 |
|
Примерный хронометраж занятия
| № | Этап занятия | Время |
| Организационная часть. Перекличка, знакомство с целями и задачами занятия, раздача демонстрационного материала | 5 мин | |
| Дискуссия по вопросам темы 1-5, просмотр видеороликов по патогенезу опухолевого роста | 35 мин | |
| Выполнение задания 1 | 10 мин | |
| Перерыв | 10 мин | |
| Обсуждение вопросов 6 - 9 | 35 мин | |
| Тестирование | 10 мин | |
| Подведение итогов занятия, оценивание компетенций | 5 мин |
ПРАКТИЧЕСКАЯ РАБОТА
Задание № 1 Составьте схему канцерогенеза. Заполните «немой» граф
Инициация
↓
Промоция
↓
Прогрессия
Глоссарий
Опухоль (лат. tumor, blastoma; греч neoplasma, oncos) – патологическая неконтролируемая организмом пролиферация клеток с относительной автономией обмена веществ и существенными различиями в строении и свойствах.
Өспе (лат. tumor, blastoma; грекше neoplasma, oncos) – тұтас организмнің жүйкелік-эндокриндік реттеулеріне бағынбай, өз бетінше дербес өсетін, құрылымы мен қасиеттерінде шыққан тін жасушаларынан үлкен алшақтықтары бар, шексіз бөлініп көбейетін және жаңадан қабылдаған қасиеттерін туынды жэасушаларға бере алатын, дерттік өзгерістерге ұшыраған жасушалардың тым артық өсіп-өніп кетуін айтады.
Tumor, neoplasia, neoplasm (Tumor, cancer, carcinoma, blastoma (Latin), neoplasia, oncos (Greek).
“Neoplasia” literally means new growth, is pathological uncontrolled, excessive autonomous proliferation with relative autonomy metabolism and significant differences in the structure and properties
Канцерогены - факторы, вызывающие развитие опухоли (от лат. cancer - рак)
Прямые канцерогены – вызывают опухоли без метаболических превращений (алкилирующие соединения, способные присоединять алкильные группы к ДНК)
Непрямые канцерогены индуцируют опухоли после метаболических превращений в организме
Коканцерогены (промоторы) - агенты, усиливающие действие канцерогенов, но сами не вызывающие опухоли
Канцерогендер – өспені дамытатын жайттар
Тура канцерогендер – метаболизмдік өзгерістерге ұшырамай-ақ өспені дамытады (ДНҚ-на алкил топтарын қоса алатын алкилдейтін қосылыстар)
Тура емес канцерогендер – организмде метаболизмдік өзгерістерге ұшыраған соң өспе дамытады.
Коканцерогендер (промоторлар) – өздері өспе дамытпайтын, бірақ канцерогендердің әсерін күшейтетін заттар.
Carcinogens - are the factors that cause the development of tumors.
Direct carcinogens cause cancer without metabolic transformation within organism (alkylating compounds capable to attach alkyl groups to DNA)
Indirect carcinogens induce tumors after metabolic transformations.
Cocancerogens (promoters) – are enhancers of carcinogenic effects, but they do not cause cancer
Ямагива, Ичикава – японские ученые, доказавшие в эксперименте роль химических веществ в возникновении опухолей.
Роус – лауреат Нобелевской премии, доказавший роль вирусов в возникновении опухолей
Ямагива, Ичикава – Нобель сыйлығының иегерлері,өспе дамуында химиялық канцерогендердің рөлін дәлелдеген ғалымдар.
Роус – Нобель сыйлығының иегері,өспе дамуында вирустардың рөлін дәлелдеген ғалым.
Yamagiwa, Ichikawa – are Japanese scientists who experimentally proved the role of chemicals in the development of tumors.
Rous – is Nobel laureate, he proved the role of viruses in the development of tumors
Канцерогенез - патогенез опухолевого роста. Стадии канцерогенеза: инициация, промоция, прогрессия.
Канцерогенез – өспе өсу патогенезі.Канцерогенез сатылары: бастама, күшею, өршу.
Carcinogenesis –is pathogenesis of tumor growth. Stages of carcinogenesis are: initiation, promotion, progression.
Инициация – трансформация нормальной клетки в опухолевую.
Инициация заключается в возникновении мутаций одного из генов, регулирующих клеточное размножение, под влиянием различных канцерогенов: активация
онкогенов (превращение протоонкогена в онкоген), инактивация генов супрессоров
(антионкогенов), повреждение генов, регулирующих апоптоз, повреждение генов
репарации ДНК.
Initiation - is the transformation of a normal cell into a tumor one.
