Алгоритмдерді бейнелеу

Алгоритм ұғымы есепті шешу әдісі, түсінігімен тығыз байланысты. Әдіс деп қатаң негізделген есепті шешу тәсілі мен оны қолдануға болатын берілген мәліметтер бойынша есептер тобын анықтау мақсатында құрылған тәсілді зерттейді. Алгоритм есепті шешу ж/е практикада қолдану өдісін сипаттау болып табылады. Ол әдісті зерттеу нәтижесі бойынша құрылады. Алгоритм есепті шешу үшін орындалатын әрекеттердің қатаң жазбаларының реттелген тізбегі болып табылады. Бұл әрекеттер шешу әдісінен туындайды. Алгоритмнің қасиетті сапаларының бірі- орындаушыдан шешу әдісін, яғни жазылған әрекеттерді не үшін орындау қажеттігін түсінуді талап етеді. Алгоритм әрқашанда орындаушы үшін жазылады. Ол адам, ЭЕМ ж/е тағы басқа өқрылғы болуы мүмкін. Алгоритмді сипаттау, орындаушыға жазылған әрекеттер түсінікті болуы үшінсоның тілінде жүзеге асырылады. Программалау тілі тілі деп орындаушы ЭЕМ үшін жазылған алгоритмді сипаттайтын тілді атаймыз. Ал бағдарламау деп алгоритмді бағдарлама деп алгоритмдерді бағдарламалау тілінде жазу процесін атайды. Алгоритмге 3 түрге бөлінеді. Олар сызықты, тармақталушы ж/е циклдік.. Мысалы, Формула бойынша есептеу керек: |x= ay+ | bz+ c|

a) алгоритмді сөз түрінде жазайық мұндағы: a, b, z- аргументтер; x- соңғы нәтиже; P, S- аралық айнымалылар; 1. Басы

2. P: = a*y

3. S: = b*x

4. S: = S+Z

5. x: p + s

6. Жауабы: X

7. Соңы

ә) алгоритмді блок схема түрінде жазайық. Бұл алгоритм сызықты түрдегі алгоритм болып табылады. Себебі, әрбір команда алгоритмнің орындалу барысында тек 1 рет орындалады.

Басы

A, b, z енгізу

P: = ax

S: = bz

S: = s+c

X: = p + c

X – шығару

Соңы

Базалық программалау құралы: базаны қадағалау басқару ж/е ондағы мәліметтер сақтау істерінде маңызды рөл атқарады.

6.2 Сызықтық, тармақталған және қайталанаған алгоритмдерді құру

1.Сызықты немесе тізбекті алгоритм.Сызықтық алгоритм тізбектеле орналасқан командалардан, ал блок-схемалар бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады.Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм-сызықтық деп аталады.

2.Тармақталу алгоритмі.Тармақталу алгоритмінде көбінесе арифметикалық теңсіздік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі.Егер ол орындалса,онда алгоритм бір тармақпен,ал орындалмаса екінші тармақпен жүзеге асырылады да,соңында екі тармақ қайта бірігеді.Мұнда алгоритмдерде шартты тексеру тармақталу командасы д.а.Оны алгоритмдік тілде өрнектегенде егер,әйтпесе,онда,бітті түйінді сөздері пайдаланады. Орындалу тәсіліне байланысты тармақталу командасы таңдау,және аттап өту болып 2ге бөлінеді.Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрі екі серияның бірін ғана таңдауды іске асырады,мұнда берілген шарт тексеріледі,егер ол шарт орындалса,онда 1-серия жүэеге асырылып.содан кейін келесі амалдарға көшеді.Күрделі тармақталу.Кейбір есепте үш және одан да көп тармақ,яғни шығу сызықтары бар шарттарды тексеру.

3.Циклдік алгоритм.Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттерді тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады.Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып,ондағы айнымала мәннің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді.Осындай есептеу процесі бөліктерінің қайталап орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады.Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталану командасы құрайды.Қайталану командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше,цикл басы және цикл соңы түйінді сөздер қолданылады.Қайталану саны алдын ала белгілі цикл-арифметикалық цикл деп,ал орындалу саны белгісіз цикл-қадамдық цикл деп аталады.

6.3 Программалау тілдерінің жалпы қолданылуы.

Бірінші кезекте есептерді ЭЕМ-де шешу үшін кодтайтын программалау тілдері қолданылады.

Бірінші буын – 50-ші жылдардың аяғына дейін программалау командаларының ұзақ тізбегі екілік, сегіздік жəне он алтылық сандармен мұқият бөліктеп кодталған. Бұл қызмет түрі кодтау деп аталған, программалауға бұдан гөрі күрделірек мəселе қойылған – ол алгоритмдерді құрылымдау.

Екінші буын – Ассемблер тілдері, онымен машина тілдеріне қарағанда жұмыс істеу жеңілірек болған. Оларда командалар үшін нақты мнемоника қолданылады.Мыңдаған есе жылдам есте сақтауқұрылғылары бар есептеу машиналарының пайда болуыменкодтау күрделілігінің өсуі соншалықты, бұл жұмысты адамның орындауының əсері едəуір төмендеді. программалауды қайта кодтау қажеттілігі туындады – программалауды бір машинадан басқаға ауыстырғанда алгоритмдердің жиі өзгеріп кетуі байқалды

Үшінші буын – тілдердің ең «көлемді» буыны. Оның басы 1955 жылы ФОРТРАН(формулаларды аударушы) тілінің пайда болуымен сипатталады. Бұл тілдің қолданылуы бүгінгі күнге дейін жалғасуда.1960 жылы АЛГОЛ (алгоритмдік тіл) тілі пайда болды. 1965 жылы осы кезге дейін ең танымал программалау тілдердің бірі – БЭЙСИК (бастаушылар үшін символдық инструкциялардың көпмақсатты коды).1970 жылы Никлаус Вирт Pascal (Паскаль) тілін құрды. Бұл программалау тілі аса дамыған құралдарға ие, олар қазіргі кезде де өз мəнін сақтауда.1980 жылы программалаудың ең күшті тілдерінің бірі – ADA (Ада) тілі пайда болды. Ол АҚШ қорғаныс министрлігінің есептеуіш орталықтарындағы негізгі тіл ретінде қабылданған.Осы кезде тағы бір күшті программалау тілі – С (Си) тілі қоладныста жүреді.

Тілдердің төртінші буыны– бұл программалық жабдықтаманы басқару тілдері, немесе оларды басқаша «программалар генераторы» деп атайды. Мысал ретінде Clipper, dBase, SuperCalc деген сияқты тілдерді келтіруге болады.Аталған тілдердің барлығы продецуралық тілдерге жатады, олар декларативті деп аталатын «Бесінші буын» тілдеріне қарама-қарсы. Бұл буынның негізгі программалау тілдері – LISP тізімдерді өңдеу тілі жəне PROLOG–логика терминдеріндегі программалау тілі.

