 |
|
Класіфікацыя дзелавых пісем.
Дзелавыя пісьмы ўяўляюць сабой афіцыйную карэспандэнцыю розных тыпаў. Колькасць тыпау дзелавых писем увесь час павялічваецца: ад распіскі да разгорнутага пратаколу з дадатковым пагадненнем, ад рэкламнага праекта да павесткі ў суд. Існуе некалькі класіфікацый дзелавых пісем, у аснове іх ляжаць не розныя падыходы, а розныя класіфікацыі пісем.
Па тэматычнай прыкмеце праводзіцца ў дастатковай меры ўмоўнае раздзяленне карэспандэнцыі на дзелавую і камерцыйную.
Камерцыйныя пісьмы састаўляюць пры заключэнні і выкананні камерцыйнага пагаднення ад імя юрыдычных асоб і часта маюць прававую сілу. Камерцыйная перапіска вырашае пытанні збыту прадукцыі і забеспячэння. Да чыста камерцыйных пісем адносяцца письмы-запытанні, прапановы(оферта), пісьмы-рэкламацыі і адказы на гэтыя пісьмы.
Дзелавыя пісьмы вырашаюць арганізацыйныя пытанні, прававыя праблемы, а таксама пытанні эканамічных адносін карэспандэнтаў. Разнастайнасць форм і тэматычных відаў дзелавых пісем адлюстроўвае шматграннасць разглядаемых ў іх пытанняў - ад кароткіх паведамленняў, распісак, запрашэнняў да шматстаронкавых пратаколаў.
Прававы статус дзелавой карэспандэнцыі тлумачыцца тым, што дзелавое пісьмо - гэта заўсёды афіцыяльнае паведамленне. Інфарамацыя, якая змяшчаецца ў дзелавым пісьме, носіць пратакольны характар. Вось чаму пісьмы рэгіструюцца і факт вуснага паведамлення не выключае неабходнасці паштовага адпраўлення.
Па функцыянальнай прыкмеце дзелавыя пісьмы падзяляюцца на ініцыятыўныя пісьмы (1) і пісьмы-адказы(2):
1. пісьмы, якія патрабуюць пісьма-адказу;
2. пісьмы, якія не патрабуюць пісьма-адказу.
Абавязковага адказу патрабуюць камерцыйныя ініцыятыўныя пісьмы (пісьмо-запыт, пісьмо-прапанова, пісьмо-рэкламацыя). Акрамя гэтага абавязковага адказу патрабуюць просьбы, пісьмы-звароты.
Пісьмы-пацвярджэнні, пісьмы-напаміны, пісьмы-папярэджванні, пісьмы-паведамленні, пісьмы-заявы сцвярджаюць ужо здейснены факт і таму не патрабуюць адказу. Не патрабуюць адказy і суправаджальныя пісьмы. Яны выконваюць функцыю квітанцыі, якая далучаецца да дакументаў.
Па прыкмеце адрасата дзелавыя пісьмы падзяляюцца на звычайныя і цыркулярныя.
Звычайнае пісьмо накіроўваецца на адзін адрас, у адну арганізацыю.
Цыркулярнае пісьмо накіроўваецца з аднаго месца на некалькі адрасоў, як правіла залежных інстанцый (арганізацый).
Па форме адпраўлення можна вызначыць разам з традыцыйным паштовым адпраўленнем электронную дзелавую карэспандэнцыю і факсавыя адпраўленні. Пры гэтым электронная пошта і тэлефакс выкарыстоўваюцца для вырашэння аператыўных пытанняў. Пісьмы, якія маюць вялікае юрыдычнае значэнне – дагаворы, прапановы(оферта), рэкламацыі і гэтак далей - высылаюцца звычайнымі паштовымі адпраўленнямі.
Па структурным прыкметам дзелавыя пісьмы падзяляюцца на рэгламентаваныя (стандартныя) і нерэгламентаваныя (нестандартныя). Рэгламентаваныя пісьмы састаўляюцца па ўзору (гэта датычыцца не толькі стандартных аспектаў зместу, але і фармату паперы, складу рэквізітаў і г.д.)