Initiation is the occurrence of mutations in one of the genes that regulate cell proliferation, due to various carcinogens: activation of oncogenes (transformation of proto-oncogene into an oncogene), inactivation of tumor suppressor genes (antioncogenes), damage to the genes that regulate apoptosis and DNA repair.
Бастама – қалыпты жасушаның өспе жасушасына айналуы.
Бастама жасуша көбеюін реттейтін гендердің біреуінің әртүрлі канцерогендердің әсерінен мутацияға ұшырауы: онкогеннің әсерленуі (протоонкогеннің онкогенге айналуы), супрессор гендердің (антионкоген)әсерсізденуі, апоптозды реттейтін гендердің, ДНҚ репарациясы гендерінің зақымдануы
Протоонкогены - гены, стимулирующие пролиферацию. Белки, кодируемые этими генами, участвуют в передаче сигналов, обеспечивающих деление клетки.
Онкогены – это гены, вызывающие нерегулируемое клеточное деление. Онкогены напоминают протоонкогены, но лишены контроля (ras, sis, neu, myc, erb).
Антионкогены – ингибиторы клеточного деления, кодируют синтез белков, предотвращающих пролиферацию (p53, Rb)
Протоонкогендер – жасуша пролиферациясын күшейтетін ген. Осы гендермен бақыланатын нәруыздар жасушаның бөлінуін қамтамасыз ететін серпіндерді беруге қатысады.
Онкогендер – жасушаның бақылаусыз көбеюін шақыратын ген. Онкогендер протоонкогендер сияқты, бірақ бақылаудан шыққан
Антионкогендер – жасушаның бөлінуін тежейтін гендер, пролиферацияны тежейтін нәруыздардың синтезін бақылайды
Proto-oncogenes – are genes that promote proliferation. The proteins encoded by these genes are involved in the transmission of signals, providing cell division.
Oncogenes – are the genes that cause uncontrolled cell division. Oncogenes resemble proto-oncogenes, but lack of control (ras, sis, neu, myc, erb).
Antioncogenes - are inhibitors of cell division, they encode the synthesis of proteins which prevent cellular proliferation (p53, Rb)
Промоция – размножение трансформированных клеток.
Прогрессия – нарастание злокачественных свойств опухолевых клеток.
Күшею – өспеге айналған жасушалапдың көбеюі.
Өршу – өспе жасушаларының қатерлілік қасиетінің артуы.
Promotion – is proliferation of transformed cells.
Progression – is the growth of malignant properties of tumor cells.
Атипия – отличие опухолевых клеток от нормальных
1. Атипия размножения.
Нерегулируемый, беспредельный рост (первичный, главный признак, присущий любым новообразованиям), утрата верхнего “лимита” числа делений клетки (лимит Хейфлика).
2. Морфологическая атипия (клеточная и тканевая).
Атипия дифференцировки - частичное или полное прекращение дифференцировки клеток – (анаплазия).
3. Биохимическая атипия (особенности обмена веществ в опухолевой ткани).
4. Физико-химическая атипия (увеличение калия и воды, снижение кальция и магния, ацидоз в опухолевых клетках, повышение величины поверхностного заряда)
5. Антигенная атипия (антигенное упрощение, антигенное усложнение).
6. Функциональная атипия (снижение, повышение или извращение функции)
Атипия – өспе жасушаларының қалыпты жасушадан айырмашылығы.
Көбею атипиясы
1. Реттелмейтін, шексіз өсу (кез келген түзілістің алғашқы, негізгі белгісі), жасуша бөлінуінің «шегінің» жойылуы (Хейфлик шегі).
2.Морфологиялық атипия (жасушалық және тіндік)
Жетілу атипиясы
Жетілу атипиясы – жасушалардың толық немесе жартылай жетілмеуі - анаплазия
3.Биохимиялық атипия – өспе тініндегі зат алмасу ерекшелігі
4.Физикалық – химиялық атипия – өспе жасушаларында калий мен судың артуы, кальций мен магнийдің азаюы, ацидоз, беткей зарядының артуы
5.Антигендік атипия – антигендік қарапайымдану, антигендік күрделілену
6.Қызметтік –функциялық атипия – ағза функциясының төмендеуі, жоғарылауы, бұрмалануы
Atypia – ia a difference of tumor cells from normal1.
1. Atypia of reproduction.
Unregulated, unlimited growth (is primary, the main feature, of any tumor), the loss of the "limit" of the number of cell divisions (Hayflick limit).
2. Morphological atypia (cellular and tissue).
Atypia of differentiation – is partial or complete cessation of cell differentiation (anaplasia).