Программалау тілдерінің барлығын үш категорияға бөлуге болады: ТӨМЕН деңгей тілдері – машиналық тілдер жəне Ассемблер тілі; ЖОҒАРЫ деңгей тілдері – барлық процедуралық тілдер, жəне АСА ЖОҒАРЫ деңгей – бесінші буын тілдері.Программалау –машинадан жауап ала білу өнері дейді, егер біз есеп шығаруда компьютерді қолдануды шешсек, негізгі үш сатыдан өту қажет:Бірінші саты ЖҮЙЕЛІК АНАЛИЗ деп аталады. Екінші саты – ПРОГРАММАНЫ ҚҰРЫЛЫМДАУ.Үшінші саты – «ПРОГРАММАЛАУ» сатысы. Алгоритмдерді жазу əдістері Алгоритмдерді жазудың бірнеше əдістері бар, олар бір-бірінен көрнектілігімен, компактілігімен,формализация дəрежесімен жəне т.б. көрсеткіштерімен ерекшеленеді. Кең тараған əдістер: графикалық, сөздік, алгоритмдік тілдегі жəне ЭЕМ үшін программалар.

6.4 ПРОЛОГ программалау тілінің қысқаша аныктамасы

Пролог жүйеде программмамен енгізуге рұқсат ететін редактор бар. Егер мұндай мұмкіншіліктер болмаса, Пролог ортасыннан шығу рограмманы редактілеу және қайтадан Пролог жүйеге қайта келу қажет, edit (F) F-файл аты Файл редагтіленгеннен кеиін ол автоматты түрде Прологты актілеу күйде ұстау үшін Прологтың деректер базасына қайта енгізіледі. Предикаттарды баспаға шығару. Прологта қандай тұжырымдар кіргенін тексеру үшін келесі предикаттарды қолдануға болады: Listing бұл предикат стандартты шығару ағынындағы. Прологтың деректер базасындағы барлық тұжырымдарды шығарады Listing (C) Егер С атом болса, онда стандартты шығару ағынында С (печатаються) Егер С Ғ арностім функторы бар терм болса, онда Ғ функторы және А арностім процедуалар ғана басылады прологта тізімі деп аталатын байланысқан обьектілер қолданылады. Тізім дегніміз_бірінен соң бірі келетін реттелген бірнеше операцияларды орындауға болады. Олардың қатарына төмендегідей операциялар кіреді. Тізім объектілеріне еркін кіру. Тізім жататындығын тексеру. Тізім екіге бөлу. Тізім элементтерін өсу және кему реті бойынша сырлату. Прологта тізіменен бірінші элементті бөліп алып, және өңдесе болады. Бұл тәсіл тізімнің ұзындыгына қарамастан тізм біткенше жұмыс істей береді. Тізімді басына және соңына бөлу операциясы вертикаль (1) тізудің көмегімен іске асады. Прологта кез келген атты алуға болады: domains number- list= integer

Animal-list=symbol

Predicates Print-list (number –list) Print-list (animal-list) Clauses Print-list ([ ]) Print-list

6.5Логикалық есептерді шешу.

Логикалық жалғаулықтар математикада күрделі айтылымдарды сипаттайтын логикалық операциялар болып табылады.Логикалық айтылымдармен жұмыс істеу үшін оларға ат қояды”Айдар жазда теңізге барады” айтылымы А арқылы белгіленсін,ал В арқылы-“Айдар жазда тауға барады”айтылымы белгіленсін.Сонда “айдар жазда теңізгеде,тауғада барады.”Мұндағы “және ” логикалық жалғаулық.А,В-логикалық айнымалылар,олар тек екі мәнде болады:”ақиқат”немесе “жалған ”,сәйкесінше олар “О”не “1” арқылы белгіленеді.Әрбір логмкалық жалғаулық логикалық айтылымдармен орвндалатын операция ретінде қарастырылады және олардың өз атымен белгіленуі болады.Математиеалық логикада ЖӘНЕ,НЕМЕСЕ,ЕМЕС логикалық операциялар ақиқаттық мәндер кестесімен анықталыды. Ақиқаттық кестесі-бұл логикалық операцияның кестелік түрде ұсынылуы,онда кірістік операндалардың ақиқаттық мәндерінің барлық мүмкін терулері осы терулердің әркайсысына арналған операцияның шығыстық нетижесінің ақиқатық мәнімен бірге аталған.

Логикалық көбейту.ЖӘНЕ жалғаулығының көмегімен қарапайым екі А мен B айтылымдарының бір құрамдасқа бірігуі логикалық көбейту немесе конъюнкация (латынша conjunction-біріктіру),ал операцияның нәтижесі-логикалық көбейтінді деп аталады.ЖӘНЕ операцияны “.”нүктемен белгіленеді(&белгісімен де белгіленуі де мүмкін).А және B-иә немесе жоқ мәндерін қабылдай алатын екі айтылым.

Мысал келтіру

Мысалы,қарапайым айтылымдар берілсін А-“Астана-Қазақстанның астанасы,” B-“Астанада 500 мыңнан астам адам тұрады”.Онда бұл айтылымдардың логикалық көбейтіндісі немесе конъюнкциясы құрамды пайымдау болады “Астана-Қазақстанның астанасы және Астанада 500 мыңнан астам адам тұрады ”,және ол”Астана-Қазақстанның астанасы ”және “Астанада 500 мыңнан астам адам тұрады ”айтылымдары ақиқаттық мәніне байланысты иә немесе жоқ мәндерін қабылдайды.”А”айтылымы иә мәнін және “B”айтылымы да иә мәнін қабылдағанда ғана ”A”және “B”құрамды айтылымы иә мәнін қабылдайтыны кестеде көрсетілген.НЕМЕСЕ логикалық операциясы белгісімен (кейде + белгісімен белгіленеді).НЕМЕСЕ логикалық операциясының ақиқаттық кестесі төмендегідей болады,мысалы,”Күзде ағаш жапырақтары жасыл және сары болады ”құрамды пікірі үш жағдайда:”Күзде ағаштардың жапырақтары жасыл”,не “Күзде ағаштардың жапырақтары сары”,не “Күзде ағаштардың жапырақтары жасыл және сары”дегенде иә логикалық мәнін қабылдайды.Бұл операцияның ақиқаттық кестесінен,егер А да.В да ия жөніне ие болса,не тек қана А, не тек қана В ия мәніне ие болса онда “А немесе В” пайымдауы ия мәніне ие болатындығы көрінеді.Және керісінше егер А да,В да жоқ мәніне ие болса,онда”А немесе В”пайымдауы жоқ мәніне ие болады.

7-сұрақ

7. Алгоритмдер жəне оны талдау.

Алгоритм -берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жаэып шығу керек.Алгоритмді орындаушының рөлін,негізінен,адам н/e автоматтандырылған құрылғы,яғни компьютер, робот т.б. атқарады.