Рэгламентаванае пісьмо вырашае тыповыя пытанні рэгулярных эканоміка-прававых сітуацый і рэалізуецца у выглядзе стандартных сінтаксічных канструкцый. (Наступным адказваю на Вашае пісьмо ад..., У дачыненні да пратакола аб узаемных пастаўках прашу Вас…, Фірма "Сусвет" заяўляе пра..., Спадзяюся на далейшае плённае супрацоўніцтва...)
Нерэгламентаванае дзелавое пісьмо ўяўляе сабой аўтарскі тэкст, які рэалізуецца у выглядзе фармальна-лагічнага апавядання або этыкетнага тэксту.
Стандартызацыя, якая пранізвае ўсе узроўні дзелавых папер, дакументаў, носіць у нерэгламентаваных пісьмах менш выразны характар, што звязана перш за ўсё з адсутнасцю жорсткай тэкставай структуры пісьма.
Дзелавая перапіска ўяўляе сабой адну з важных форм рэалізацыі дзелавых зносін. Дзелавыя пісьмы спалучаюць якасці дакумента, прававой крыніцы з аднаго боку і інфармацыйнай-з другога.
Вядома, што вусная мова не забяспечвае такой важнай якасці прававога дакумента як дакладнасць. На вусную дамоўленасць, як на факт дасягнення якой-небудзь дамоўленасці магчыма спаслацца, але нельга спаслацца на якую-небудзь фразу з вуснай размовы. Гэта звязана са спецыфічнымі своеасаблівасцямі дыялагічнай мовы: незваротнасцю моўнага патоку, спантаннасцю вуснай мовы, якая выяўляецца ў адсутнасці фармуліровак, у пошуку моўных форм, дакладна азначаючых інфармацыю. Дзелавыя пісьмы адносяцца да разраду найменш рэгламентаваных дакументаў, аднак усе патрабаванніі, звязаныя з мовай дзелавых папер у із значныя ў поўнай меры.
Важнае патрабаванне да дзелавых пісем - патрабаванне дакладнасці, якое не дазваляе другога тлумачэння. З аднаго боку, гэта патрабаванне дакладнасці факта або прадметная дакладнасць, з другога боку - камунікатыўная дакладнасць або дакладнасць зместу.
Прадметная дакладнасць дасягаецца дакладнасцю словаўжывання, г.з. выкарыстаннем слоў у сувязі з іх лексічным значэннем. Гэта дакладнасць факта, дакладнасць рэестра.
Камунікатыўная дакладнасць або дакладнасць рэалізацыі задумы дасягаецца дакладнасцю суадносін сэнсу слоў, кантэксту, граматычных канструкцый і суадносін частак тэксту.
Акрамя дакладнасці мова дзелавых папер характарызуецца такой якасцю як лагічнасць. Прынцып напісання дзелавых пісем называецца фармальна-лагічным. Гэта значыць што прадмет разглядаецца з пазіцыі эканоміка-прававых, сацыяльных зносін, а не міжасабовых.
Напрыклад, звычайна ужываецца займеннік "мы", які адлюстроўвае афіцыйную пазіцыю калектыўнага адрасанта і апісальным канструкцыям тыпа "Фірма... прапануе", якія падкрэсліваюць афіцыйны характар дзелавых пісьмовых зносінаў.
Сцісласць у дзелавых пісьмах спалучаецца з патрабаваннем паўнаты інфармацыі, дакладней, з прынцыпам яе дастатковасці: разгорнутасць, паўторы, падрабязныя апісанні складаюць характэрную асаблівасць мовы дзелавых папер.
Вусная ж форма дзелавой мовы заўсёды індывідуальна, часцей за ўсё ўяўляе сабой міжасабовы афіцыйны ці паўафіцыйны дыялог, радзей маналог (прэзентацыйнае паведамленне, справаздача, выступленне)
Працэс стандартызацыі і ўніфікацыі закранае ўсе ўзроўні мовы дзелавой карэспандэнцыі: ад размяшчэння на лісце рэквізітаў пісьма да выбару скарачэнняў слоў. Усе гэта аблягчае не толькі працэс напісання тэксту, але і яго апрацоўку.
