 |
|
Онкогинекология негіздері 10 страница
Қазақ тілінде
Негізгі:
1. Бейсембаева Р.С., Раисова Ә.Т., Нұрқасымова Р.Ғ. «Акушерия». Алматы, «Білім», 2004ж.
2. Көзденова Р.Ә., Сейітмәмбетова Н.Қ. «Гинекология» Алматы, 2001ж
Қосымша:
1. Нұрқасымұлы Жомарт. Гинекология - Алматы, 2007ж.
2. Ошибаев Н., Нұрқасымұлы Ж. Акушериялық және гинекологиялық операциялар- Алматы, 2006ж.
7. Бақылау: тесттер (алғашқы және қорытынды білім деңгейі)
СОӨЖ
№ 4 Сабақ
1. Тақырып: Репродуктивті денсаулық. Репродуктивті құқық. Сексуальды құқық. Жанұяны жоспарлау жайлы түсінік. Контрацепция. Аборттың алдын алу.
2. Сабақ мақсаты: Жанұяны жоспарлау принциптеріне және әйелдердің репродуктивті денсаулығын қорғауды студенттерге үйрету.
3. Білім беру тапсырмалары:
1. Студенттерге адамдармен сөйлесу, туыстарымен сөйлесу жайлы коммуникативті тәжірибелеріне үйрету.
2. Науқастармен, оның туыстарымен сенімді қарым қатынаста болуды үйрету.
3. Акушерия және гинекологияда медициналық деонтология және дәрігерлік этика принциптерін үйрету
4. Өткізу түрі:
Кіші топта жұмыс жасау. Жанұяны жоспарлау, сексуальды бұзылыстар кезінде әйелдерге кеңес беру әдісін меңгеру. Контрацепцияны таңдау, сексуальды бұзылыстар кезіндегі жайлы ситуационды есептер шешу.
6.Тарату материалы:
Схемалар, суреттер
7. Әдебиет
Негізгі:
1. Айламазян Э.К. Планирование семьи. Методы контрацепции. - С-Пб.: 2001. с.180-184.
2. Савельева Г.М. Гинекология. - М.: 2004, с.367-397.
3. -Василевская Л.Н. и др. Гинекология. – М.: Медицина, 1995.
4. - Гуркин Ю.А. Гинекология подростков.- С – Пб, 2000.
5. 1. Савельева Г.М. Акушерство: Учебник. / М.: Медицина, 2000. – с.219-239, 768-778.
6. 2. Бодяжина В.И. и др., Акушерство. - М.: Медицина, 1996.
Қосымша:
1. Айламазян Э.К. Акушерство: Учебник для медицинских вузов. 4-е изд., доп./ Э.К. Айламазян. - Спб.:СпецЛит, 2003. - с. 155-174
2. Е.А. Чернуха «Родовой блок». Руководство для врачей. 3-е издание переработанное, исправленное и дополненное – М., «Триада-Х», 2005. – с. 173-181, 182-207, 254-278.
3. Шабалов Н.П. Неонатология: Учебн. пособие: В 2 т. / Н.П.Шабалов. — Т. I. — 3-еизд., испр. и доп. — М.: МЕДпресс-информ, 2004. — с. 154-222.
4.Мэтью Матай, Харшад Сангви, Ричард Дж.Гидоти. Оказание помощи при осложненном течении беременности и родов: руководство для акушерок и врачей. Репродуктивное здоровье и научные исследования. ВОЗ, Женева, 2000. – А37-А46, А56-А80 с.
Қазақ тілінде
Негізгі:
1. Бейсембаева Р.С., Раисова Ә.Т., Нұрқасымова Р.Ғ. «Акушерия». Алматы, «Білім», 2004ж.
2. Көзденова Р.Ә., Сейітмәмбетова Н.Қ. «Гинекология» Алматы, 2001ж
Қосымша:
1. Нұрқасымұлы Жомарт. Гинекология - Алматы, 2007ж.
2. Ошибаев Н., Нұрқасымұлы Ж. Акушериялық және гинекологиялық операциялар- Алматы, 2006ж.