3.Циклдік алгоритм.Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттерді тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады.Осындай есептеу процесі бөліктерінің қайталап орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады.Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталану командасы құрайды.Қайталану командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше,цикл басы және цикл соңы түйінді сөздер қолданылады.Қайталану саны алдын ала белгілі цикл-арифметикалық цикл деп,ал орындалу саны белгісіз цикл-қадамдық цикл деп аталады.

7.2,7.5,7.6Есептеулердің негізгі программалық схемасы.

Алгоритмді реттелген амалдар жиыны,кезекпен орындалатын операциялар тізімі.Алгоритм-берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жаэып шығу керек.

2.Тармақталу алгоритмі.Тармақталу алгоритмінде көбінесе арифметикалық теңсіздік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі.Егер ол орындалса,онда алгоритм бір тармақпен,ал орындалмаса екінші тармақпен жүзеге асырылады да,соңында екі тармақ қайта бірігеді.Оны алгоритмдік тілде өрнектегенде егер,әйтпесе,онда,бітті түйінді сөздері пайдаланады. Орындалу тәсіліне байланысты тармақталу командасы таңдау,және аттап өту болып 2ге бөлінеді.Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрі екі серияның бірін ғана таңдауды іске асырады,мұнда берілген шарт тексеріледі,егер ол шарт орындалса,онда 1-серия жүэеге асырылып.содан кейін келесі амалдарға көшеді.Күрделі тармақталу.Кейбір есепте үш және одан да көп тармақ,яғни шығу сызықтары бар шарттарды тексеру.

7.3Есепті шешу технологиясы.

Есептер- басып шығаратын құрылғыларға пішімдеп шығаруға арналған мәліметтерді ұсынудың ерекше түрі. Есеп құрылымын реакциялау Конструктор режимінде орналасқан.Бұл жағдайда басқарудың элементтері режимдеу элементтерінің функциясын атқарады. Басқару элементтерін орналастыру Элементтер панелі көмегімен атқарылады. Мәліметтер базасында диалогтық терезеде Есептер қосымшасында диалогтық терезесін таңдап, Құру кнопкасын шертіп, автоматты түрде жасауға мүмкіндік беретін Жаңа есеп диалогтық терезесін аламыз. Есепті Автоматтандыруды құрудың құралы Есептер шебері болып табылады. Ол мәліметтер базасы терезесінде шебердің көмегімен Есеп тұру таңбашасында екі рет қатарынан шертумен іске қосылады. Есептер шебері алты кезеңмен жұмыс істейді. Оның жұмысында есепте көрсетілетін өрістерді таңдау, топтастыру өрістерін таңдау, макет пен безендіру стилін таңдау негізделетін базалық кестелер н/е сұранысты таңдау атқарылады. Есеп құрылымы бес бөліктен тұрады: есеп тақырыбынан, жоғарыдағы колонтитулдан, мәліметтер аумағынан, төмендегі колонтитулдан ж/е есеп ескертуінен 1) тақырып бөлігі есептің жалпы тақырыптарын басу үшін қызмет атқарады; 2) жоғарыдағы колонтитул бөлігін егер есеп күрделі құрылымды ж/е көп парақты алатын болса, тақырыпшаларды басу үшін қолданылады. Егер төменгі колонтитулда бұл жасалмаған болса, мұнда колонтитулдарды белгілеуге де болады. 3) Мәліметтер аумағында база кестелері өрісінің ішіндегесіне байланысты басқарудың элементтері орналыстырылады.Басқарудыңі бұл элементтеріне принтерде басу үшін таблицадан берілетін мәліметтер беріледі; 4) төменгі колонтитулдың бөлігін жоғарыдағы колонтитул бөлігі мақсаттары үшін де қолдануға болады; 5) ескертулер бөлігі қосымша ақпаратты орналастыру үшін қолданылады.

7.4Компьютерлік ақпараттарды қорғаудың түсінігі.

Ақпаратты шындығында да ғылыми ұғым ретінде қарастыруға болады. Өйткені бұған диін ақпараттың құрылымымен қасиеттері барлық ғылыми салаларнда зерттенленді. Мысалы: Физика ақпарат таситын сигналдар белгілі бір мәліметтерді құрайды. Мәліметтер түрменіл тасмалданып, әдістердің, көмегімен қолданыс табады. Мәліметтер мен әдістердің өзара әсерленуінен оқып түзеледі өні табиғаттағы процестер үздіксіз энергия алмасу түрінде етеді. Энергия алмасумен қатар тірі табиғатта бағытталған зат аласу процесі жүреді. Зат алмасу мен энергия алмасу процестерінің арасындағы өзара байланыс ақпарат алмасу түрінде өтеді. Немесе оны ақпараттың процес деп атайды. Сонымен қатар бұл ақпараттық процесс барысында түзелетін қозғалыстағы обьект. Ақп қасйеттері мәлметтердін қасйеттерінде де әдістердің қасиеттерін де тікелей тәуелді. Мәләметтерге қолданылатын амалдар. Ақп процесс барысында мәліметтер мәліметтер әдістердің көменгімен бір түрден екінші түрге өзгереді. Мәліметтерді өңдеу көптеген амалдардың жиынттығынан тұрады: мәліметтерді жинау көптеген амалдардың жиынтығынан тұрады: мәліметтерді: жинау

Мәліметтерді қалптастыру; Мәліметтерді сүзгілеу ;Мәліметтерді сұрыптау; Мәліметтерді топтастыру: Мәліметтерді архивтеу; Мәліметтерді қоғау; Мәліметтерді тасмалдау; Мәліметтерді түрлендіру;

Аррхивтеу- файлдар тобын тығығздап, сығу процесі, диск кеңістігіндегі файлдың алатын орнын азайту үшін н/е мәліметтерді ұзақ мерзімде сақтау үшін қолданылады. Windows- та файлдарды, бумаларды, дискілерді қысу, архивтеу үшін түрлі қысу программалары бар. Қазіргі кезде WinRar, WinZip қысу программалары қолданыста. Мысалы, ПГК-МИН бумасын көшіргенде симай қалды делік. Оны дискетке сиғызу үшін архивтеп, сосын көшіру керек. Архиваторлар- дискідегі орынды үнемдеу үшін файлдың көлемін кішірейтіп сақтауға мүмкіндік беретін программалар тобы. Олардың сақтау- тәсілдері әр түрлі болғанымен, жалпы қызметін былай түсіндіруге болад: файлда қайталанатын фрагменттер болады, оларды түгелдей дискіде қстаудың қажеті жоқ. Сондықтан архив жасауға мүмкіндік беретін программалардың жалпы қызметі – файлда қайталанып тұратын фрагменттер орнына, қысқаша басқа информацияны жазып, кейіннени оларды өз реттіліктерін сақтай отырып алғашқы қалыпқа келтіретін мүмкіндікті пайдалану.