§32. Аўтабіяграфія
Аўтабіяграфія – гэта паслядоўнае апісанне пішучага асноўных этапаў жыцця.
Устаноўленая форма аўтабіяграфіі ўключае ў сябе як правіла, наступныя элементы:
- Назва дакумента (аўтабіяграфія);
- Асноўны тэкст аўтабіяграфіі, напісаны ад рукі;
- Асабісты подпіс;
- Дата напісання.
Аўтабіяграфія пішацца ад першай асобы і пачынаецца словамі: “Я, прозвішча, імя, імя па бацьку, нарадзіўся...Далей указваецца дата і месца нараджэння (вобласць, раен, горад, веска і г.д.)”
Далей прыводзяцца наступныя звесткі:
1. якую адукацыю атрымаў пішучы, якія вучэбныя ўстановы дзе і калі скончыў,
2. месца працы у цяперашні момант, пасада,
3. сямейны стан, месца жыхарства ў цяперашні момант,
4. калі аўтар змяняў прозвішча, то указваецца папярэдняе прозвішча і дата яго змянення,
5. аўтабіяграфія падпісваецца аўтарам і датуецца. Дата ставіцца злева, подпіс справа пад тэкстам аўтабіяграфіі.
6. часам патрабуецца указаць звесткі пра жонку(мужа) і іншых блікіх сваяках (бацьках, братах і сестрах) прозвішча, імя, імя па бацьку, год і месца жыхарства, адрас месца жыхарства. Гэтыя звесткі пішуцца ў канцы аўтабіяграфіі пасля асноўнага тэксту.
УЗОР
| Аўтабіяграфія Я, Бялова Наталля Аляксандраўна, нарадзілася ў горадзе Маскве 5 красавіка 1978 года. У 1980 годзе наша сям'я пераехала ў Мінск. З 1984 па 1988 год вучылася ў сярэдняй школе №160 г. Мінска. У 1988 годзе паступіла у гімназію №10 г Мінска, якую скончыла у 1995 годзе. З 1995 па 2000 год навучалася у Беларускім дзяржаўным універсітэце г. Мінска З 2000 працую вядучым эканамістам на прадпрыемстве “Яліна”, у г. Мінске. Сямейны стан: не замужам Бацька: Бялоў Аляксандр Сяргеевіч 1955 г.н., дацэнт кафедры "Міжнародныя эканамічныя зносіны" БДУ г. Мінска Маці: Бялова Наталля Ігараўна 1957 г.н., загадчык аддзела рэкламы Мінскага трактарнага завода . 10.11.2006 Бялова Н.А. |
ЗАЯВА
Заява - адзін з самых распаўсюджаных дзелавых дакументаў. Яе пішуць, калі просяць аб чым-небудзь нейкую афіцыйную інстанцыю, прадпрыемства, структуру. Гэта можа быць заява на курсы замежных моў, пра ўладкаванне на працу, на падрыхтоўчае адзяленне універсітэта і г.д.
Заява мае наступную паслядоўнасць:
1. Назва асобы, да якой звяртаюцца з просьбай павінна знаходзіцца ў правым вугле паперы.
2. Прозвішча і ініцыялы таго, хто піша заяву, ставяцца ў родным склоне без прыназоўніка і знаходзяцца таксама ў правым вугле (часам таксама ўказваецца адрас, па якому знаходзіцца пішучы)
3. Назва паперы "заява" можа быць напісана як з малой літары пасярэдзіне радка, так і з вялікай. Але перавага аддаецца ўсё ж такі вялікай літары.
4. Подпіс пішучага ставіцца ўнізе справа, ніжэй подпісу і злева павінна быць дата.
УЗОР
| Дырэктару Акцыянернага таварыства “Скарбніца” Дзенісевіч Л. Ф. галоўнага бухгалтара Трохдзёнавай Галіны Адамаўны ЗАЯВА Прашу вызваліць мяне ад пасады ў сувязі з пераездам на месца працы мужа. Трохдзенава 17 лютага 2006 г. |
Рэзюме.