7. Бақылау: тесттер (алғашқы және қорытынды білім деңгейі)
4Сабақ. Жанұяны жоспарлау жайлы түсінік. Контрацепция. Аборттың алдың алу
Алғашқы білім деңгейін тестілеу
1. Артифициальды медициналық аборт – әйелдің өз еркімен жүктілігінің 12 аптасына дейін үзу:
Ия
Жоқ
2. Интергенетикалық интервал – бұл босану аралығындағы интервал
Ия
Жоқ
3. Перля индексі– бұл индекс, тиімді әдіс коэффициентін көрсететін контрацепция
Ия
Жоқ
4. КОК контрацепция мақсатында етеккір циклінің 5-ші күні бастайды
Ия
Жоқ
5. КОК контрацептивті әсерінің негізгі механизмі – сперматозоидтардың жатырға түсуін тежейді
Ия
Жоқ
6. Әйел стерилизациясы жатыр түтіктерін алып тастаумен сипатталады
Да
Жоқ
7. Құрамында тек қана гестаген бар жедел контрацепцияларға Эскапел, Постинор жатады
Ия
Жоқ
8. «Депо-Провера» бір инъекциясының ұзақтығы 1 ай
Ия
Жоқ
9.Құрамында мысы бар ЖІС-тің овуляцияны тежеу қасиеті бар
Ия
Жоқ
10. Ұрық жасушасы овуляциядан кейін 24 сағат аралығында ұрықтану қасиетін жоғалтады
Ия
Жоқ
4 сабақ. Жанұяны жоспарлау жайлы түсінік. Контрацепция. Аборттың алдын алу.
Алғашқы білім деңгейін тестілеудің жауабы
1. Ия
2. Ия
3. Да
4. Жоқ
5. Жоқ
6. Жоқ
7. Ия
8. Жоқ
9. Жоқ
10. Ия
Сабақ 4. Жанұяны жоспарлау жайлы түсінік. Контрацепция. Аборттың алдын алу.
Қорытынды білім деңгейінің тесті
1. Жанұяны жоспарлау ұйымының негізгі бір мақсаты болып табылады:
А) интергенетикалық интервалды азайту
Б) жоспарланбаған жүктіліктің алдын алу
В) кеш репродуктивті кезеңдегі сексуальды тәрбие
Г) жыныстық қатынасты ерте бастаудың пропагандасы
Д) босануды азайту
2. Перля индексі - бұл индекс көрсетеді:
А) контрацепция әдісінің маңыздылығын
Б) контрацепция әдісінің жетіспеушілігін
В) контрацепция әдісінің сәтсіз коэффициенті
Г) контрацепция әдісінің тұрақтылығы
Д) контрацепция әдісінің сәтті коэффициенті
3. Жасөспірім кезеңдегі қыз балалардың контрацепциясына негізгі сұраныс:
А) тұрақтылық, лактацияға және жаңа туған нәрестеге әсерінің болмауы
Б) метаболикалық бұзылыстардың минимальды қаупі және тұрақтылық
В) тұрақтылық, ЖЖЖА қорғайды, қайтымсыз
Г) тұрақтылық, ЖЖЖА қорғайды, қайтымды
Д) метаболикалық бұзылыстардың жоғары қаупі, тұрақтылық
4. ЖІС қолдануының абсолютті қарсы көрсетілімі :
А) кіші жамбас қуысы ағзаларының қатерлі жаңа өсінділері
Б) жыныс жүйесінің даму ақауы
В) инфантилизм
Г) жатыр мойны эрозиясы
Д) жатыр миомасы
5. “ Ребаунд эффект” КОК алып тастағанда болады:
А) менструация тәрізді қанның болуы
Б) ФСГ, ЛГ бөлінуінің төмендеуі
В) аменореяның болуы
Г) овуляцияның күшеюі
Д) овуляцияның төмендеуі
6. Әйелге оптимальды контрацепция таңдаңыз 28 жаста, тұрмыста, 3 баласы бар, 2-3 жылда жүктілік жоспарламайды, аяқтарының тромбофлебиті бар:
А) комбинирленген оральды контрацептивтер;
Б) таза прогестинді контрацептивтер;
В) жатыр ішілік контрацепция;
Г) хирургиялық стерилизация;
Д) химиялық контрацепция.