Архивтелген файл-қысылған күйде бір файлға енгізілген,қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір немесе бірнеше файлдың жиынтығы.Оның мазмұны(архив құрамындағы қысылған файлдар тізімі)және әр файлдың сақтаулы циклдік бақылау коды болады.

8сұрақ

8. Есептің қойылуы жəне шешімі.

Есептер- басып шығаратын құрылғыларға пішімдеп шығаруға арналған мәліметтерді ұсынудың ерекше түрі. Сұраныс жұмысының нәтижелері бойынша алынған базалық н/е нәтижелеуші кестелердің ақпараты бар басылым құжаттарын жасау үшін арнайы объектілер-есептер қызмет етеді.Есепті экранға емес,басып шығаратын құрылғыға мәліметтер шығару үшін арналғандығымен айрықшаланады.Принтер болмаған жағдайда да есептер жасалуға балады. Есепті автоматтандыруды құрудың құралы Есептер шебері

болып табылады.Ол мәліметтер базасы терезесінде шебердің көмегімен Есеп құру тағбашасында екі рет қатарынан шертумен іске қосылады.Есептер шебері алты кезеңмен жұмыс істейді:Оның жұмысында есепте көрсетілетін өрістерді таңдау макетпен безердіру стилін таңдау негізднлетін базалық кестелер немесе сұранысты таңдау атқарылады.Есептің құрылымы үш бөлімнен тұрады. Есеп тақырыбынан, жоғарыдағы колантитулдан ж\е есеп ескертуінен.

Есеп құрудың үш тәсілі бар

- Автоматты түрде

- Есептер шебері арқылы

- Қолдан құру

Автоесеп-есепті автоматты түрде құрудың қарапайым тәсілі.Оны екі типі құруға болады.Бағандық және таспалық Автоесеп құру үшін ДҚ терезесін ашып Есеп құру командасын беру керек,Осыған сәйкес жаңа форма терезесіне ұқсас жаңа есеп сұхбаттық терезесі көрінеді.Форма-берілгендерді экраннан енгізуді жеңілдету үшін дайындалған бланк.Форманы кесте негізінде құрып оған өзгерістер енгіхуге болады.

8.2Базалық программалау құралы жəне алгоритімдер.

Алгоритм ұғымы есепті шешу әдісі, түсінігімен тығыз байланысты. Алгоритм есепті шешу ж/е практикада қолдану әдісін сипаттау болып табылады. Ол әдісті зерттеу нәтижесі бойынша құрылады. Алгоритм есепті шешу үшін орындалатын әрекеттердің қатаң жазбаларының реттелген тізбегі болып табылады. Бұл әрекеттер шешу әдісінен туындайды. Алгоритмнің қасиетті сапаларының бірі- орындаушыдан шешу әдісін, яғни жазылған әрекеттерді не үшін орындау қажеттігін түсінуді талап етеді. Алгоритм әрқашанда орындаушы үшін жазылады. Алгоритмді сипаттау, орындаушыға жазылған әрекеттер түсінікті болуы үшін соның тілінде жүзеге асырылады. Программалау тілі деп орындаушы ЭЕМ үшін жазылған алгоритмді сипаттайтын тілді атаймыз. Ал бағдарламау деп алгоритмді бағдарлама деп алгоритмдерді бағдарламалау тілінде жазу процесін атайды. Алгоритмге 3 түрге бөлінеді. Олар сызықты, тармақталушы ж/е циклдік.. Мысалы, Формула бойынша есептеу керек: |x= ay+ | bz+ c|

a) алгоритмді сөз түрінде жазайық мұндағы: a, b, z- аргументтер; x- соңғы нәтиже; P, S- аралық айнымалылар; 1. Басы

2. P: = a*y

3. S: = b*x

4. S: = S+Z

5. x: p + s

6. Жауабы: X

7. Соңы

Басы

A, b, z енгізу

P: = ax

S: = bz

S: = s+c

X: = p + c

X – шығару

Соңы

8.3ПРОЛОГ программалау тілінің интерпретаторы.

Пролог жүйеде программмамен енгізуге рұқсат ететін редактор бар. Егер мұндай мұмкіншіліктер болмаса, Пролог ортасыннан шығу программаны редактілеу және қайтадан Пролог жүйеге қайта келу қажет, edit (F) F-файл аты Файл редагтіленгеннен кеиін ол автоматты түрде Прологты актілеу күйде ұстау үшін Прологтың деректер базасына қайта енгізіледі. Прологта тізіменен бірінші элементті бөліп алып, және өңдесе болады. Бұл тәсіл тізімнің ұзындыгына қарамастан тізім біткенше жұмыс істей береді. Тізімді басына және соңына бөлу операциясы вертикаль (1) түзудің көмегімен іске асады. Прологта кез келген атты алуға болады: domains number- list= integer

Animal-list=symbol

Predicates

Print-list (number –list)

Print-list (animal-list)

Clauses

Print-list ([ ])

Print-list

8.4Ақпаратты қорғауда компьютерлік вирустар

Антивирус компьютер программмаларына зақым келтіретін вирустарды таюатын ж/е оларды залалсыздыратын программа. Вирустардың компьютерге енуінің мүмкін арналары ақпаратты ауыстырып, тасушылардағы жинақтаушылармен желілік коммуникация құралдары болып табылады. Компьютерлік вирустардың негізгі түрлеріне мыналар жатады: программалық вирустар, жүктелетін вирустар, микро вирустар. Вирустан қорғауға арналған арнайы программалар 1) детекторлар программалары (McAfee Associates- дан Scan, Norton Antivirus ж/е “Диалог МГУ”- дан AVSP) бірнеше әйгілі вирустарды табу үшін қолданылады.

8.5 Вирусқа қарсы программалық құраддардың рөлі

Вирустан қорғауға арналған арнайы программалар

1. Детекторлар программалары (McAfee Associates-тен Scan, Norton Antivirus жəне “Диалог-МГУ”-дан

AVSP) бірнеше əйгілі вирустарды табу үшін қолданылады.

2. Флаги немесе доктор (Д.Н. Лозинскийдің Aids Test, “Диалог-МГУ”-дан AVSP-сы) дискілерді

немесе бұзылған программаларды “жазады” (тазалайды), бұзылған программалардан вирус денесін “тістеп

алу” арқылы программаларды вируспен бұзылмаған кездегідей бастапқы қалыпқа келтіреді.

Фаг-программалар – зақымдалған программалардағы нақты вирусты өшірудің арнайы программалары.

3. Ревизор (тексеруші) программалар (“Диалог-наука”-дан Adinf+AdinfExt) – бірінші дискінің

жүйелік аймақтары жəне программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, содан кейін оны бастапқы

күйімен салыстыра отырып тексереді. Олардың салыстыруында келіспеушіліктер болса, онда ол туралы

пайдаланушыға хабарлайды.

4. Ревизор (тексеруші) докторлар – ревизорлар мен докторлардың қызметін атқарады, яғни

программалар тек өзгерулерді ғана көріп қоймай, сонымен қатар ол өзгерулерді автоматты түрде бастапқы

қалыпқа келтіруге бар жағдай жасайды.

