, В класына жататын 214 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 216-2- ні құрайды Адрестердің бұл класын алу қиынға түскенімен, ол орта және үлкен желілерге арналған.

3. С класы


192-223	N	N	X
Желі	Түйін

С класы желі идентификаторы үшін алғашқы үш октетті пайдаланады және қалған бір октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бірінші октетінің үлкен үш биті үнемі 110-ға тең, ол бұл адрестің С класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі– 21 бит, яғни, С класына жататын 221 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 28-2. Адрестердің бұл класы түйіндер саны аз кішігірім желілерге арналған.

4. D класы


224>	X	X	X
Желі	Түйіндердің логикалық тобы

Dкласы кең таралатын хабарламаларға қолданылады. Бұл кластың адресінің бірінші октетінің үлкен биттері үнемі 1110-ға тең, ол бұл адрестің D класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

5. Е класы


240>	X	X	X
Желі

Е класы болашақ қолданушылар үшін сақталған адрестердің экспериментальды класы. Бұл кластың адрестеріндегі үлкен биттер 1111-ге тең.

5 – кестеде кейбір адрестер кластары, адрестің үлкен биттерінің мәндері, берілген кластағы бірінші октеттің ондық мәндерінің диапазоны және осы класс қолдайтын желілер мен түйіндер саны келтірілген. Емтиханда бір көргеннен IP адрестің класын, ол класқа тән желілер мен түйіндер санын анықтай білудің мәні зор.

5 - кесте

IP адрестің жіктелуі

Кластар

Үлкен биттер

Бірінші октеттің диапазоны

Желілердің мүмкін болатын саны

Түйіндердің мүмкін болатын саны

1-126

128-191

192-223

18. Желіні бағыныңқы желілерге бөлудің мақсатын айтыңыз және мысал келтіріңіз.

Бағыныңқы желі– IP адрестің түйін идертификаторын сақтайтын бөлігінен желі идентификаторын сақтайтын бөлігіне бірнеше биттің көшірілуінің кӛмегімен құрылған желі немесе желі идентификаторы.

Анықтама.Бағыныңқы желінің маскасы– адрестердегі қанша биттің желі идентификаторы үшін пайдаланылатынын көрсететін 32-биттік адрес.

Желілік маска тӛмендегі қағидаға сай құрылады:

1) Желі нөміріне сәйкес позицияда биттер орнатылған (1).

2) Түйін нөміріне сәйкес позицияда биттер орнатылмаған(0).

CIDRүлгісінде жазуды ыңғайлы ету үшін IP адресті a.b.c.d./n, түрінде көрсетеді, мұндағы a.b.c.d - IP адрес; n – желілік бөліктегі биттер саны. Мысал. IP адрес 137.158.128.0/17 берілген, яғни, бағыныңқы желі маскасындағы 17 бірлік (желі идентификаторы), 15 0-дер (түйін идентификаторы) және ол 255.255.128.0.-ге тең.

Үндемей тағайындалатын маскалар:

- А класы үшін 255.0.0.0;

- В класы үшін 255.255.0.0;

- С класы үшін 255.255.255.0.

19. Қолданбалы деңгейдің хаттамасы - FTP хатамасының жұмысын ашып жазыңыз.

FTP - файлдарды жіберу хаттамасы, бір компьютерлік жүйеден екіншісіне файлдарды жіберу алгоритмі болып табылады. ТСР-ді &#