У апошні час усе часцей можна прачытаць аб’яву якой-небудзь установы або фірмы аб пошуку супрацоўніка. У адных аб’явах змешчаны тэлефон, у іншых-толькі адрас для карэспандэнцыі. Калі вас зацікавіла аб’ява няма нічога лягчэй як пазваніць, аднак што рабіць у іншых выпадках? Калі арганізацыя указвае адрас для пісем , неабходна накіраваць рэзюме.
Рэзюме – гэта такі від дзелавой паперы, у якой сцісла змяшчаюцца неабходныя для наймальніка звесткі пра таго, хто прэтэндуе на прапанаваную працу.
Міжнародны стандарт прадпісвае набіраць тэкст рэзюме на камп’ютэры. Калі вы накіроўваеце паперы ў замежную фірму, то тэкст павінны быць на замежнай мове.
Аутар рэзюме павінен змясціць інфармацыю пра сваю адукацыю, сваю кваліфікацыю, спецыялізацыю, а таксама ра свой прафесійны вопыт. Таксама павінна указаць на якую пасаду прэтэндуе і на якую зарплату разлічвае.
Рэзюме пішацца ў наступнай паслядоўнасці:
1. Назва. Гэта прозвішча, імя і імя па бацьку.
2. Агульная інфармацыя. Гэта: адрас, тэлефон, е-mail. Магчыма, (але ў адрозненні ад аўтабіяграфіі не абавязкова), указваць дату нараджэння і сямейны стан.
3. Мэта. Цікавячая вас вакансія. Важны момант: ніколі не ўказвайце адразу некалькі падыходзячых вам варыянтаў. Для кожнай цікавячай вас пасады састаўце асобнае рэзюме!
4. Адукацыя. Асноўная адукацыя па спецыяльнасці, якая дазволіць прэтэндаваць на пасаду, адзначаную ў раздзеле “мэта”. Звесткі змяшчаюцца ў адваротным храналагічным парадку.
5. Вопыт працы. Звычайна пішацца ў адваротным храналагічным парадку (апошняе месца працы ў пачатку). Указваецца перыяд работы, назва прадпрыемства, сфера дзейнасці фірмы, затым пасада, апісванне абавязкаў, дасягненні.
Дадатковыя звесткі. Асабовыя якасці, асабліва карысныя для выканання работы. У гэтым раздзеле трэба адзначыць і ступень авалодання камп’ютэрам і замежнымі мовамі. Могуць прыкладацца і водгукі прв вашу працу з папярэдняга прадпрыемства у і фірмы.
Практыкаванне 1. Прачытайце ніжэйпададзеныя аб’явы. Перакладзіце іх на беларускую мову. Напішыце рэзюме.
Практыкаванне 2. Перакладзіце наступныя прыметнікі на беларускую мову. Уявіце сябе дырэктарам фірмы. Дайце водгук (характарыстыку) на вашага супрацоўніка. Напішыце аб’яву.
Тактичный, сердечный, отзывчивый, умный, способный, старательный, ленивый, гениальный, талантливый, находчивый, бескорыстный, серьезный, смелый, прилежный, работоспособный, честный, скромный, любознательный, интеллигентный, гуманный, грубый, злой, злопамятный, мстительный, ограниченный, корыстолюбивый, заносчивый, себялюбивый, малодушный, трусливый, неряшливый, жадный, аккуратный, легкомысленный, невежливый, завистливый, вежливый, волевой, практичный, уверенный, творческий.
Практыкаванне 3. Складзіце ўласнае рэзюмэ на будучую працу.
Дагавор.
Дагавор — дамова дзвюх ці некалькіх асоб (арганізацый) пра вызначэнне, змяненне або спыненне якiх -небудзь правоў і абавязкаў. Напрыклад, працоўны дагавор — гэта пагадненне на выкананне адным з бакоў пэўных работ, а дагавор арэнды — гэта канкрэтныя абавязацельствы наконт перадачьі ў часовае карыстанне будынка, прадпрыемства, зямлі і г. д.