8.6Ақпаратты вирустан қорғаудың тəсілдері жəне амалдары.

Компьютерлік жүйенің қауіпсіздену қаупі – бұл потенциалды мүмкін болу жағдайы, жүйенің өзінде кездейсоқ болуы мүмкін, сондай-ақ бұл жерде сақталған ақпаратта. Айта кететін жағдай қауіп – бұл өте

қауіпті, бір кездерде орындалуы мүмкін.Компьютерлік жүйенің бұзылуы – қауіпке əкелетін дұрыс емес сəтсіз мінездеме. Басқа сөзбен айтқанда, компьютерлік жүйенің бұзылуынан жүйеде керек емес жағдайлар орындалады.Арнайы программалық антивирустық құралдардың классификациясы Вирус-фильтр. Вирус-фильтр (күзетші) деп вирустарға тəн əрекеттердің орындалуы бақылауды қамтамасыз ететін жəне қолданушыдан оны өндіруді талап ететін резидентті программа. Бақылау сəйкес үзілулерде

өңдеушілерді алмастыру жолымен жүзеге асады.Детектор деп ОЕСҚ (ОЗУ) мен сыртқы ақпарат тасушыларда вирустарды іздеуді жүзеге асыратын программаны айтады. Детектор жұмысының нəтижесі болып инфицирленген файлдар мен/немесе облыстардың тізімі табылады, мүмкін, оларды зақымдайтын нақты вирустардың көрсетілуімен.Детекторлар универсалды (ревизорлар) жəне арнайы болып екіге бөлінеді. Вирустан қорғауға арналған арнайы программалар

1. Детекторлар программалары (McAfee Associates-тен Scan, Norton Antivirus жəне “Диалог-МГУ”-дан

AVSP) бірнеше əйгілі вирустарды табу үшін қолданылады.

2. Флаги немесе доктор (Д.Н. Лозинскийдің Aids Test, “Диалог-МГУ”-дан AVSP-сы) дискілерді

немесе бұзылған программаларды “жазады” (тазалайды), бұзылған программалардан вирус денесін “тістеп

алу” арқылы программаларды вируспен бұзылмаған кездегідей бастапқы қалыпқа келтіреді.

Фаг-программалар – зақымдалған программалардағы нақты вирусты өшірудің арнайы программалары.

3. Ревизор (тексеруші)

4. Ревизор (тексеруші) докторлар

5. Фильтр программалары (-D, FlueShot Plus)

6. Вакцина – программалары (немесе иммунизаторлар),

9 сұрақ

9. Ақпаратты қысу.

Файлдың н/е файлдар топтарының сығылу процесі архивтеу деп аталады. Архиваторлар- дискідегі орынды үнемдеу үшін файлдың көлемін кішірейтіп сақтауға мүмкіндік беретін программалар тобы. Олардың сақтау тәсілдері әртүрлі болғанымен, жалпы қызметі: файлда қайталанып келетін фрагменттер орнына қ\ысқаша информацияны жазып, кейіннен оны өз реттіліктерін сақтап отырып алғашқы қалыпқа келтіретін мүмкіндікті пайдалану. Архивтеу программалары тегін н/е делдалдық әдіспен таратылады. Олардың ішінде кеі тараған архиватор тобына ARI, RAR, PKZIP ж/е PKUNZIP тәрізді программалар жатады.

Архивтік файл- қысылған күйде бір файлға енгізілген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір н/е бірнеше файлдың жиынтығы. Оның мазмұны ж/е әр файлдың сақтаушы циклді бақылау коды болады. Архив құрамындағы әрбір файл үшін оның мазмұны тәрізді мынадай информациялар сақталады: 1) файл аты; 2) файл орналасатын каталолг туралы мағлұмат; 3) файлдың соңғы рет өзгертілген мерзімі; 4) архив бүтіндігін тексеруге арналған әр файлдың циклдік бақылау коды. Файлды архивке енгізу:Win RAR белгішесін белгілеп алып, тышқанды екі рет шертеміз.

Архивтеу кезінде статистикалық терезе пайда болады. Егер қысу процесін кенеттен тоқтату қажет болса, ол терезеде Болдырмау батырмасын басу керек. Архивтеу аяқталған соң, жасалған архив ағымдағы белгіленген файл күйінде қалады.

9.2Ақпаратты қорғаудың Криптографиялық əдістері.

Ақпараттық жүйелердегі ақпаратты қорғаудың криптографиялық әдістері ЭЕМ өңделген н/е есте сақтау құрылғысының әр түрлі типінде сақталған ақпаратты қорғау үшін қалай қолданылса, байланыс жолдар бойынша әр түрлі элементтер арасында берілген ақпаратты жабу үшін де солай қолданылады.1.Шифрлеу.2.Кодтау.3.Басқа түрлері.Шифрлеу-қорғалатын хабардың әрбір символы өзгертуге жатады. Кодтау- қорғалатын элементтердің кейбір элементтері, алдын ала таңдалған кодтармен ауыстырылады. Басқаларға н/е жеке түрлеріне-кесу, тарату ж/е мәліметтерді қысу әдістері кіреді.

Мысал келтіру

Крипто жүйелер 2 классқа жүктеледі:

1. Симметриялы криптосистемелар;

2.Ассиметриялық криптосистемалар.

Ассиметриялық криптожүйеде қормалған канал арқылы тек ашық кілтті ғана беруге болады, ал құпия кілтті оның генерациялық орнында сақтайды. Симметриялық криптожүйенің құпия кілтті жіберуші мен алушыға кілттерді тараудың қорғаушы каналы бойынша беру керек. Шифрлеу тәсілдері: ауыстыру, алмастыру, аналитикалық өзгерту, гаммирлеу, аралас шифрлеу. Кодтау тәсілдері: мағыналық кодтау, символдық кодтау. Ақпаратты жүйелерді қорғаудың мақсаты- қауіп-қатерге әрекеттер: 1. Өңделген ақпараттың жасырын бұзылуы. 2.Өңделген ақпараттың бүтіндігінің бұзылуы. 3.Жүйенің жұмыс істеуінің бұзылуы. Ақпаратты жабу құралдарын қолдану тәсілі бойынша ағымдық ж/е блоктық шифрлеу деп бөледі. Ағымдық шифрлеуде бастапқы мәтіннің әр символы басқалардан тәуелсіз өзгереді. Сондықтан мұндай өзгеру байланыс арнасы бойынша мәліметтерді берумен біруақытта жүзеге асуы мүмкін. Блоктық шифрлеуде жабық бастапқы мәтіннің кейбір символдар блогы біруақытта өзгереді, сонымен қатар блогтар негізіндегі символдардың өзгеруі өзара тәуелді болады. Кейбір аралас блоктардағы символдардың өзгеруі арасында да тәуелділік болуы мүмкін. Криптоталдау- кілтке шифрленген хабардың бастапқы мәтініне ашу жайлы ғылым. Криптожүйелерге негізінде бірнеше тараптар да қойылады.