3. Biochemical atypia (metabolic peculiarities in tumor tissue).
4. Physicochemical atypia (increased potassium and water, reduction of calcium and magnesium, acidosis in tumor cells, increased negative surface charge)
5. Antigenic atypia (antigenic simplification antigenic complexity).
6. Functional atypia (function decrease, increase or perversion)
Инфильтративный (инвазивный) рост – коренной признак злокачественных опухолей - проникновение клеток опухоли в окружающие ткани.
Экспансивный рост - это рост, ограниченный внутри капсулы и без проникновения в окружающие ткани, характерен для доброкачественных опухолей.
Инфильтрациялық өсу – қатерлі өспелердің негізгі белгісі - өспе жасушасының қоршаған тінге енуі
Экспансиялық өсу – қоршаған тінге енбей, капсуланың ішінде шектеліп өсуі, қатерсіз өспелерге тән
Infiltrative (invasive) growth – is a radical sign of cancer – is the penetration of tumor cells into the surrounding tissue.
Expansive growth is the growth, limited within the capsule and without penetration into the surrounding tissue is characteristic for benign tumors.
Метастазирование (от греч. Metastasis - перемещение, перенос) – процесс переноса отдельных клеток опухоли в другие органы и развитие в них вторичных опухолевых узлов той же гистологической структуры.
Метастаздану (грекше Metastasis - ауысу, тасымалдану) – өспенің кейбір жасушаларының басқа тіндерге тасымалдануы және сол жерде гистологиялық құрылымы сондай екіншілік өспе түйінінің пайда болуы
Metastasis (from the Greek. Metastasis - moving, transfer) - is the process of spread of a tumor cell into other organs and development secondary tumoral nodes of the same histologic structure. Рецидивирование - (от лат. recidivas- возврат, повторное развитие болезни) – повторное развитие опухоли на месте удаления.
Қайталану - (латынша recidivas- қайталану, аурудың қайтадан дамуы) – алынып тасталған жерде өспенің қайтадан дамуы
Recurrence - (from Lat. Recidivas-return, re-development of the disease) – is re-development of tumor growth at the places of the tumor removal.
Кахексия (от греч. kakos– плохой, дурной + hexis-состояние) - синдром истощения и общей слабости организма.
Кахексия - (грекше kakos– нашар, жаман + hexis-жағдай) - организмнің жалпы әлсіздік және қажу синдромы
Cachexia ( from Greek κακός kakos "bad" and ἕξις hexis "condition") or wasting syndrome is loss of weight, muscle atrophy, fatigue, weakness
Паранеопластический синдром - проявления генерализованного воздействия опухоли на организм (состояние иммунодепрессии и повышенная подверженность инфекционным заболеваниям,
тенденция к повышенному свертыванию крови и развитие тромбоза вен, мышечная дистрофия, некоторые редкие дерматозы, например acanthosis nigricans, остеоартропатии и гиперкальциемия, синдром Иценко-Кушинга обусловленный синтезом АКТГ или АКТГ-подобных полипептидов клетками опухолей (опухоли легких, поджелудочной железы)
Паранеоплазиялық синдром – организмге өспенің жайылмалы әсерінің көрінісі (иммундық тапшылықты жағдай, жұқпалы ауруларға шалдығуының жоғарылауы, қан ұйуының жоғарылауы және веналардың тромбозы, бұлшық ет дистрофиясы, кейбір дерматоздар, остеоартропатия және гиперкальциемия дамуы), Иценко-Кушинг синдромы өспе жасушаларының (өкпе өспесі, ұйқы безі өспесі) АКТГ немесе АКТГ-ға ұқсас полипептидтер синтезімен сипатталады
Paraneoplastic syndrome - is systemic effects of neoplasia to an organism (the state of immunosuppression and increased susceptibility to infectious diseases, immunodepression and susceptibility to infectious diseases, thrombophlebitis, systemic thromboses, embolization,
muscular dystrophy, some rare dermatoses, such as acanthosis nigricans, osteoarthropathy and hypercalcemia, Cushing's syndrome due to the synthesis of ACTH or ACTH-like polypeptides by tumor cells (tumors of the lung, pancreas)
6.6.ЛИТЕРАТУРА:
Основная
1. Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2012., том 1 с.780-837
2. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2010. - С. 238-254
Дополнительная
1. Общая патологическая физиология // Фролов В.А., Дроздова Г.А., Казанская Т.А., Билибин Д.П. М.: Издательский Дом "Высшее Образование и Наука", 2013. -308 с.
6.7.КОНТРОЛЬ
- Устный опрос
- Заполнение таблиц
- Тестовые задания по патологической физиологии / под ред Т.П. Ударцевой и Н.Н.Рыспековой – Алматы.: изд-во «Эффект», КазНМУ, 2007.- С. 229 - 243