Дагаворы цяпер звычанна афармляюцца на тыпавых бланках у двух экземплярах. Адно з галоўных патрабаванняў, якія ставяцца да дагавора, — закончанасць яго зместу. У дагаворы павінна быць змешчана:
1) месца і дата яго ўчынення (заключэння);
2) назва дакумента;
3) прозвішчы, імёны, імены па бацьку асоб, упаўнаважаны учыніць дагавор;
4) праца, якую трэба выканаць;
5) тэрмін выканання (пачатак і канец);
6) парадак разліку;
7) парадак вырашэння спрэчак;
8) адрасы бакоў;
9) подпісы і пячатка.
УЗОР
ДАГАВОР №
На брокерскія паслугі
г.Мінск «______»_____________200 г.
называны далей Кліент, у асобе_____________________, якi дзейнічае на падставе____________________, з аднаго боку, і______________________, называны далей Брокер. у асобе __________________, які дзейнічае на падставе__________, з другога боку, учынілі гэты Дагавор аб ніжэйпададзеным:
Прадмет дагавору
1. Кліент даручае, а Брокер абавязваецца:
а) учыняць угоды ад імя і за кошт кліента (на падставы дагавору даручэння і разавага даручэння);
б) учыняць угоды для кліента ад імя брокера (на падставе дагавору камісіі);
в) рабіць кліенту інфармацыйныя паслугі, звязаныя з рэалізацыяй і набыццем тавару.
Далей у дагаворы адлюстроўваюцца:
- Парадак выканання даручэння.
- Гарантыі.
- Умовы разлікаў.
- Парадак ажыццяўлення сувязі паміж бакамі.
- Адказнасць бакоў і парадак разгляду спрэчак.
- Тэрмін дзеяння, умовы змянення і спынення дагавору.
Кліент:
Адрас _________________________________
Разліковы рахунак № __________у___________
Брокер:
Адрас _________________________________
Разліковы рахунак № __________у___________
Подпісы бакоў
Кліент________________ Брокер _____________
М.П. М.П.
Практыкаванне 1. Прачытайце ніжэйпададзены дагавор, перакладзіце яго на беларускую мову. Звярніце ўвагу на парадак складання і запаўнення дакумента.
ДОГОВОР НАЙМА
| г.Минск | "___"_________________200_ г. |
Минский тракторный завод, именуемый в дальнейшем Наниматель и ____________________________________, проживающий(ая) по адресу______________________, именуемый(ая) в дальнейшем РАБОТНИК, заключили настоящий договор о нижеследующем:
1. ПРЕДМЕТ ДОГОВОРА
1.1. Настоящий договор регламентирует взаимные права и обязанности сторон, вытекающие из трудовых отношений.
1.2. Перед подписанием договора НАНИМАТЕЛЬ знакомит РАБОТНИКА с условиями работы. Подписание договора означает, что РАБОТНИК ознакомлен с условиями работы и согласен с ними.
2. ОБЯЗАННОСТИ РАБОТНИКА
2.1. РАБОТНИК обязуется выполнить работу начальника отдела охраны труда в соответствии с функциональными обязанностями.
2.2. РАБОТНИК несет материальную ответственность за допущенные по его вине нарушения, а также за нанесение какого-либо ущерба Нанимателю.
3. ПОРЯДОК ОПЛАТЫ
3.1. За выполненную работу РАБОТНИК получает заработную плату в размере____________________ в месяц, не позднее ____________________________месяца, следующего за отчетным.
4. СРОК ДЕЙСТВИЯ ДОГОВОРА
4.1. Настоящий договор заключен сроком на _________________________________с испытательным сроком ________________________________месяцев.
4.2. В случае невыполнения условий договора, Наниматель имеет право расторгнуть его в одностороннем порядке.
4.3. Настоящий трудовой договор составлен в двух экземплярах, находящихся у сторон.
| НАНИМАТЕЛЬ | РАБОТНИК | |