9.4Қазіргі мультимедиялық технологиялар түрлерін қолданып құжаттарды құру.

Мультимедия-компютерде ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бинелерді көрсету үшін жинақталган технология. “Мултимедия”-екі жай сөзден тұратын күрделі сөз “мульти”-көп “медия”алып жүруші немесе тасмалдаушы, яғни мультимедия ақпаратты дыбыс графика, анимация және тағы басқа сқтаудың және көрсетудің көптеген амалдары дегенді білдіреді. Білім беру мен оқытып-үйретудегі мультимедия (Computer Based Training-CBT) аса маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Жоғары кәсіби деңгейді қамтамасыз ететін білімдер тез озгерістерге бейім. Дамудың қазіргі деңгейі олардың ұдайы жаңартып отыруды талап етеді.компютерлік оқытып-үйрету технологиясының бір қатар артықшылықтары бар:материалдары жақсы және барынша терең тусіну; білімдердің жаңа саласын оқып-үйренуге уәждеу; уақытты үнемдеу; алынған білімдер неғұрым ұзақ уақыт есте қалады және қысқаша қайталанғаннан кейін іс жүзінде қолдану үшін оңайырақ еске түседі ; өндірістік оқып-үйрену мен біліктлігін көтеру шығындарын азабы. Фирмалық тұсаукесер презентация және онімді жарнамлау. Көрнекі жарнама саласы мультимедияны қолданудың нақтылы үлгісі болып табылады. Мұндай кернеге жарнамалардың көмегімен тұтынушыларға қажет ақпаратты өз беттерімен алу мүмкіндігі бар.

9. 5 Компьютерлік желі вирустарының түрлері.

Компьютерлік вирус-арнайы жазылған шағын көлемді программа.Ол өздігінен басқа программалар соңына н/е алдына қосымша жазылады да, оларды “бүлдіруге” кіріседі. Вирустың көптеген түрлері ЭЕМ жадында DOS-ты қайта жүктегенше тұрақты сақталып, оқтын-оқтын өзінің зиянды әсерін тигізіп отырады.Белгілі вирустарды келесі түрлерге бөлуге болады;Файылдық вр,Тиелмелі вр, Желілік вр, Троян аттары. Файлдық вирустар өткен ғасырдың 80-жылдарының аяғы мен 90-жылдардың басында таралды.Мұндай вирустар вирус жұғылған файлды ашқан кезде тарайды, бірден орындалатын файлдарды, типі com және exe болып келетін файлдарды зақымдайды.Желілік вирустардың негізгі “тұратын” орны локальдық желі.Желілік вирус бір компьютерге кіріп, өзі қалаған компьютерлерге таратыла береді.Тиелмелі вирустар дискі бөлігіне зақым келтіреді.Қазіргі уақытта тиемелі вирустардың негізгі таралатын орны дискет бодғандықтан олар көп тараған.Макро вирустар макростарда н/е Visual Basic Application пограммалау тілінде жазылған программаларда ж\е программа кодының мәтінінде кездеседі. Макростар Word ж/е Excel қосымшаларында олардың мүмкіндігін кеңейту мақсатында қолданылады.Windowsтың соңғы нұсқаларында макровирустардан қорғау дұрыс шешіәмін тапқан, әйтсе де бұл жеткіліксіз болып отыр. Visual Basic Application программалау тілімен таныс қолданушы программа кодының құрамындағы зиян кодты өздігінен танып біле алады.Троян аттары көп таралған вирустар түрі, ерекшелігі-олар компьютерге н/е оның ішіндегі сақталған ақпараттарға зақым келтірмейді.

Компьютерлік вирустардың негізгі т‰рлеріне мыналар жатады:

• программалық вирустар;

• жүктелетін вирустар;

• макровирустар;

Программалық вирустар – басқа қолданбалы программаның ішіне мақсатты түрде ендірілетін программалық кодалардың блогы вирусы бар программа жұмыс атқарғанда ондағы вирустық кода іске қосылады. Бұл кода қатты дискіде және басқа программаның файлдық жүйесінде пайдаланушыға көрінбейтін өзгерістер жасайды. Программалық вирус компьютерге иілгіш дискілерден, немесе интернеттен алынған тексерілмеген программаларды іске қосқанда енеді. «Іске қосу» деген сөзге ерекше көңіл аудару қажет. Вирус жұқтырған файлдарды көшіргенде компьютерге вирус жұпайды.

Жүктелетін вирустар – программалық вирустардың жүктелетін вирустардан ерекшелігі тарату әдістерінің басқаша болуы. Олар програмалық файлдарды емес, магниттік тасушы иілгіш және қатты дискілер белгілі бір жүйелік аумақтарды бұзады. Сонымен бірге іске қосылып тұрған компьютерде олар уақытша жедел жадыда орналасады.

Макровирустар. Вирустың бұл түрі макроклманданы орындауға арналған құралдары бар қолданбалы программалардағы құжаттарды бүлдіреді. Мысалы, мұндай құжаттарға Місrоsоft Word (dos кеңейтуі бар) мәтіндік процессорының құжаттары жатады. Егер макрокоманданы орындалу мүмкіндігі өшірілмесе, онда құжат файл ашқанда жұқтыру басталады. Шабуыл нәтижесі арқылы болуы мүмкін, өте қауіпсіз еместей

9.6 Вирусқа қарсы программалар

1. Детекторлар программалары (McAfee Associates-тен Scan, Norton Antivirus және “Диалог-МГУ”-дан AVSP) бірнеше әйгілі вирустарды табу үшін қолданылады.

2. Флаги немесе доктор (Д.Н. Лозинскийдің Aids Test, “Диалог-МГУ”-дан AVSP-сы) дискілерді немесе бұзылған программаларды “жазады” (тазалайды), бұзылған программалардан вирус денесін “тістеп алу” арқылы программаларды вируспен бұзылмаған кездегідей бастапқы қалыпқа келтіреді.

3. Ревизор (тексеруші) программалар (“Диалог-наука”-дан Adinf+AdinfExt) – бірінші дискінің жүйелік аймақтары және программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, содан кейін оны бастапқы күйімен салыстыра отырып тексереді. Олардың салыстыруында келіспеушіліктер болса, онда ол туралы пайдаланушыға хабарлайды.

4. Ревизор (тексеруші) докторлар – ревизорлар мен докторлардың қызметін атқарады, яғни программалар тек өзгерулерді ғана көріп қоймай, сонымен қатар ол өзгерулерді автоматты түрде бастапқы қалыпқа келтіруге бар жағдай жасайды.

5. Фильтр программалары (-D, FlueShot Plus) резидентті түрде компьютердің жедел жадысына орнатылады да көбею және қауіп төндіру үшін вирустар қолданатын операциялық жүйеге түсетін хабарламаларды жолдарынан ұстап алып ол туралы пайдаланушыларға хабарлайды.