7. Әйелге оптимальды контрацепция таңдаңыз 19 жастағы босанбаған әйел, бірнеше партнері бар тұрақты емес жыныстық қатынаста тұрады:
А) постинор;
Б) презерватив;
В) жатыр ішілік спираль;
Г) таза прогестинді контрацептив;
Д) комбинирленген оральды контрацептив
8. Әйелге оптимальды контрацепция таңдаңыз 36 жастағы жатырында 3 кесар тілігінен кейін тыртығы бар:
А) комбинирленген оральды контрацептив;
Б) таза прогестинді контрацептив;
В) жатыр ішілік контрацепция;
Г) ерікті хирургиялық стерилизация;
Д) химиялық контрацепция.
9. Шұғыл контрацепция қолданады:
А) жыныстық қатынас кезінде
Б) сақтанусыз болған жыныстық қатынас алдында
В) сақтанған жыныстық қатынастан кейін 24 сағат ішінде
Г) ) сақтанусыз жыныстық қатынастан кейін 72 сағат ішінде
Д) сақтанусыз жыныстық қатынастан кейін 1 апта ішінде
10. Төмендозалых этинилэстрадиолы бар концентрация КОК құрайды:
А) 10-15 мкг/тәу
Б) 20-25 мкг/ тәу
В) 30-35 мкг/ тәу
Г) 40-45 мкг/ тәу
Д) 50-55 мкг/ тәу
Сабақ 4. Жанұяны жоспарлау жайлы түсінік. Контрацепция. Аборттың алдын алу.
Қорытынды білім деңгей тестінің жауабы
1. Б
2. В
3. Г
4. А
5. Г
6. В
7. Б
8. Г
9. Г
10. В
№2БЛОК. Акушерия-гинекологиялық көмекті ұйымдастыру помощи. Акушерия-гинекологиялық көмекті регионализациялау принципі
4 сабақ. Репродуктивті денсаулық. Репродуктивті құқық. Сексуальды құқық Бастапқы білім деңгей сұрақтары
1. Репродуктивті денсаулық - бұл репродуктивті жүйе ауруының болмауы кезінде толық физикалық, ойлау және и социальды жағдайдың болуы
Ия
Жоқ
2. Репродуктивті денсаулықтың жағдайы адамның өмір сүру салтына байланысты, сонымен қатар жыныстық өмітге байланысты
Ия
Жоқ
3. Өмірге келетін нәрестенің болашағы болашақ ананың денсаулығына тікелей байланысты
Ия
Жоқ
4. Өмір қажеттіліктерінен туатын репродуктивті құқық халық және мемлекет арасындағы қатынасты реттейді
Ия
Жоқ
5. Законодательство ҚР заңы репродуктивті құқық азаматтардың және құқықтың орындалу кепілі жайлы Қазахстан Республикасының Конституциясына негізделген
Ия
Жоқ
6. Әйел денсаулығын сақтауы тек қана жүктілік және босану кезінде құқылы
Ия
Жоқ
7. Қосымша репродуктивті әдіс және технологияны қолданғанда болашақ нәресте жынысын білуге болады
Ия
Жоқ
8. Жасанды түсік жасау әйелдің еркімен 22 аптаға дейін жасалады
Ия
Жоқ
9. Сексуальды денсаулықтың жетістігі және қолдауы сексуальды құқық шындығына сенетін адамдармен байланысты
Ия
Жоқ
10. Сексуальды құқыққа кіреді еркін сексуальды қатынас, оған қоса жанұя құру, ажырасу және басқа сексуалды қатынаста болу
Ия
Жоқ
№2. БЛОК Акушерия-гинекологиялық көмекті ұйымдастыру помощи. Акушерия-гинекологиялық көмекті регионализациялау принципі
4 сабақ. Репродуктивті денсаулық. Репродуктивті құқық. Сексуальды құқық
Алғашқы білім деңгейі тестінің жауабы
1. Ия
2. Ия
3. Жоқ
4. Ия
5. Ия
6. Жоқ
7. Жоқ
8. Жоқ
9. Ия
10. Ия
№2 БЛОК
Акушерия-гинекологиялық көмекті ұйымдастыру. Акушерия-гинекологиялық көмектегі аймақтандыру ұстанымдары.
Сабақ № 4. Репродуктивті жүйе. Репродуктиті құқық. Сексуалды құқық.