10-сұрақ

10.1Мультимедиялық жүйелер.

Мультимедия – компьютерде дыбысты,ақпаратты, тұрақты жəне қозғалыстағы бейнелерді көрсету үшін жинақталған технология.

«Мультимедия» - екі жай сөзден тұратын күрделі сөз: «мульти» - көп, «медиа» - алып жүруші немесе тасымалдаушы. Осылайша, «мультимедия» те компьютерлік терминін «көптеген тасымалдаушылар» деп аударуға болады, яғни мультимедия ақпаратты (дыбыс, графика, анимация жəне т.б.) сақтаудың жəне көрсетудің көптеген амалдары дегенді білдіреді.Мультимедияның бағдарламалық жағы қолданбалы бағдарлама жəне мамандандырылған бағдарлама деп бөлінеді. Қолданбалы программа 1) пайдаланушының қолданбалы мəселелерді шешуге арналған программасы; жұмыс істеуші адамның нақты тапсырмасын орындайтын дестелік файлдағы программа. Əдетте, кеңірек айтылса, бұған командалық процессордан басқа программалардың барлығы

жатады; нақты мағынада айтылса, оған мəтіндік процессорды, мəліметтер базасын, электрондық кестені жəне т.б. жатқызуға болады; 2) нақты есепті шығару үшін қолданылатын программа.

10.2 Мультимедияның аппараттық жəне программалық құралы.

«мультимедиялық компьютер» дегеніміз – бұл мультимедиялық барлық қолданбалы программалар өзінің барлық мүмкіндігін көрсете алатын компьютер түрі. Мультимедиялық компьютер көп нәрсені жасай білу керек: монитор экранында графикалық және бейне ақпараттарды, анимацияны көрсете білуі керек, дыбыстық , музыка, соның ішінде компакт-дискілердегі музыка сүйемелдеуі жоғары деңгейде болуы шарт.

Мультимедиялық компьютердің аппараттық бөлігі

Әдетте, жинақталған «мультимедиялық компьютер» ұғымының құрамы ретінде мыналар т‰сінеді:

• Қоректендіру болгының корпусы

• Ж‰йелік (аналық) тақша

• Орталық процессор

• Оперативті жад

• Бейнеадаптер - бейнекамера, бейнемагнитофон

• Монитор

• Қатты дискіде жинақтауыш

• Пернетақта

• Тінтуір

• CD-ROM дискжетегі

• Иілгіш дискілердің дискжетегі

• Дыбыстық карта -

Қосымша құрылғылары (көптеген елдерде қалыпты құрылғылар):

• DVD дискжетегі

• Модем

• Телевизиялық тюнер

10.3Мультимедиялық технология.

Егер мультимедияны ақпаратты көрсетудің белгілі-бір технологиясы деп айтар болсақ, екі аспектіні еске түсірген де жөн – құрылғылық немесе аспаптық және бағдарламалық.

Мультимедияның құрылғылық жағы қалыпты амалдармен де (графикалық, адаптер, монитор, дыбыс картасы, CD-ROM жетегі және т.б.), қосымша амалдармен де (бейнекарта телевизиялық кіру/шығумен, CD-R, CD-RW, DVD жетектері және т.б.) таныстырылуы м‰мкін.

Мультимедияның бағдарламалық жағы қолданбалы бағдарлама және мамандандырылған бағдарлама деп бөлінеді.

10.4Ақпараттық-коммуникациялық технология түсінігі.

Ақпараттық –коммуникациялық технология (АКТ)– Information and Communication Technologies (ICT) –тұтынушының ақпаратты жинау, өңдеу, сақтау, тарату, бейнелеу және пайдалану мақсатында біріккен әдістер, программалық-техникалық құрылғылар және өндірістік үрдістер жиынтығы.

АКТ пайдалану бәсекелес экономиканы көтеру үшін, әлемдік жүйедегі оның мүмкіндіктерін кеңейтуге, жергілікті басқару мен мемлекеттік басқарудың тиімділігін жоғарылату үшін шешуші роль атқарады.

Ақпараттық коммуникациялық технологияның енуі азаматтар мен мекемелердің мемлекеттік билік ұйымдарымен өзара қарым-қатынасының тиімділігін арттырады.АКТ көмегінің арқасында әртүрлі мемлекетті басқару органдарының біртұтас корпоративтік желідегі деректерінің интеграциясына, құжат айналымын оптимизациялау мен шешімдерді қабылдау және олардың орындалуының механизмін арттыру мемлекеттік аппараттың тиімді жұмыс істеуінің жоғарылауына әкеледі

10.5 Мемлекеттік басқару тиімділігі

Осы Бағдарламаның негiзiне "электрондық үкiмет" арқылы - прогрессивтi ақпаратты Қазақстанға" қол жеткiзу идеясы алынды.

Қазақстанда "электрондық үкiметтi" қолданысқа енгiзу мемлекеттiк органдардың азаматтар мен ұйымдарға ұсынатын қызмет көрсетулер сапасын жақсартуға және мерзiмiн қысқартуға, мемлекеттiк органдар қызметiнiң ақпараттық базасына қолжетiмдiлiктi қамтамасыз етуге, болашақта әкiмшiлiк жүйенi жетiлдiрудi ескере отырып, құрамы жағынан тиiмдi әрі оңтайлы мемлекеттiк аппарат құруға бағытталған.

"Электрондық үкiмет" құрудың басты басымдықтары Интернет-байланысқа қолжетiмдiлiктi қамтамасыз ету, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында бiлiм деңгейiн көтеру, сондай-ақ мемлекеттiк басқару жүйесiне жаңғырту жүргiзу болып табылады.

Электрондық мемлекеттiк қызмет көрсетудi қалыптастыру кезiнде әкiмшiлiк процестерге технологиялық қайта жабдықтау жүргiзу көзделетiн болғандықтан, "электрондық үкiмет" құру сонымен қатар мемлекеттiк басқару жүйесiн ұдайы жетiлдiрiп отыруға мүмкiндiк бередi.

АКТ

АКТ негізінде «бір терезе қағидасы» деп аталатын барлық деңгейдегі ұйымдармен өзара қарым –қатынасы бір нүкте арқылы енеді. АКТ енгізуде тікелей экономикалық эффект байланысты:

бұрынғы сақталынған құжаттарға қатысты ауданды босату;

құжаттармен жұмыс істеуде қызметкерлердің қысқару санымен;

мемлекеттік басқару ұйымдарының бизнес-үрдістерінің орындалу уақытының қысқаруымен; АКТ-ның енгізілуіндегі үлкен мəнге ие:

қабылданатын шешімдердің сапасының жақсаруы азаматтардың билікке сенімділігінің артуы; билік ұйымдарын қамтамасыз етуге қосымша қоғамның ұсталынымдарының төмендеуі.

Бағдарламаның мақсаты азаматтар мен ұйымдардың мемлекеттiк қызмет көрсетулерге жылдам əрі сапалы қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз ету жəне АКТ-ны кеңiнен қолдану арқылы мемлекеттiк органдардың жұмыс iстеу тиiмдiлігін арттыру болып табылады.Аталған мақсаттарға жету үшiн мынадай мiндеттердi

орындау керек:

1. мемлекетке, азаматтар мен ұйымдарға ақпараттық қоғам жағдайларында жұмыс iстеуге мүмкiндiк

беретiн нормативтік құқықтық жəне əдiснамалық база құру

2. мемлекеттік органдардың e-қызмет көрсетулерін қалыптастыру мен дамыту;

3.e-Үкiметтiң қызмет көрсетулеріне қолжетiмдiлiктi қамтамасыз ету, ақпараттық теңсiздiктi жою жəне АКТ саласында бiлiм деңгейiн арттыру жөнiнде жұмыстар ұйымдастыру;

11-сұрақ

11.1 Мультимедияны қолдану аумағы.

Мультимиедия – информацияны бейнелеудің ең жана түрі. Ол экранға түрлі түсті мәтіндік, дыбыстық мүмкіндіктерді біріктіре отыра шығып ЭЕМ-нің барлық жылжыту, сөйлеу, муз беру жақтарын толық пай-ды. Мұндай мүмкіндікті комп-дің қосымша дыбыстық құрылғысымен СД – РОМ дискісі бар ж\е онда бейне фильмдерді, фонаграммаларды, түрлі түсті гаммаларды көрсету жақтары толық қамтылған.М-лық комп-тер фороаппараттарды, бейнемогнитафондарды, бейнекамереларды қосуға арналған арнаулы бейнелік суреттерді өңдегенде қажет болаы. Бірақ онын арзан тұратына өз-өзіне белгілі.

ЭЕМ-ң мулт-лық мүмкіндігі – ақпаратты бейнелеудің еғ керек түрі. Ол экранга мәліметтерді түрлі-түстік мәтіндік, графикалық мүмкіндіктрді біріктіру.

DCI (дейплеймен басқару интерфейсі) – бұл дисплей дарйвермен жұмыс атқаратын интерфейс. Оған сәйкес келетін драйверлер комп-лік ойындар мен ж\е толық экранды ведио аппараттарды қасу туралы әр түрлі бағдарламалармен қол-ды ж\е тікелей экрандық буферді ақпараттарды жоғалтуға мүмкіндік береді.

11.2Қазіргі мультимедиялық программалар түрлері.

Ең жетілген компьютердің өзі программалық қамсыздандырусыз қызмет етпейді. Сол себепті бұл бөлімді нақтырақ қарастырған жөн.

Операциялық жүйе – компьютердің барлық басты әрекеттерін (пернелер тақтасын, экранды, дискжетектерді пайдалануды), сондай-ақ қатар операциялық жүйенің басқаруымен іске қосылатын басқа программалардың жұмысын басқаратын, көбінесе тұрақты сақтауыш құрылғыда тұратын, машиналық кодта жазылған программа.

MCI – Media Control Interface

MCI Windows 9x маңайында жұмыс атқаратын мультимедиялық қолданбалы программаларға әртүрлі құрылғыларды басқаратын аппаратты дербес интерфейстерді таныстырады. Берілген интерфейс өздеріне жіберілген MCI-командаларды (play, pause, stop және т.б.) интерпретациялайтын және орындайтын құрылғы драйверлер деңгейінде сүйемелденеді. MCI командасында көптеген мультимедиялық компьютерлер үшін базалық командалар жинағы бар.

Мысал келтіру

Компрессионды менеджерлер Мультимедиялық ақпараттарды (кескін, анимация, дыбыс) сақтау үшін үлкен талап етіледі. Көптеген жағдайларда ақпараттар комрессирленген түрде сақталады. Егер құрылғы аппараттық түрде компрессия мен декомпрессияны ұстамаса, бұл мәселені арнайы компрессионды менедюжерлер орындайды. Кодек Windows 9x аудио және виео ақпараттарды декомпрессия және компрессиялау үшін колектермен қатар қойылады. Сонымен қатар қосымша кодектерді орнату мүмкін.

DСI – Display Control Interface

DСI (Display Control Interface – дисплеймен басқаруинтерфейсі) – бұл дисплей драйверімен жұмыс атқаратын интерфейс. Бұл Microsoft және Intel фирмаларымен бірлесе отырып құрастырылған. DCI – сәйкес келетін драверлер компьютерлік ойындармен және толық экранды видеақпараттарды қосу туралы әртүрлі бағдарламалармен қолданылады және тікелей экрандық буферден ақпарттарды жоғалтуға мүмкіндік береді. Бұл интерфес сонымен қатар қазіргі видеокарталарда таралған аппараттар қатарын қамтиды, оған қоса:

• Ақпараттық масштабтау. Егер осы мүмкіндік видеапарат арқылы орындалатын болса, ендеше көлемін өзгерту үшін орталық процессор ресурсы қажет болмайды.

• Видеоақпаратты жақсы қабылдауды қамтамасыз ету үшін YUV-RGB түстерін қайта құру.

• Екі есе буферлеу. Ол беттерді өшіру кезінде экрандық буферлерді аппараттық ауыстыру үшін қолданылады.

• Асинхрондық бейне. Екі есе буферлеумен бірге экрандық буферге ақпараттар шешімінің аса жылдамдығын қамтамасыз етеді.

11.4Электрондық үкімет (ЭҮ) анықтамасы.

электронды-үкiмет- мемлекеттiк органдардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды кеңiнен қолдану жолымен азаматтар мен ұйымдарға қызмет көрсетулердi ұсынуға барынша бағдарланған жұмыс iстеу тетiгi

Электрондық үкіметті бағдарламаны іске асыру нәтижесі:

-Электрондық үкімет инфроқұрылымның барлық компоненттерін қалыптастыру;

-нормативтік қ-қ базаны құру;

-Мемлекеттік оргондардың электрондық қызметтерін дамыту және қлыптастыру;

Электрондық үкіметті дамвыту кезеңдері

Электрондық үкіметті енгізу стратегиясына сәйкес э.үкіметі қалыптастыру ж\е дамыту 4 кезеңнен тұрады:

-Бірінші ақпаратты жариялау ж\е таратуды көздейді.

-Екіншісі мемлекеттік оргондар мен азаматтар арасындағы өзара іс-қимылдың пері ж\е тура жолымен интерактивтік қызметтерді беру:

−Үшінші қаржылық ж\е заңдық операцияларды үкімет порталы арқылы іске асыру трансациялық өзара іс−қимылы.

−Төртінші ақпараттық қоғамды қалыптастыру.

11.5Электрондық үкімет дамуының пайда болу концепциясы.

Бүгіндері электрондық ұкімет деген-бұл ақпараттық коммуни

⇐ Предыдущая 12