Бастапқы білім деңгейін бағалау тесті
1.ҚР да ер адамдардың некеге тұру жасы:
А) 16 жас
Б) 17 жас
В) 18 жас
Г) 19 жас
Д) 20 жас
2. Артифициальды жасанды түсік – ол жүктілікті үзудің:
А) 12 аптаға дейін әйелдің өз қалауымен жүктілікті үзуі
Б) 22 аптаға дейін әйелдің өз қалауымен жүктілікті үзуі
В) медициналық көрсеткіштер бойынша12 аптаға дейін
Г) медициналық көрсеткіштер бойынша 22 аптаға дейін
Д) әлеуметтік көрсеткіш бойынша 22 аптаға дейін
3. ҚР ның «Азаматтардың репродуктивті құқықтары және олардың жүзеге асуының кепілі туралы» заңында (2004) әйел адамның денсаулығын сақтау және көмек алуына құқылы екендігі айтылады:
А) жүктілік кезінде
Б) жүктілік және босану кезінде
В) жүктілік, босану және босанудан кейінгі кезеңде
Г) босану және босанудан кейінгі кезеңде
Д) жүктілік және босанудан кейінгі кезеңде
4.ҚР ның «Азаматтар мен азаматшалардың репродуктивті құқықтары мен олардың жүзеге асуының кепілі туралы» заңында (2004) әлеуметтік көрсеткіштер бойынша жүктілікті үзу жүктіліктің мына мерзімінде жүргізілетіні айтылған :
А) 12 аптаға дейін
Б) 22 аптаға дейін
В) 28 аптаға дейін
Г) 38 аптаға дейін
Д) жүктілік мерзіміне байланыссыз
5. ҚР ның « Азаматтар мен азаматшаларының репродуктивті құқығы және оның жүзеге асуы туралы» заңында (2004) жүкті әйелдің өміріне қаупі бар екенін дәлелдейтін медициналық көрсеткіштердің болуымен және әйелдің рұқсатымен мына мезгілде үзуге болатындығы айтылған
А) 12 аптаға дейін
Б) 22 аптаға дейін
В) 28 аптаға дейін
Г) 38 аптаға дейін
Д) жүктілік мерзіміне байланыссыз
6. Азаматтың жыныстық құқығына мыналар жатады:
А) жыныстық қысым, эксплуатация және зиян келтіру
Б) некеге тұру және ажырасуды қосқандағы шектеулі жыныстық қатынас
В) тұлғаның жыныстық шешімдері мен әрекеттеріне бас сұғу
Г) жыныстық теңдік және әділдік, кез келген дискриминациядан босау
Д) басқа адамдарға жыныстық зорлық көрсету
7. Суррогат ана – нәрестені мынадан кейін көтерген әйел:
А) дәстүрлі көтеру
Б) жасанды ұрықтандыру
В) экстракорпоральды ұрықтандыру және өзіндік эмбрионды енгізу
Г) экстракорпоральды ұрықтандыру және донорлық эмбринды енгізу
Д) жасанды түсік жасау
8. ҚР ның « Азаматтар мен азаматшаларының репродуктивті құқығы және оның жүзеге асуы туралы» заңында (2004) мыналарға еркін шешім қабылдауға құқылы екені айтылған
А) баланың саны, оның туылу уақыттарына, некеге тұрған және тұрмағандығына, балалардың туылу аралығы бес жыл
Б) баланың саны, оның туылу уақыттарына, некеге тұрған және тұрмағандығына, балалардың туылу аралығы екі жыл
В) баланың санына, олардың туылу уақытына, тек қана некеге тұрғанда, туылу интервалына
Г) баланың саны, оның туылу уақыттарына, некеге тұрған және тұрмағандығына, балалардың туылу интервалына
Д) баланың саны, оның туылу уақыттарына, некеге тұрған және тұрмағандығына, баланың жынысын таңдауға, туылу интервалына
9. «ҚР ның азаматтарының денсаулығын сақтау туралы»заңына сәйкес ерікті хирургиялық стерилизацияға құқылы:
А) тек еркектер
Б) тек әйелдер
В) әйелдер де, еркектер де
Г) жасөспірімдер
Д) бозбалалар мен бойжеткендер
10. ҚР ЕХС осы жастан үлкен әйелдерде жүргізілуі мүмкін:
А) отбасында 2 балалары бар 30 жастағы әйелдердін ауызша өтініші бойынша
Б) отбасында 2 балалары бар 35 жастағы әйелдердін жазбаша өтініші бойынша
В) балалы болуды қаламаған жағдайдағы 25 жастағы әйелдердің ауызша өтініші бойынша Г) баласы жоқ 20 жастағы әйелдердің жазбаша өтініші бойынша
Д) 1-баласы бар 25 жастағы әйелдердің жазбаша өтініші бойынша
№2 БЛОК
Акушерия-гинекологиялық көмекті ұйымдастыру. Акушерия-гинекологиялық көмектегі аймақтандыру ұстанымдары.
Сабақ № 4 Репродуктивтік жүйе. Репродуктивтік құқық. Сексуалдық құқық.
Қорытынды білім деңгейін бағалау тестінің жауаптары
1. В
2. А
3. В
4. Б
5. Д
6. Г
7. Г
8. Г
9. Б
10. Б
Глоссарий
Сабақ 4.Репродуктивті жүйе. Репродуктиті құқық. Сексуалды құқық . Жанұяны жоспарлау жайлы түсінік. Контрацепция. Аборттың алдын алу.
1. Репродуктивті денсаулық-адамның ұрпақ жалғастыруға деген қабілетін айқындаушы толық физикалық, психикалық денсаулығының және қоғамдық әл-ауқатының күйі.
Репродуктивное здоровье - состояние полного физического, психического здоровья и социального благополучия человека, определяющее его способность к воспроизводству потомства;
Reproductive health - a condition of full physical, mental health and social wellbeing of the person, defining his ability to posterity reproduction;
2. Репродуктивті құқық – ер мен әйел адамдардың бала тууы мен туылуын реттеу жайлы сапалы,қауіпсіз,эффективті,қол жетімді ақпаратты алуға, жүкті әйелге қауіпсіз босануға, денсаулық сақтау мекемесін таңдауға, ерлі-зайыптыларға барынша жақсы жағдайда нәрестелі болуын талап етуіне құқығының болуы.
Репродуктивное право- право мужчин и женщин на получение информации и на доступ к качественным,безопасным, эффективным, недорогим и доступным способам регулирования рождаемости, в соответствии с их выбором, а также право на доступ к надлежащим службам здравоохранения, которые могут обеспечить для женщин безопасные беременность и роды, а также создать для супружеских пар наилучшие возможности для того, чтобы иметь здорового ребенка
Reproductive rights -the right of men and women to obtaining information and on access to quality , safe, effective, inexpensive and available ways of regulation of birth rate, according to their choice, and also the right to access to appropriate health services which can provide for women safe pregnancy and childbirth, and also to create the best opportunities for married couples to have the healthy child.
3.Репродуктивті денсаулықты қорғау –репродуктивті денсаулықты демеп, отбасының не жеке адамның әл-ауқатын профилактика жолымен жақсартуға бағытталған факторлардың, тәсілдер мен қызметтердің жиынтығы.
Охрана репродуктивного здоровья— это совокупность факторов, методов, процедур и услуг, которые оказывают поддержку репродуктивному здоровью и содействуют благосостоянию семьи или отдельного человека, путем профилактики и решения проблем, связанных с репродуктивным здоровьем.
Protection of reproductive health — is set of factors, methods, procedures and services which give support to reproductive health and promote welfare of a family or the certain person, by prevention and the solution of the problems connected with reproductive health.
4.Сексуалдық денсаулық- адамға толық жыныстық қызығушылық танытып, оны жүзеге асыруға және ләззат алуға рұқсат етілетін жағдай.
Сексуальное здоровье— состояние, позволяющее человеку в полной мере испытывать половое влечение и реализовывать его, получая при этом удовлетворение.
Sexual health — the condition allowing the person fully to feel a sexual attraction and to realize it, having thus satisfaction.
5.Сексуалдық құқық- сексуалдықпен байланысты, жыныстық өмірінде еркіндікке, теңдікке, автономиялыққа, мызғымастық пен тиіспеушілік сияқты нормалардан тұратын адам құқығы.
Сексуальные права образованы сводом разрешительных норм, связанных с сексуальностью, которые вытекают из права на свободу, равенство, личную жизнь, автономию, неприкосновенность и достоинство для всех людей.
Sexual rights formed by the arch of the allowing norms connected with sexuality which follow from the right to freedom, equality, private life, an autonomy, inviolability and advantage for all people.
6.Жанұяны жоспарлау- жеке адамдардың немесе жанұялардың керек емес жүктіліктен сақтануына көмектесетін, сонымен қатар дүниеге армандаған баланы тууға, балалардың санын реттеуге, босанудың арасын қадағалауға арналған қоғамдық, медициналық және құқықтық шаралардың жиынтығы.
Планирование семьи - система социальных, медицинских и правовых мер, направленных на осознанный выбор гражданами рождения и воспитания определенного количества детей, соблюдения интервалов между их рождением, а также сохранение репродуктивного здоровья граждан.
Family planning - system of the social, medical and legal measures directed on a conscious choice by citizens of the birth and education of a certain number of children, observance of intervals between their birth, and also preservation of reproductive health of citizens.
7.Жасанды ұрықтандыру - ұрықтандырудың кей кезеңдерінде эмбрионды организмнен тыс дамуын жүзеге асыратын бедеулікті емдеуде қолданылатын әдіс болып табылады.
Искусственное оплодотворение - методы лечения бесплодия, применяемые при осуществлении отдельных или всех этапов зачатия и раннего развития эмбриона вне организма;
Artificial insemination -methods of treatment the infertility applied at implementation of separate or all stages of conception and early development of an embryo out of an organism; neniye of reproductive health of citizens;
8.Суррогат ана- өз жатырында донорлық эмбрионды көтеруші әйел.
Суррогатная мать - женщина, вынашивающая плод донорского эмбриона, перенесенного в полость ее матки;
Substitute mother - the woman bearing a fruit of a donor embryo, transferred to a cavity of her uterus;
9.Инсеминация – еркектің жыныс жасушаларын жатыр қуысына жасанды түрде енгізу.
Инсеминация - искусственное введение мужских половых клеток в полость матки.
Insemination - artificial introduction of man's sexual cages in a uterus cavity.
10. Имплантация- ұрықтандырылған жұмыртқа жасушасын жатыр қуысына енгізу
Имплантация - введение в полость матки оплодотворенной яйцеклетки.
Implantation - introduction in a cavity of a uterus of the impregnated ovum.
11. Қосалқы репродуктивті технологиялар - адамның репродуктивті қызметін коррекциялауға бағытталған медициналық іс-шаралардың жиынтығы.
Вспомогательные репродуктивные технологии - комплекс медицинских мероприятий, направленных на коррекцию репродуктивной деятельности (функции) человека;
Auxiliary reproductive technologies - a complex of the medical actions directed on correction of reproductive activity (function) of the person.
12. Контрацепция - Жүктіліктен сақтану, жүктіліктен механикалық (мүшеқап, жатыр мойындық қалпақтар ), химиялық (қынаптық шариктер, грамицидиндік паста) және т.б. әдістер мен жолдар арқылы сақтану болып табылады.
Контрацепция (от новолат. contraceptio — букв. — противозачатие) —предохранение от зачатия, предупреждение беременности механическими (презервативы, шеечные колпачки и др.), химическими (напр., влагалищные шарики, грамицидиновая паста) и др. противозачаточными средствами и способами.
Kontraseption (from new armor. contraceptio — letters. — anticonception) — protection from conception , the prevention of pregnancy mechanical (condoms, cervical caps, etc.), chemical (e.g., vaginal balls, gramitsidinovy paste), etc. contraceptives and in the ways.
13. Лактациялық аменорея әдісі- Әйелдің босанғаннан кейінгі 6 ай ішінде баласын тек қана емшекпен емізуінен овуляцияның болмауына негізделген табиғи контрацепция болып табылады.
Метод лактационной аменореи (МЛА) — естественный способ контрацепции, основанный на использовании периода отсутствия овуляции в течение исключительного грудного вскармливания в течение первых 6 месяцев после рождения ребенка.
Lactational amenorrhea-the natural way of contraception based on use of the period of lack of an ovulation during exclusive chest feeding within the first 6 months after the birth of the child.
14. Жатырішілік контрацепция- жатыр қуысына енгізіледі, олар сперматозоидтарды жояды және белсенділігін төмендетеді.
Внутриматочная контрацепция- это контрацепция с помощью средств, введенных в полость матки, они снижает активность или обеспечивает гибель сперматозоидов в полости матки.